Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1959, Side 6

462
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Þorsteinn Jónsson, Úlfsstöðum:
Draumaskýring Freuds
og önnur
Seinni legsteinninn (og ef til
vill báðir) mun líklega höggv-
inn á þeim árum sem
Bjarni bjó í Krýsuvík. Haii
hann höggvið steinana, þá eru all-
ar líkur til þess að hann hafi gert
það heima og tekið steinana úr
Krýsivíkurlandi. Jarðfræðingar
gæti ef til vill skorið úr því hvar
efnið í legsteinana hefir verið tek-
ið, og þar með leyzt þá gátu, hvort
þeir muni vera úr Krýsivíkurlandi.
o---------------O-----o
Þegar fengist er við forna menn,
þá er óhjákvæmilegt að koma ineð
ýmsar getgátur, er styðjast við
meiri og minni líkur. Og hér hefir
verið komið með nokkrar getgát-
ur. En einni verður þó að bæta
við enn.
Um ætt Bjarna er ekkert vitað,
og hinn ættfróði maður Hannes
Þorsteinsson leiðir hann alveg hjá
sér. En mundi Bjarni ekki hafa
verið sonur Eyólfs lögréttumanns
Jónssonar á Brunnastöðum? Að
vísu erum við þó litlu nær, því að
ætt Eyólfs er óþekkt segir Einar
Bjarnason í Lögréttumannatali. En
hafi Bjarni verið sonur hans, hefir
hann verið bróðir séra Sigurðar,
sem var á Kálfatjörn 1670—1689,
en hafði þá brauðaskifti við séra
Odd Árnason í Arnarbæli. Þetta
gæti staðizt tímans vegna. Séra
Sigurður er talinn fæddur 1643, en
Bjarni var fæddur 1646.
(Sigurður J. Árness ættfræðing-
ur telur að Eyólfur lögréttumaður
á Brunnastöðum hafi verið sonur
Jóns á Stafnesi, Gíslasonar prests
á Stað í Grindavík — d. í ágúst
1656, þá um áttrætt — Bjarnason-
ar prests á Ásum í Skaftártungu,
Gíslasonar. — Þess má og geta, að
árið 1681 bjuggu á Brunnastöðum
bræður tveir, Björn og Jón Eyólfs-
synir og mættu þeir vera synir
Eyólfs lögréttumanns Jónssonar.
Sonur Eyólfs er og talinn Egiil,
faðir Eyólfs, föður Sæmundar á
I.
í SKÍRNI frá 1955 las ég nýlega
alllanga ritgerð um hinn kunna
sálfræðing, Sigmund Freud, og er
han/i þar sem vísindamaður talinn
koma næst á eftir þeim Kopernik-
usi og Darwin. Nú fer því að vísu
fjarri, að ég hafi nokkra löngun
til að gera minna úr þessum fræga
manni en efni standa til. En um
hitt er ég þó ekki í neinum efa,
að mikið hafi hann skort á við
þá vísindasnillinga, sem greinar-
höfundur líkti honum við, og ska!
hér færa nokkur rök að því.
Eins og greinarhöfundur, Yngvi
Jóhannesson, tekur fram, þá er það
eitt höfuðafrek Freuds, sem talið
var, að hann hafi komizt að hinu
rétta um eðli draumanna. Kenndi
hann það, að í svefni ætti sér stað
nokkurs konar afturkast vökulífs-
ins. Eins og kunnugt er, þá er
kenning hans sú, að í vökunni væri
maður sí og æ að berja og bæía
niður hinar ósiðlegu kynhvatir sín-
ar, en að í svefninum verði á þessu
nokkurt hlé, svo að þá gægistþessar
hvatir fram og veki eða búi mönn-
Kalmanstjörn, föður Jóns á Járn-
gerðarstöðum, föður Sæmundar,
föður Bjarna fiskifræðings).
Mundi nokkur steinn hafa verið
settur á leiði Eyólfs Jónssonar lög-
réttumanns í Kálfatjarnarkirkju-
garði, ef sonur hans hefði ekki ver-
ið leikinn í þeirri list að höggva
stein? Á. Ó.
um til drauma þeirra. En þó að ég
ætli ekki að fara að neita því, að
með athugun á draumum megi
komast að ýmsu um sjálfan dreym-
andann, þá er fyrst við þessa skýr-
ingu að athuga, að hún sýnir ein-
mitt ekki, hvernig draumar verða
til. Að gera sér grein fyrir raun-
veruleik draumanna, er að gera
sér grein fyrir því, að þeir eru fyrst
og fremst sýnir og atburðir, en ekki
hugsanir um sýnir og atburði. Og
þetta, hvernig hinar niðurbældu
hvatir ásamt „óvitund" mannsins,
sem Yngvi Jóhannesson nefnir svo
fá skapað mönnum slíkt í svefnin-
um, það hefir Freud ekki skýrt á
neinn ljósan og raunverulegan hátt.
Til þess að geta staðhæft, að
draumar, og þá auðvitað fyrst og
fremst sýnir og atburðir draum-
anna, verði til af hinum niður-
bældu hvötum, hefði Freud þurft
að sýna fram á það fyrst, að mögu-
leikar til slíkrar myndsköpunar
væru til í mannsvitundinni. Til
þess að geta staðhæft, að sofandi
maður skapi sér sýnir og atburði
á líkan hátt og fyrir hann ber í
vöku, hefði Freud fyrst þurft að
gera sér Ijóst, að slíkir möguleik-
ar væru til hjá hinum vakandi
manni. En það er nú einmitt nokk-
uð, sem ekki er. Hvað sem hver
segir, þá getur hinn vakandi mað-
ur ekki látið sig sjá það, sem hann
aðeins hugsar um eða reynir að
kalla fram í endurminningu. Að
hugsa um hlut getur aldrei orðið
hið sama og að horfa á hann, og