Lesbók Morgunblaðsins - 10.08.1958, Page 2

394
LESIÓK MORGUNBLAÐSINS
enn tíðkast. Það var gert úr elti-
skinnum húsdýra og villtra dýra,
og höfðu skinnin verið rökuð áður.
Ekki var sama hvaða skinn voru
notuð. Sennilega hafa nautshúðir
ekki þótt góðar, vegna þess að þær
urðu fljótt hráblautar í sjónum, en
þynnri skinn voru betri að þessu
leyti. Líklegt er að þeir hafi notað
skinn af rauðhjörtum, úlfum,
mörðum og jafnvel refum. Það var
mjög nauðsynlegt að skinnin væri
alltaf voðfelld þegar rifa þurfti
segl eða fella. Líklegt er að siglu-
tréð hafi verið naft Jaust, eins og
enn er siður, en þegar skyldi sigla
hefir siglutrénu verið stungið í
stellingu og fest með hornklofum.
Á óðali Bantry’s lávarðar í
Kilnaruane er gamall hornsteinn
og á honum ristur, sem eru mjög
merkilegar. Það er mynd af „cur-
ragh“. Skuturinn rís þar miklu
hærra heldur en seinna varð, og
þar í lyftingunni stendur stýrimað-
ur og heldur um ár með breiðu
blaði, svipaðri þeim stýrisárum
sem Eskimóar nota á kvenbátum
sínum, og það er eins og árinni sé
stungið í gegn um gat á hástokkn-
um. Fjórir ræðarar sjást, sinn við
hverja ár stjórnborðsmegin. Þetta
gæti bent til þess að hver maður
hefði róið tveimur árum, en hitt
er sennilegra, að ræðararnir hafi
verið átta og setið tveir og tveir
á hverri þóftu. Til þess bendir og
fom mynd, sem Borgia kardínáli
hafði átt, og er af skipi þar sem
sjást sex árar. Þar sjást ekki nema
sex menn, en þeir eiga sýnilega að
vera 12, því að þeir tákna postul-
ana. Rétt framan við stefni bátsins
er markaður kross og tveir kross-
ar eru í kjölfarinu. Á páfagarði er
gömul rista af skipi og yfir stafni
þess er krossmark (en þó laust við
það). Það hefir líklega verið venja
að setja slík tákn til þess að sýna
að skipið væri í kristilegum erind-
um. Og þar sem skammt er milli
Bantry og Tralee, og þegar þess er
einnig gætt hve frægur Brendan
varð af sjóferðum sínum, þá virð-
ast sterkar líkur benda til þess, að
mynd þessi sé af skipi Brendans.
Þessi mynd getur ekki verið yngri
en frá 8. öld. Og sé þetta rétt, þá
sjáum vér að undir lyftingunni
hefir Brendan haft afdrep fyrir
vistir þeirra, og hefir það verið
þægilegra en vera á opnum skinn-
báti.
Ekki hefir skipið verið sett á
flot fyr en rétt áður en lagt skyldi
á stað. En hvernig hefir svo út-
búnaður þeirra verið að öðru
leyti? Þeir hafa haft með sér
brons-ketil (svipaðan þeim sem er
í Þjóðminjasafninu ; Dublin) og
svo eldstæði úr málmi. líkt og enn
er notað í „curraghs" í Aran, en
það er grunnur málmdiskur, þar
sem brennt er mó, en í slíkum
langferðum munu menn hafa
brennt viðarkolum. Eldstæðið er
fest á tvær iárnstengur, sem
liggja þvert yfir skipið frá borð-
stokk að borðstokk, svo að eldur-
inn komist ekki að skinnunum (nú
segldúki). Þetta er eina aðferðin
sem þekkist til þess að flytja með
sér eld á „curraghs“.
Sagt er að þeir hafi flutt með
sér vatn á leirbrúsum, en það er
líklega missögn, því að á öðrum
stað segir að þeir hafi haft vatn í
belgjum, og það hefir eflaust verið
miklu þægilegra 1 slíkum farkosti.
Matarbirgðir þeirra hafa verið
harðfiskur, kornmatur, jurtarætur
og sennilega söl. Hvergi er þess
getið að þeir hafi haft föt til skipt-
anna.
Og svo lagði Brendan á stað frá
Kerry. Það var árið 545.
oooOooo
SAGT ER, að Brendan hafi verið
3 ár í þessari ferð. Hann heimsótti
Suðureyar, Orxneyar og Hjalt-
land. fór síðan til Færeya, en það-
an aftur til Hjaitlandseya. Verður
því sleppt hér að segja frá því
ferðalagi. En frá Hjaltlandseyum
siglir hann svo til íslands, og víkj-
um vér þá aftur að frásögn dr.
Little:
oooOooo
ÞAR SEM þessari bók er ætlað að
segja nokkuð frá manninum og
farmanninum Brendan þeim lönd-
um sem hann heimsótti og í hvaða
tilgangi hann ferðaðist þetta, verð-
ur sleppt öllu því, sem ekki næi
neinni átt eða kemur í bág við
staðreyndir. Þess vegna er vinsað
úr allt sem sagt er um kraftaverk
og furður. og því sem þjóðtrúin
hefir fléttað inn í söguna. En geta