Lesbók Morgunblaðsins - 10.08.1958, Page 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
397
/ðnvæð/ng næstu fjörutíu árin
Heimurinn verður gjörbrey ttur um næstu aldamót
NAFNKUNNUR brezkur vísindamaður, J. Bronowski, hefir nýlega
r-krifað gxein um hvernig sjálfvirkar vélar hljóta að breyta hög-
um mannanna á næstu árum, og hvernig muni umhorfs í heiminum
árið 2000. Hann er nú forstjóri „Coal Research Establishment" í
Rretlandi. Hér er ofurlítill úrdráttur úr greininni.
í ÖLLUM iðnaðarlöndum er nú
nokkur uggur í mönnum út af hin-
um nýu sjálfvirku vélum. Og eg
hygg, að ýmsar stórbreytingar á
þjóðfélögum sé í uppsiglingu vegna
þessara sjálfvirku véla, og hægt
sé að gizka á hvernig vélaöldin
verður árið 2000. Og það, sem hér
er sagt um það, getur átt við stór-
styrkur þeirri skoðun. sem fram
hefir komið, að Paparnir, sem hér
voru fyrir landnámstíð, hafi búið
í hellum.
Þá er og góð lýsingin á farkosti
þeirra, húðskipinu eða „curragh".
Hún sýnir að sönn muni vera frá-
sögn Landnámu um, að Ávangur
hinn írski hafi getað gert sér haf-
skip af viði úr Botnsskógum í
Hvalfirði.
Þá er enn að minnast á mynd-
ina af hinum forna segl-„curragh“.
Eins og sjá má, er þar hauskúpa af
nauti í stafni og hornin á. Nú er
þess getið í Landnámu um einn af
landnámsmönnum að hann hafi
haft nautshöfuð í stafni á skipi
sínu. Þetta mun hafa þótt einstæð-
ur atburður, því að áin sem hann
lagði skipi sínu í, var síðan við
þetta kennd og kölluð Þjórsá. Nor-
rænir menn höfðu „gapandi höfuð“
og „gínandi trjónur" á skipum sín-
um. Það mun hafa verið írskur
siður að hafa þjórshöfuð í stafni
á skipi. Bendir það til þess, að þótt
landnámsmaðurinn væri norrænn
að ætt, muni hann hafa dvalizt
vestan hafs, og ef til vill hefir hann
komið hingað á húðskipi (cur-
ragh). Á. Ó.
veldi eða iðnaðarborg, hvort sem
þar ræður friður eða yfirvofandi
stríð, hvort sem þar er lýðræði eða
einveldi. Lífið hefir tekið á sig ný-
an svip.
Fyrst og fremst er nú það, að
hver maður hefir þá mörgum sinn-
um meiri vélaorku til umráða,
heldur en nú er. Búist er við því,
að mannkynið muni tvöfaldast á
næstu 40 árum, en beizlun orku
fer langt fram yfir það sérstaklega
í iðnaðarlöndunum. Velmegun þjóð
-anna er að miklu leyti undir því
komin hve mikil beizluð orka kem-
ur á nef hvert. Meginhluta orkunn-
ar fá menn nú frá raforkustöðvum,
og það hefir þá mikla þýðingu
hvernig þessum orkustöðvum er
dreift, svo orkan komi að mestu
gagni. Nú eru flestar raforkustöðv-
ár knúðar kolum. En það er enginn
hægðarleikur að koma upp slíkum
stöðvum í miðju Indlandi, norður-
hluta Ástralíu eða koparbeltinu í
Afríku, vegna þess að ógerningur
má heita að koma kolum þangað.
En árið 2000 verða langflestar
rafstöðvar heimsins reknar með
kjarnorku. Úraníum eða þunga-
vatn hafa í sér rúmlega miljón
sinnum meiri orku heldur en
kol. Með öðrum orðum, ein smá-
lest af slíkum orkugjafa, er til
jafns við miljón lestir af kol-
um. Þess vegna er hægt að
koma þessum orkugjafa á hvern
þann stað í heiminum, sem menn
kjósa. Þá gerist þess ekki lengur
þörf að kakka stóriðjuverum sam-
an, eins og nú er í Ruhr, norður-
hluta Englands og austurhluta
Bandaríkjanna. Og það er ekki
þýðingarminnst í þessu máli, að
þá verður orkan jafn tiltæk land-
búnaði sem iðnaði.
í öðru lagi mun á þessum árum
verða jafnmikil framför í líffræði
og verið hefir í eðlisfræði að und-
anförnu. Síðan um aldamót hefir
hver stóruppgötvunin rekið aðra í
eðlisfræði: rafeindin, afstæði,
kjarnaklofning, foreindir, neftrón-
ur, mesons — óendanleg röð upp-
götvana.
En Ijóminn af þessum uppgötv-
unum má ekki blinda oss svo, að
oss sjáist yfir hvað gert hefir ver-
ið seinustu 20 árin til að hefta sjúk-
dóma og uppgötva rök erfðanna.
En vér erum aðeins að byrja að
skilja hvað skeður, þegar vér not-
um útrýmingarmeðöl gegn illgresi,
þegar vér framleiðum nýjan kyn-
blending af korni og þegar oss tekst
að útrýma kvikfjárpestum. Með
öðrum orðum: vér erum nú að læra
tökin á lífeðlisfræði eins og vér
höfum áður náð tökum á eðlis-
fræði. Og þetta mun segja til sín
árið 2000.
Tvívegis hefir verið spáð hung-
ursneyð vegna offjölgunar mann-
kynsins. í fyrra skiptið spáði Malt-
hus því um 1800, og í seinna skipt-
ið Crookes um 1900. í fyrra skipt-