Lesbók Morgunblaðsins - 24.04.1960, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
22?
i^jömótjeme i3jömóon
Sent með ávarpi Reykvíkinga á 70 ára afmæli Björnsons,
8. desember 1902.
Þín hirö þekkist, Norömaður, hvar sem hún fer,
þar herja svo margir og snjállir;
þeir ganga nú fœrri með gildari her,
og gullhjálminn þekkjum vér állir.
Vér kenndum þér sönginn um sigur á Storð,
þú sérð, að vér kunnum að geyma.
í sjálfum oss finnum vér afl þitt og orð,
og fsland er seint til að gleyma.
Þú komst hér svo fríöur, og kvaddir svo snjállt,
vér kenndum þig, sönginn og stálið;
oss fannst sem vér vœrum í ætt við það allt,
og eldgamla norræna málið.
Þér fylgdi þar sannleikans frækleiki og traust,
oss fannst, aö hann kœmi þar sjálfur,
því hann getur einsamáll haft þessa raust,
sem heyrist um gjörvallar álfur.
Og víst hafa brotizt hér vestur um sæ.
þeir voldugu glampandi hljómar,
og kœrst vœri, að Norðurlönd œttu það œ,
sem öflugast brennir og Ijómar.
Vér orkum svo lítið aö stækka þann stig,
sem stórmennið öldunum ryöur,
en heyrðum vér Brandes, og heyrðum vér þig
og herópið: Sannleiki og friður.
Og þú veröur æ með þeim fremstu í för,
sem finna sér aflið í höndum
og láta ekki stöðvast hinn leiftrandi hjör,
unz Loki er höggvinn úr böndum.
Sú orustunótt verður háreyst og hörð.
En hvernig er líka sá dagur:
Úr œginum risin hin iðgræna jörð,
og óbyggður himinn og fagur.
ÞORST. ERLINGSSON.
Æskuástir
UNGUR að árum trúlofaðist Björn-
son stúlku frá Larvik og hét hún
Antonette Seemann. Hún var
tveimur árum eldri en hann. Var
hún þá kennslukona hjá föður
hans, kenndi yngri systkinum hans.
Hann sá fljótt eftir þessu, en ekki
vildi hann bregða heiti við hana.
Þegar hann var á 21. árinu, sleit
hún sjalf trúlofunina.
Um þær mundir var Björnson
farinn að leggja hug á frænku sína,
Augustu Mjöen. Hún var tveimur
árum yngri en hann. Móðir hennar
og faðir hans voru systkinabörn og
var góð frændsemi milli heimil-
anna og tíðar heimsóknir. Var
heldur ekki mjög langt á milli
Mjöen í Opdal og Nes-prestseturs,
líklega eitthvað um 50 km. Aug-
usta geðjaðist mjög vel að þessum
frænda sínum. Veturinn 1851—52
voru þau bæði í Kristiania, og þar
varð vinfengi þeirra nánara, enda
þótt hvorugt þyrði að láta í ljós til-
finningar sínar vegna trúlofunar
hans.
Svo lauk trúlofuninni og þá um
sumarið (1853) kom Björnson í
heimsókn til Mjöen og dvaldist þar
nokkra daga. Foreldrum hennar
var ekki um það að þau væri að
draga sig saman, og var hún því
höfuðsetin þessa daga. Daginn áður
en Björnson skyldi fara, fór æsku-
lýðurin þar úr grenndinni sér til
gamans upp á hæsta fjallið sem þar
er og heitir Almannafjall. Þar uppi
á fjallinu trúlofuðust þau leyni-
lega, og hétu að skrifa hvort öðru
reglulega.
Þá um haustið fór Björnson til
Kristianiu með þeim ásetningi að
skrifa til að lifa. Þau skrifuðu hvort
öðru, en bréfin komust aldrei til
skila. Móðir hennar sá um það. Hún
mútaði póstafgreiðslumanninum til
þess að hirða öll bréfin og koma
þeim í sínar hendur. Og þegar
þessu hafði farið fram lengi, heldu
þau Augusta og Björnstieme, hvort
um sig, að hitt hefði iðrast trú-
lofunarinnar og vildi að henni væri
lokið. Þar með fór trúlofunin út
um þúfur, eins og móðir hennar
hafði ætlast til.
Ástæðan til þessa var sú, að móð-
irin taldi — eins og fleiri — að
Björnson væri landeyða. Hann tók
ekki próf og þess vegna gat hann
ekki gert sér neina von um að fá
stöðu. Og það var ekki álitlegt að
gefa dóttur sína þeim manni, sem
ætlaði að lifa á því að skrifa í
blöðin. Og svo var Augusta rekin
í hjónaband, þvert á móti vilja