Lesbók Morgunblaðsins - 06.05.1962, Side 1

ri~wi>ir«TrvB~aif>nriTrtniir~ii‘*** “■ -«•

«M>A*MI)|

| 11. tbl. — 6. mai 1962 — 37. árg. {
andi í rómversku, lútersku og ensku
kirkjunni. Sett hafa verið á stofn
lítúrgísk ráð, sem veita lítúrgískum
rannsóknum forstöðu, gera tillögur
og úrskurða um breytingar og um-
bætur.
Árið 1958 var gefin út greinargerð
á vegum Lúterska heimssgmbands-
ins, um höfuðsjónarmið í umbótum
á messunni: Basic Principles for the
Ordering of the main Worship Ser-
vice in the Evangelical Luthcran
Church (Geneva, 1958).
Þc ssari greinargerð var útbýtt hér
á prestastefnu. í formála hennar
segir, að hún sé árangur af starfi
lítúrgísks ráðs Lúterska heimssam-
bandsins, er stofnað var 1953, og
greinargerðin sé send kirkjum, sem
Eftir séra
Arngrim Jónsson
i Odda
f\| ÝLEGA liefur verið gef-
” in út messubók fyrir
presta og söfnuði, sem síra Sig-
urður Fálsson hefur tekið sam-
an. Hefur hann nefnt þessa bók
tillögu til umbóta á messunni.
Það skal þegar tekið fram, að
síra Sigurður er einn færasti
maður til að gera slíkar tillög-
ur, því að hann er höfuðbraut-
ryðjandi í lítúrgískum fræðum
hérlendis.
Mr að hefur mörgum verið ljóst,
að uinbóta vaeri þörf á messu vorri.
Óánægja nokkur hefur ríkt í presta-
stéttinni með núverandi handbók og
raddir hafa verið uppi um endur-
skoðun helgihaldsins. Hirðisbréf nú-
verandi biskups gefur og til kynna
þörfina fyrir endumýjun messunnar.
Kirkjan hefur þó ekki gert neitt að
ráði til þess að hefja þessa endur-
nýjun messunnar hérlendis. Yfirleitt
virðist mér, að það hafi verið ein-
staklingar, sem hafa orðið til þesa
á síðari tímum að reyna einhverjar
umbætur, og ber þar fyrst að nefna
síra Bjama Þorsteinsson, sem byrjar
að byggja upp aftur á sömu öldinni
og mest niðurrif varð á helgihaldinu.
Hins vegar er það svo erlendis
meðal hixuia ýmsu kirkjudeilda, að
unnið er sleitulaust að lítúrgískum
íræðum. Præðistörf til umbóta á
helgihaldinu hafa verið mjög áber-
Kaleikur úr sllfri, 12)8 cm að hæí. T-etta
er einn hinna fögru rómönsku kulcika
frá seinni hluta 12. aldar eöa öndverðri
13. öld. Slíkir kaleikar eru óþekktir
annars sta'öar og virðast tvimælalaust
vera íslenzkir. Kaleikurinn er frá Fitja-
kirkju í Skorradal. (Þjms. 6859).
meðlimir séu í heimssambandinu til
þess að þau sjónarmið, sem þar sé
að finna, verði rædd.
É,
ig hygg að þessi greinargerð
hafi ekki verið rædd hérlendis. Ekki
hefur heldur verið stofnsett nefnd
eða ráð, er tekið geti afstöðu til
þó eitt hið sjálfsagðasta, því að lít-
úrgískar tillögur ættu fyrst og
fremst að fara um hendur lítúrgísks
ráðs kirkjunnar og vera ræddar.
Ég hef borið saman tillögur þessa
lítúigíska ráðs Lúterska heimssam-
bandsins og messubók síra Sigurðar*
Pálssonar og komizt að þeirri niður-
stöðu, að sjónarmið þeirra fara mjög
saman. Þetta gefur til kynna, að
messubókin er mjög vel rótfest í
lúterskum sjónarmiðum á umbótum
í messugjörð.
Skulu nú athuguð nokkur þau ný-
mæli, sem messubókin greinir. Er
þá fyrst að nefna, að upp eru tekn-
ir allir þeir liðir, sem felldir voru
niður úr messunni 1801. Þessir liðir
eru nú ætlaðir til stöðugrar iðkun-
ar í messunni og eru þessir: Intro-
itus Kyrie, Gloria, Graduale, Halle-
luja, Credo, Præfatia, Sanctus, Agn-
us Dei. Meginhluti þessara liða er
ætlaður söfnuði að flytja fram. Má
af þessu ráða hversu hlutur safnað-*
anna í tilbeiðslunni hefur verið
skertur með brottnámi þeirra. Sdra
Bjami Þorsteinsson tók suma þeirra
upp aftur. Hefur mér virzt, að þeir
þættu ómissandi á hátíðum. Sálmar
komu að vísu í stað þessara liða, en
þeir hafa aldrei getað valdið hlut-
verki þeirra. Meginhluti kirkjunmar
á jörðunni iðkar þessa liði í til-
beiðslu sinni og helgihaldi, og
hvarflar ekki að neinum að losna
við þá.
Hér er þvi um mikla endurbót að
ræða.
arrnan stað gerir messubókin
ráð fyrir fleiri messudögum en áð-
ur hafa tíðkazt. Meginviðbótin eru
postuladagar, Maríumessur þrjár
(biblíulegar) og messudagar af sér-
stöku tilefni. Hér er sama stefna
ríkjandi og í Agende fúr evangel-
isch-lutherische Kirchcn und Ge-
meinden (Berlín, 1955).
Kirkjuskipan Kristjáns III gerir
ráð fyrir, að postuladagar séu kunn-
gjörðir en færðir til næsta sunnu-
dags, en Maríumessum ætlaðir sér-
stakir dagar. Með upptöku á Mariu-
messum í messubókina er, að
nokkru, bætt úr þeirri vanrækslu,
sem móðir Guðs sonar hefur mátt
sæta í helgihaldi voru. Auk þessara
daga er gert ráð fyrir helgihaldi á
miðvikudögum og föstudögum. Þess-
ir hálfhelgu dagar eiga uppruna
sinn í Austurkirkj unni einhverntíma
á 2 öld og helgihald þeirra breiðist
þaðan ut til Vesturkirkjunnar. Iæo
I páfi (440—461) predikaði á þess-
um dögum. .
Þá er gert ráð fyrir messu á ár-
tíðardegi, ef einhver skyldi vilja
sinna því. Það var næsta þörf ráð-
stöfun að setja slíkan dag í messu-
bókina, því að helgihald það, sem
ætlað er á ártíðardegi, getur engu
að síður átt við um jarðarför. Hér
er þvi og komin messa á útfarar-
degi í stað þeirrar mjög vafasömu
athafnar, sem útförin er með lík-
predikun að höfuðstofni. Þessi
messa gerir þó ekki ráð fyrir því að
ekki sé predikað. Má sjálfsagt vera
hvort er vill.
Skoðun mín er sú að stefna þurfi
Framhald á bls. 12.