Lesbók Morgunblaðsins - 06.05.1962, Blaðsíða 9

F æðingarhjálp gnaefir að jafnaði
upp úr flatneskju daglegra starfa í end
urminningu þeirra lækna, sem lengi
hafa starfað á landsbyggðinni. Eg
hafði setrt að í Vestmannaeyjum að
afloknu embættisprófi 1920, en lauk
ekki tilskilinni námsvist á fæðingar-
deild fyrr en við framhaldsnám mitt
í New York 1922—23. Þessi tvö fyrstu
ár mín í Eyjum féll því mestöll fæð-
ingarhjálp að vonum í hlut héraðs-
læknisins, Halldórs Gunnlaugssonar,
en það mua hafa verið sumarið 1921,
er hann var í fríi, að eg gerði mína
fyrstu vendingu við skilyrði, sem ekki
voru óvenjuleg hjá gömlu læknunum,
en nú geta varla komið fyrir. Fólks-
flutningur var mjög ör til Eyja á þess-
um tímum og húsakynni víða þröng
og léleg, því að næstum hver kjallara-
skonsa var notuð til íbúðar. Konan,
sem hér skal greint frá, bjó í kjallara-
herbergi móti norðri í húsi, sem enn
etendur, og voru innanstokksmunirn-
ir rúmflet, borðskrifli, eldavél, kola-
poki og kartöflupoki, en þrifnaður all-
ux eftir því. Þegar það var sýnt, að
fæðingin var komin í algerða sjálf-
heldu, ákvað ég að gera vendingu á
fóstrinu og draga það fram á fótunum,
J>ví að það var ekki komið í tangar-
færi. Um flutning á spxtala var ekki
að ræða, því að franski spítalinn var
þá ekki rekinn nema á vertíð, en
hjúkrixnarkonan sá um suðu á því, sem
til þurfti, og svæfði fyrir mig konuna.
Prófessor Guðmundur Hannesson hafði
látið okkur stúdentana hafa allmargar
æfingar, bæði með töng og vendingu, á
„phantóminu“, sem var kvenlíkan, að
nokkni gert úr gúmmí, svo að eg kveið
ekki mjög fyrir sjálfri aðgerðinni, vit-
andi ekki i fávizku minni, að „phan-
tóm“-aðgerðirnar voru ekki nema barna
leikur hjá öðru meira. Eg óttaðist aft-
ur á móti, að konan fengi barnsfara-
sótt í þessu sóðalega umhverfi, en
þetta gekk ágætlega og konu ásamt
barni heilsaðist veL
ÚR MYNDABÓK
LÆKNIS ,
effír
P.V.G. KOLKA
Mr að var mitt fyrsta verk, er
Halldór læknir kom heim, að segja
honum frá þessu, en hann þekkti heim-
ilisástæðurnar vel. Þessi lifsreyndi og
hjartahlýi starfsbróðir minn sagði ekki
orð, en tók fast og innilega í hönd
mína. Því handtaki gleymi eg aldrei.
Halldór læknir drukknaði 16. des.
1924, er hann var að gegna skyldu-
störfum sínum, og með honum sex
menn aðrir. Ekkja eins þeirra var þá
varxfær og fékk hún síðar um vetur-
inn allmikla blæðingu, sem endurtók
sig við minnstu hreyfingu. Hér var um
fyrirliggjandi fylgju að ræða, en fósti'ið
ekki nema sjö mánaða og fæðing alls
ekki lcomin á fullan rekspöl, svo að
ekki var hægt að gera Braxton-Hick’s
vendingu, sem er í því fólgin að bora
tveim fingrum upp í gegnum fylgjuna,
ná niður fæti og toga barnið niður í
gegnum opið á fylgjunni. Er þó sú
aðgerð hvorki auðveld né hættulítil
fyrir konu og bam. Eg sá því ekki aðra
leið færa en að gera keisaraskurð á
konunni, en sá var hængur á, að ég
hafði aldrei gert þá aðgerð áður og
m. a. s. aldrei séð hana gerða, enda
var hún þá miklu sjaldgæfari en síðar
varð. Eg las því tiltækilegar lýsingar
á aðgerðinni og yfirfór þær vandlega
í huganum, en ráðfærði mig auk þess
símleiðis við prófessor Guðmund Thor-
oddsen, sem stappaði í mig stálinu. Á
heimili konunnar voru ágæt húsakynni,
„stássstofa", sem ég lét taka allt út
úr og þvo hátt og lágt, því að ekki
þurfti að hafa mjög hraðan á. Þessi
stofa var tvöfalt stærri en skurðarstof-
an á franska spítalanum og lét eg
flytja þangað skurðarborð spítalans og
allan annan þann útbúnað, ■ sem þurfti,
gerði svo keisaraskurð á konunni með
hjálp Péturs, aðstoðai-læknis míns. Að-
gerðin tók um klukkutíma, konunni
heilsaðist vel, hún giftist aftur nokkr-
um árum síðar og tók eg þá á móti
barni hjá henni með eðlilegum hætti.
Kxeisaraskurður er í sjálfu sér
frekar einföld aðgerð og ekki sérlega
vanc’asöm, en hún er skemmtilega
„dramatisk", jafnvel frekar flestum öðr-
um úrræðum, sem forða bráðum bana.
Það hvíldi yfir henni þá, og jafnvel
enn. nokkur töfraljómi í meðvitund al-
menrings.
Fyrir mig hafði þessi fyrsti keisara-
skurður minn mikla þýðingu. Traust
það, er eg naut hjá sjúklingum
mínum, jókst að miklum mun, og sömu
leið-s sjálfstraust mitt eða öllu heldur
trú min á giftu mína. Sú tni er nauð-
synleg öllum, sem gegna ábyrgðarstöð-
um eða standa í mannraunum, þar sem
líf eða dauði geta oltið á réttum og
hikhiusum viðbrögðum, svo sem skurð-
læknum og skipstjórnarmönnum, en
giftu sína skyldi maður umgangast með
varúð og minnast þess, að orðið þýðir
gjöf.
Getið skal hér einnar fæðingarað-
gerbc'i, sem ekki gekk brotalaust. Rosk
inn bóndi, eigandi gamals og söguríks
óðals í Húnavatnssýslu, kvæntist konu,
sem einnig var af léttasta skeiði, og
hlaut framtíð óðalsins að velta nokkuð
á því, hvort þau eignuðust erfingja, svo
að sýnt var, eftir að eg hafði verið
yfir konunni í nærri heílan sólarhring,
að hún gæti ekki fætt hjálparlaust. Eg
geröi því verxdingu og gekk framdrátt-
urinn erfiðlega, þvá að legháls varekki
nógix vel útvíkkaður. Þegar ég var að
tosa niðxxr öði-um fætinum á barninu,
heyrði ég brest, lærleggur þess hafði
hrokkið í sundur. Mér gekk líka seint
að ná niður handleggjunum, svo að ég
var farinn að halda, að strákurinn ætl-
aði að bregðast ætt sinni og óðali, gerð-
ist því nokkuð harðhentur við hann,
en fann þá annan brest, viðbeinið hafði
brotnað. Brot á nýfæddum bömum gróa
vanalega fljótt og vel og svo fór hér,
drengurinn varð örkumlalaus með öllu.
Hann er nú orðinn bxífræðingur, lík-
legur til að verða myndarbóndi og sitja
óðal feðra sinna með sóma.
BRIDGE
Spilið, sem hér fer á eftir var spil-
að í Bandaríkjunum fyrir nokkrum
árum og er einkum atfhyglisvert fyrir
skemmtilega vörn.
Sagnir gengu þannig:
Suður Vestur
Pass Pass
1 Grand Pass
Pass Pass
*
V
♦
*
A G 9 8 3
V G 3
♦ KG3
* Á 6 4 3
Norður Austur
1 Hjarta Pass
Pass Dobl
Pass
Á K 7
K 8 5 4
D 10 2
G 10 9
A 654
V ÁD1062
♦ Á86
* 82
A D 10 2
V 97
♦ 97 54
* K D 7 5
Suður var þannig sagrihafi 1 1
Grandi, sem Austur Doblaði. Þar
sem hér var um að ræða tvímenn-
ingskeppni og báðir voru utan hættu,
þá var mikilvægt fyrir A.—V. að
setja spilið tvo niður. Það tókst og
við skulum athuga hvernig. Vest-
jxr lét út Spaða 3, sem drepinn var
með Ás í borði. Nú var Laufa Gosi
látinn út og Vestur gaf. Næst kom
Laufa 10 og Vestur gaf enn. Sagn-
hafi lét nú út Laufa 9 úr borði og
drap heima með Drottningu og enn
gaf Vestur. Sagnhafi hafði nú feng-
ið 4 slagi og átti til viðbótar tvo á
Spaða eða samtals 6 slagi. Vantaði
því aðeins einn slag til að vinna spil-
ið og langaði Suður að reyna að fá
hann t.d. á Tígul. Lét hann því út
lágan Tígul að heiman og Vestur
gaf, er di-epið var í borði með Tí-
unni og Austur drap með Ás. Nú
lét Austur út Spaða 5, sem Suður
drap heima með Drottningu. Sagn-
•hafi lét nú út Tígul, en nú drap
Vestur með Konungi. Vestur lét nú
út Laufa Ás og sagnhafi var í vand-
ræðum með að láta í úr borði. Ekki
mátti harm kasta Drottningu í Tígul,
því þá fékk Vestur Gosann og borð-
ið var í sömu vandræðum sem áð-
ur. Ekki mátti kasta Spaða Kóngi,
þv{ þá fékk Vestur 2 slagi á Spaða
og enn myndi borðið lenda í vand-
ræðum. Ef sagnhafi lætur Hjarta
í úr borði, þá lætur Vestur út Hjarta
Gosa og Austur fær alltaf 5 slagi
á Hjarta.
Spilið varð þannig 2 niður og má
þakka það Laufa Ásnum, sem Vest-
ur vildi ekki drepa með í byrjun,
því ef hann gerir það þá myndast
aldrei sú lokastaða, sem þvingar
borðið.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS <3