Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1959, Page 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
461
Letursteinninn. Skuggi af grjótgarðinum fellur á hann, svo að seinasti stafurinn
sést varla.
ið hreppstjóri í Vatnsleysustrand-
arhreppi, og dreg eg það af því, að
honum er falið að taka manntalið
1703, og auk þess vottar hann í
Jarðabókina um skráningu jarða í
hreppnum. Og þar sem Jón Eyólfs-
son sýslumaður kveður hann í dóm
hvað eftir annað, þá sýnir það að
hann hefir verið talinn öðrum
fremri. Hann hefir og verið kjark-
meiri en aðrir bændur þar um slóð-
ir. Hann er landseti konungs, en
þorir þó að veita Bessastaðamönn-
um viðnám, eins og fyr er sagt. Og
áletrunin á steininum í garðshliði
á Stóra Knarrarnesi ber einnig
vott um að hann hafi haft nokkurn
metnað, þar sem hann vildi að
nafn sitt gleymdist ekki.
Hér verður að geta þess, að þá
er eg hafði hreinsað að nokkru
skófirnar af steininum, bar eg
svartan lit í stafinu, svo unnt væri
að ná ljósmynd af áletruninni. En
eg er hræddur um að eg hafi mis-
lesið einn staf, að minnsta kosti
Það er stafurinn o í föðurnafni
Bjarna. Eg hefi síðan athugað und-
irskriftir hans á mörgum stöðum og
ritar hann ýmist Eiulfsson eða
Eiúlfsson, og hefir stundum tvo
brodda yfir u. Mér þykir því lík-
legt að á steininum standi Eiulfs-
son, þótt mér sýndist það vera Ei-
olfsson, þar sem vísan segir ótví-
rætt að Bjarni hafi sjálfur höggvið
letrið.
o----0-----o
T Kálfatjarnarkirkjugarði eru
þrír íslenzkir legsteinar frá 17. öld.
Telur Matthías prófessor Þórðar-
son engan vafa á því (Árb. forn-
leifafélagsins 1910), að tveir af
steinum þessum sé höggnir af sama
manni, og „hefir hann kunnað vel
til verks síns“. Annar steinninn er
á leiði Eyólfs Jónssonar lögréttu-
manns á Brunnastöðum, en hann
dó 14. september 1669. Hinn leg-
steinninn er á leiði Brands nokk-
urs Guðmundssonar, sem andaðist
1692.
Mér finnst það nú engin goðgá
að hugsa sér, að handaverk Bjarna
Eyólfssonar sé á steinum þessum.
Steinninn hjá Stóra Knarrarnesi
sýnir, svo ekki verður um villzt, að
Bjarni hefir verið steinhöggvari.
Hann hefir verið fæddur 1646 cg
því 23 ára þegar Eyólfur Jónsson
dó. En þyki mönnum hann þá held-
ur ungur til þess að hafa verið
orðinn snjall steinhöggvari, þá er
rétt að minnast þess, að legsteinn-
inn þarf ekki að vera höggvinn
sama árið og Eyólfur dó. Það hefir
oft dregizt mörg ár að legsteinn
væri lagður á leiði framliðins
manns, og hér gat það líka dregist.
Stór munur er á þeirri vand-
virkni sem kemur fram á legstein-
unum og þeirri fljótaskrift sem er
á steininum hjá Knarrarnesi. En
það er líka annar stór munur á
þeim steinum. Legsteinarnir eru
minnisvarðar og þeim fylgir nokk-
ur helgi. Þess vegna varð að vanda
sem bezt til þeirra. En steinninn
hjá garðshliðinu á Stóra Knarrar-
nesi er eins og náttúran hefir skap-
að hann, og letrið er höggvið á
hann af nokkurs konar rælni, og
þurfti því ekki að vanda stafagerð-
ina svo mjög, enda hefir það varla
verið hægt. En um rithátt og hljóð-
tákn er þar undarlega mikinn
skyldleika að finna við áletranirn-
ar á legsteinunum.
Rithönd Bjarna Eyólfssonar
(Úr dómabók Jóns Eyóllssonar)