Lesbók Morgunblaðsins - 24.11.1957, Side 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
527
í drykkjarvatni er, leiti til tann-
anna og blátt áfram verji þær
skemmdum. Var svo komið áður
en seinni heimsstyrjöldin hófst að
farið var að gera tilraunir um
blöndun fluorins í drykkjarvatn,
sem áður var snautt af því. Kom
þá í Ijós, að menn höfðu ekkert
illt af því að drekka þetta vatn,
en á hinn bóginn urðu tennur í
því fólki traustari. Það kom líka
í ljós, að dökkur litur kom ekki
á tennurnar, nema því aðeins að
meira væri af fluorin í drykkjar-
vatninu en nauðsynlega þurfti tii
þess að halda tönnunum heilbrigð-
um.
Svo var það árið 1945, að til-
raunir um þetta voru gerðar í stór-
um stíl í Bandaríkjunum og Kan-
ada. Fluorin var blandað í drykkj-
arvatn borganna Grand Rapids í
Michigan, Newburgh í New York-
ríki og Brantford í Ontario. Var
upphaflega ætlunin að halda þess-
um tilraunum áfram í tíu ár, en
löngu áður var árangurinn af þessu
farinn að koma í Ijós, og hann er
í því fólginn að börn í þessum borg-
um höfðu heilbrigðari tennur en
börn í öðrum borgum. Þá tóku
fleiri borgir það til ráðs að blanda
fluorin í drykkjarvatn sitt. Og árið
1951 mælti samband amerískra
tannlækna með þessari nýbreytni.
Mest áhrif hefir fluorin á tenn-
ur barna meðan þau eru að taka
þær. Það er eins og það dragist
þá til tannanna og festist þar um
leið og þær vaxa og sameinist kalk-
mynduninni í þeim. Reynsla
Ameríkumanna hefir sýnt að fluor-
in er líklegast til þess að koma í
veg fyrir tannskemmdir, ef börn
fá það á aldrinum 1—9 ára, og þær
tennur endast einnig miklu bet-
ur en aðrar, vegna þess að fluor-
inið situr fast í þeim. Á hinn bóg-
inn virðist fluorin hafa lítil sem
engin áhrif á tennur í fullorðnu
fólki.
Ekki gekk það hljóðalaust af að
taka upp þessa nýbreytni, því að
sumir voru reiðir og sögðu að bæ-
aryfirvöldin hefði ekki neinn rétt
til þess að blanda einhverri ólyfj-
an í drykkjarvatnið, þeir vildu fá
vatnið eins og það kæmi frá náttúr-
unni. En þessum mönnum skildist
það eigi, að hér var aðeins verið
að bæta úr ágalla frá náttúrunnar
hálfu, þar sem drykkjarvatnið
hafði eigi blandast hæfilega miklu
af fluorin úr jarðveginum. Það kom
líka í ljós, að undir ströngu eftir-
liti er engin hætta á því, að meira
verði af fluorin í vatninu en góðu
hófi gegnir.
Nú er það kunnugt, að tann-
skemmdir eru hinn algengasti
kvilli meðal mannkynsins. Það eru
ekki nema svo sem tveir af hverj
um hundrað mönnum sem sleppa
við þær um ævina. Þetta er ekki
talinn hættulegur sjúkdómur og
verðum engum að bana, en hann
getur haft sína fylgikvilla, sem
hættulegir eru heilsu og lífi. í
tannskemmdunum myndast eitur,
sem fer út í líkamann og getur
valdið heilsutjóni.
Mjög er það mismunandi hve
snemma tennur skemmast. Sum
börn taka skemmdar tennur Sums
staðar er ástandið svo að hvert
fimm ára gamalt barn hefir að
meðaltali fimm skemmdar tennur.
Og margir hafa misst allar tennur
sínar áður en þeir náðu þrítugs-
aldri. Það hefir því stórkostlega
þýðingu fyrir mannkynið, ef unnt
væri að draga úr tannskemmdun-
um að miklum mun. Árangurinn
af því að blanda fluorin í drykkj
arvatn bendir ótvírætt til þess að
þetta sé hægt.
En hver er þá kostnaðurinn við
það? Á nokkrum stöðum í Bret-
landi hefir fluorin verið blandað
í drykkjarvatn á undanförnum ár-
um, svo sem North Shields, Ips-
wich og Reading. Þar er blandan
SÁLVÍSINDI
MAÐUR verður í sannleika i
gæta sín fremur fyrir vísindaleg
um ágizkunum en hinum, sen
eru siðferðilegs eðlis, því að vís
indaleg. reynsla mannsins hefii
átt sér miklu skemmri aldur er
sálfræðileg reynsla hans. Nýai
sannreyndir finnast aftur og aft
ur innan vébanda vísind
anna, og þær knýa oss til a?
endurskoða algerlega fyrri hug
myndir vorar. Saga vísindann;
er sett saman úr slíkum bylting
um. Frumeindakenningin, hreyfi
aflskenningin, smáagnakenning
arnar um rafmagn, um orku og
ljós, um geislavirkt efni og af
stæðiskenningin hafa smám sam
an gerbreytt vísindalegu sjónar
miði voru. Framtíð vísindanna ei
ætíð á valdi nýrra uppgötvana of
nýrra kenninga. Vísindin um efn
ið eru ekki tvö hundruð ár<
gömul, þar sem vísindin un
manninn eru hins vegar meiri
en fimm þúsund ára gömul. Sál
arfræði, sem grundvölluð var f
reynslunni, hafði náð miklun
þroska á tímum þriðju konungs
ættar Egyptalands, og mikli
heimspekingar, sem uppi von
fyrir tuttugu og sex hundruð ár
um, létu í ljós þekkingu á mann
inum, sem enginn hefir ennþ
farið fram úr, en menn hafa að
eins staðfest á vorum dögum. Þa<
má þess vegna með rökum ger
ráð fyrir því, að áætlanir og ge
gátur siðferðilegs eðlis séu mikl
traustari en hinar, sem eru vís
indalegs eðlis, enda þótt hina
fyrnefndu verði ekki sýndr
'tærðfræðilega.
(Stefnumark mannkyns
þannig að einn hluti af fluorin e
notaður í milljón hluta af vatni.
Kostnaðurinn við þetta er talinn
vera um 4 pence á ári á hvern borg-
arbúa, og í mesta lagi 1 shilling.
Og það er kostnaður sem ekki er
horfandi í, þegar um það er að
ræða að varðveita tennur barn-
anna.
(Úr „The World of Water“.
Lundúnum).