Lesbók Morgunblaðsins - 10.08.1958, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
407
Heilbrigðistíðindi
fleytt fram á útigöngu. Og kaldsamt
starf að halda fé til beitar, hvernig
sem viðrar. Sennilega hefir pilturinn
átt það í vændum að verða vanhald-
inn hvað fæði snerti þennan vetur. Og
nú freistuðu hans þessi matvæli, er
þarna voru í skemmunni. Hann brá
því til þess ráðs, þegar fólk var gengið
til náða, að fara í skemmuna, og hafði
á brott eina verskrínuna.
Þennan feng sinn bar hann svo út
í hraun, og kom þar fyrir í fylgsni.
Þarna fekk hann sér svo aukabita um
veturinn, þegar hentugleikar gáfust.
Og ber nú lengi vel ekkert til tíðinda,
og varð Meðallendingurinn að hafa
sinn skaða svo búinn.
Það er af skrínuþjófnum að segja,
að hann náði góðum þroska, og vegn-
aði vel, hafði verið vel verki farinn.
Einhverju sinni var hann staddur úti
á Selatöngum — hinni fornu verstöð —
ekki var þar fleira manna. Hann var
við smíðar inni í sjóbúð með öxi í
höndum, var að tegla ár eða annað
tilheyrandi farviði skipa. Þá verður
hann þess var, að kona aldurhnigin,
kemur inn um dyrnar. Hún virtist
vera í æstu skapi, og gerði sig líklega
til að ráðast á hann. En hann hörfaði
undan, með reidda öxina, komst hann
svo út úr búðinni, og tók til fótanna
og hraðaði för sinni heim til bæar.
Langt var þess að bíða, að sannað-
ist, hver valdur var að skrínuhvarf-
inu. Það var ekki fyr en sá er verkn-
aðinn framdi, létti á samvizku sinni,
og sagði frá því á gamals aldri. En því
hefir verið lýst hér að framan.
Þá upplýstist einnig, að það bar upp
á sömu stundina fyrirbærið í sjóbúð-
inni og móðir piltsins á Efri-Steins-
mýri lézt. Skiljanlegt er, að konan
hafi borið þungan hug til þess manns,
er lék son hennar svona grátt. En svo
virðist sem hún hafi á dauðastund-
inni orðið þess vör, hver verknaðinn
framdi, og jafnframt verið þess um-
komin, að láta hann verða varan við
sig.
Ekki er hægt að greina frá, hvenær
þeir atburðir hafa gerzt, sem hér hefir
verið sagt frá. En sá er fært hefir
þetta í letur, heyrði frá þessu sagt fyr-
ir fullum sextíu árum. Sögumaðurinn
var kona, er fædd var 1844. En henni
var sagt frá þessu, þegar hún var ung
að árum.
23. nóvember 1957.
E. R.
Hávaði og heyrnarleysi.
Talið hefir verið að menn töpuðu
heyrn, ef þeir störfuðu lengi þai
sem mikill hávaði er. Nú hefir
komið í ljós, að menn geta misst
heyrn á skömmum tíma, ef sí-
felldur hávaði er í kringum þá.
En það hlífir heyrninni nokkuð, ef
eitthvert lát verður á hávaðanum
með stuttu millibili. En allur há-
vaði er slæmur fyrir heyrnina. Og
nú er hávaðinn í stórborgunum
orðinn svo mikill, að hann hlýtur
að valda því, að menn sem þar
eiga heima, tapi heyrn. Ekki er
hlaupið að því að ráða bætur á
þessu, en í Bandaríkjunum er nú
farið að athuga með hverjum ráð-
um sé unnt að draga úr hávaða
í verksmiðjum.
Þvag til lækninga.
I þvagi heilbrigra manna hefir
fundizt efni, sem eykur mjög blóð-
rás krónæðanna, líkt og „nitro-
glycerin" gerir. Þetta hefir verið
reynt á dýrum og gefizt þannig,
að 10 teningssentimetrar af þvagi
hafa reynzt þrisvar sinnum öflugri
til þess að auka blóðrásina, heldur
en 6/10. milligram af „nitroglycer-
in“, en það er hinn venjulegi
skammtur sem mönnum er gefinn
við krónæðastíflu. Það þykir at-
hyglisvert, að efni þetta finnst
ekki í þvagi þeirra manna, sem
hafa óvenjulega lágan blóðþrýst-
ing, svo að allar líkur benda til
að það hafi mikil áhrif á blóðrás-
ina, og skortur á því muni jafnvel
geta valdið hjartakvilla.
Tvennskonar sykursýki.
Alveg nýlega hafa menn komizt
að því, að sykursýki er tvennskon-
ar. Áður heldu menn að allt væri
sama veikin og ekkert dygði gegn
henni annað en insulin. En nú
hefir komið fram nýtt meðal, sem
nefnt er „orinase" og það hefii
hjálpað öðrum hvorum sjúklingi,
sem það hefir verið reynt á. Hefir
sykursýkislæknirinn dr. Henry
Dolger í Mt. Sinai spítalanum í
New York, látið svo um mælt, að
þeir sjúklingar, sem verður gott
af „orinase“, þjáist ekki af algjör-
um skorti á insulin, heldur sé
einhver truflun því valdandi, að
insulin það er líkaminn framleið-
ir, Romi ekki að notum. Hér sé
um eina tegund sykursýki að ræða,
en hin tegundin sé sú, þegar ekk-
ert framleiðist í líkamanum af
insulin. „Orinase" er tekið inn, og
sjúklingar, sem ekki þola innspýt-
ingar insulins ,hafa þess full not,
og það kemur í veg fyrir að sykur-
magnið í blóðinu minki skyndilega,
en pað leiðir til yfirliðs. Með
„orinase" er hægt að koma lagi
á þá kirtla ,sem framleiða insulin
í manninum. í Bandaríkjunum er
talið að sé um ein milljón sykur-
sjúkra manna, en 300.000 þeirra
nota nú „orinase“ með góðum
árangri.
Varnir gegn mænuveiki.
Það eru nú þrjú ár síðan byrjað
var að nota Salk-bóluefni til varn-
ai gegn mænuveiki. Fylgzt hefir
verið með þeim börnum í Banda-
ríkmnum sem fyrst voru bólusett,
og eru þau enn ónæm fyrir veik-
inni. Börn, sem ekki fengu fullan
bóluefnisskammt, eru einnig ónæm
fyrir veikinni eftir þrjú ár. Þetta
sýnir hve ágætt meðal þe'tta hólu-
efni er.