Lesbók Morgunblaðsins - 08.05.1960, Side 4

248
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
legu tönnum. En það verður eng-
inn hlátur, heldur segir hann
mildilega: „Ert það þú, Gúbba
mín. — Ég á þær báðar, kerling-
amar. Hún er númer 75.“ Aðspurð-
ur, segir hann svo til skýringar,
að Gúbba hafi verið týnd um tíma.
Hann hafi verið farinn að óttast,
að dýrið hafi drepið hana. Hún
hafi verið hálfgerður ræfill í
haust. Hún missti bæði lömbin
undan sér í vor og síðan verið
mesti uppdráttur í henni. En nú
er Gúbba komin í leitirnar, og það
leynir sér ekki, að fjárbóndanum
á Stað líður betur.
Bíllinn tekur geisilegan hnykk.
Það hefur verið þarna gjóta í veg-
arhvarfi, sem bílstjórinn hafði
ekki komið auga á, því varð hann
að snarbeygja. Það var auk þess
runnið svo úr veginum, að önnur
vegbrúnin var gersamlega horfin
og skriðin í burtu. Ég spyr, hvort
ekki hafi neitt verið unnið að lag-
færingu vegarins í haust. „Það var
ekið í hann einn dag á leiðinni út
til mín,“ svarar Manni §tuttara-
lega. Við ræðum vegarspursmálið
fram og aftur, nauðsyn vegarbót-
ar, og Manni lýsir, með hvaða
hætti skuli framkvæma hana, og
honum farast orð eitthvað á þessa
leið: „Það mesta, sem þarf að laga,
er bara að aka ofan í veginn frá
Reykjanesi og austur á Bása. Það
er búið að aka ofan í að Hvera-
völlum, og það þarf að halda því
áfram frá Hveravöllum austur á
Bása. Svo er eins og kílómeters-
lengd, sem þarf að gera eitthvað
meira við. Það eru sléttar klappir
og vont að aka þær. Það þarf ann-
að hvort að taka þar horn af og
láta stórýtu vaða yfir hraunhorn-
ið ofar en vegurinn er og austur
yfir Lynghólahraunið, en úr því
þarf ekkert annað en aka ofan í
það. Það er ódýrast.“ Ég finn, að
Manna liggur þessi vegagerð'mjög
á hjarta, svo ég geng hreint til
verks og spyr: „Og þú heldur sem
sagt, að það hefði getað munað
mannslífum, ef þessi vegur hefði
verið gerður?“ Brosmilt andlit
Staðarbóndans verður mjög al-
vörugefið, og það kemur djúp
hrukka milli augnanna og aðrar
skáhallt upp af hvoru auga, er
hann segir með þunga: „Já. Það
er ábyggilegt, að ef það hefði ver-
ið brim, þegar Jón Baldvinsson
fórst, þá hefði það getað munað
miklu að vera kominn hálftíma
eða klukkutíma fyrr út eftir. í stað
þess að við vorum, ég man ekki
með vissu, víst eitthvað á þriðja
klukkutíma á vörubíl. Hann sagði
það, skipstjórinn á Jóni Baldvins-
syni, að það hefði verið langur
tími, fannst honum, frá því hann
sendi skeytið og þangað til hann
sá okkur. Það var ábyggilega tími,
sem var lengi að líða. En hvað
hefði það verið lengi að líða, ef
það hefði verið brim og vegurinn
svona?“ Hann bætti við: „Eins
var það með Clam, þá urðum
við líka að aka þessa vegleysu
með fullan bíl af fólki. Vörubíl-
arnir urðu að taka ytri barðana
af sér til þess að komast áfram.
Allt tafði þetta. Við urðum líka að
bíða til þess að hafa nógan liðs-
afla, ef ýta þyrfti bílunum. Ég er
alveg viss um, að þetta hefur allt
tekið eina þrjá klukkutíma. Það
hefði verið munur að geta stokkið
strax, nokkrir menn, með slysa-
varnartækin og skotizt út eftir á
góðum vegi. Þeir fórust 27 á Clam
eins og þú veizt,“ bætir hann við.
„Já. Ég gæti sagt þér eitt og ann-
að af sjóslysunum hérna fyrr og
síðar. Það hefur oft munað mjóu,
og þó ekki alltaf nógu. Fyrsta sjó-
slysið, sem ég man eftir, var 1916.
Þeim hafði borizt á í Katrínarvík-
inni. „Resolut“ hét það víst skipið.
Einn synti í land með spotta, og
hinir voru dregnir á eftir. — Þrí-
möstruð skúta, saltskip, strand-
aði skömmu síðar við Þorkötlu-
staðanesið. — Svo var það franski
togarinn Cap Fagnet, sem fór upp
á Hraunsfjörum í marz 1931, og
þá var í fyrsta sinn skotið af línu-
byssu við björgunarstarf. Hann
hét Guðmundur Erlendsson, sem
skaut. Sjálfur drukknaði hann fá-
um árum síðar í róðri á trillu, en
þarna björguðust 38 menn af
franska togaranum. Svo strandaði
Skúli fógeti hér á Staðarmölum.
Þú sérð þarna, beint út af. Það var
svona klukkan að ganga sex um
nóttina, sem við vissum um það.
Það komu að austan tveir menn
og létu okkur vita. Karl heitinn
Guðmundsson íór niður um nótt-
ina og var að hlusta á veðrið frá
Vestmannaeyjum, og þá heyrir
hann, að það var kallað út, að
Skúli fógeti væri strandaður. Það
var stöðin í Vestmannaeyjum, sem
kallaði þetta út með veðrinu. Hann
vakti mennina og fór að leita, og
svo ræstu þeir okkur. Við höfð-
um komið heim að Stað um nótt-
ina kl. tvö frá aðgerð. Það var
mikið brim, og það var langt að
skjóta út í Skúla. Línan var 97
faðmar. — Já, það mátti ekki
miklu muna. Það var síðasta lín-
an, sem náðist í. Við áttum ekki
fleiri. Það var seinasta skotið, sem
hægt var að skjóta. Við vorum svo
heppnir, að vindurinn bar línuna
upp að mastrinu, þar sem þeir sátu
á hvalbaknum, og einn gat teygt
sig í hana. Þeir voru sumir mjög
þrekaðir, skipsbrotsmennirnir, en
einn var þó ótrúlegt hraustmenni,
og þó var hann ekki nema 16 ára
gamall. Hann hf]óp eins og krakki
þegar hann kom upp á kambinn,
hreint eins og ekkert hefði í skor-
izt. Það var mikið tekið eftir því.
Það var Sæmundur Auðunsson,
sem síðar varð skipstjóri á Akur-
eyrartogurunum. Þeir fórust 14 á
Skúla, en 24 var bjargað, svo ver
hefði getað farið þar, ef síðasta