Lesbók Morgunblaðsins - 11.11.1962, Síða 2

rsviPl
LMVNDj
F réttir þær, er berast af allri ó-
kyrrðinni í Jemen, eru á þvílíkri ring-
ulreið, að enn er vandséð um afleiðing-
arnar af ögrun hinnar nýju lýðveldis-
og byltingarstjórnar gagnvart hinum
sextuga drottni Saudi-Arabíu, Saud
konungi, en hún hefur vakið mikla at-
hygli. Það var varaforsætisráðherrann,
Kahman Daidani, sem gaf eftirfarandi
yfirlýsingu gegnum útvarpið í höfuð-
borginni, Sana:
— í nafni lýðveldisins Jemens og í
nafni þjóðarinnar skora ég á Saud kon-
ung og alla hans konunglegu ætt. Við
erum reiðubúnir að berjast við þá á
landamærunum og koma ófriðinum inn
í sjálfa Saudi-Arabíu. Við óskum þess,
að Saud konungur hefji ófriðinn.
Það eru engar ýkjur þegar stjórnar-
erindrekar í Lundúnum kalla þessa að-
ferð, „Komdu bara ef þú þorir, þá skaltu
fá á hann“, — dálítið nýstárlega í við-
skiptum þjóða.
Þessi áskorun er auðvitað afleiðing
af þeirri staðreynd, að Saud konungur
(Og sjálfsagt eitthvað af fjölskyldu hansj
styður hina kollvörpuðu konungsætt í
Jemen, en margir þykjast þó sjá hönd
Nassers að baki þessari þróun, enda
herma símskeyti frá Kairó, að saudi-
arabiskar hersveitir hafi þegar ruðzt inn
á byltingarsvæðið.
Við móttöku þessarar áskorunar
fer ekki hjá því að Saud hafi dottið í hug
annað atvik í sambandi við Jemen —
nokkurra ára gamalt. Allt frá æsku
fylgdi hann föður sínum, hinum herskáa
Ibn Saud (hann var þriðji elzti sonur
hans) í öllum þeim herferðum, er hann
fór til að þenja út ríki sitt, eftir fyrir-
fram gerðum áætlunum.
Þannig stjórnaði hann hernum í bar-
daga við Jemen árið 1934. Það var ein-
mitt þá sem hann gat sér orðstír sem
hershöfðingi. Á nokkrum vikum hafði
hann kollvarpað her Jemens og var
reiðubúinn að ráðast inn í Sana.
En þá snerist gamla manninum snögg
lega hugur, og hann bað son sinn að
gera ekki Jemen þá smán að hertaka
höfuðstaðinn; heldur skyldi hann hörfa
alveg út úr landinu — og endalokin urðu
svo vináttusamningur milli landanna
tveggja. En þessi velheppnaða herför
varð engu að síður til þess, að Saud
komst í mikil met hjá föður sínum —
og skömmu fyrir andlát sitt, útnefndi
Ibn Saud son sinn formlega sem ríkis-
erfingja.
iregar hér var komið, var hið stór-
kostlega olíuævintýri í Arabíu löngu haf
ið. Árið 1938 fékk arabísk-ameríska olíu
félagið Aramco fimmtíu ára sérleyfi til
alirar olíuvinnslu í landinu — auðvitað
gegn ærnu gjaldi. Og olían streymdi í
svo ríkum mæli að milljónirnar hrúguð-
ust upp í fjárhirzlum konungs.
Líklega hefur ekki sérlega mikið af
þessum auðævum verið notað landinu til
gagns og góða, en hvað sem öðru leið,
veittu þau konungi og ætt hans lífskjör,
sem minnt gætu á „Þúsund og eina nótt“:
skrautlegar hallir, gljáandi Rolls Royce-
bíla, einkaflugvélar og þéttskipuð
kvennabúr. Og enn færðist þetta í auk-
SflUD koiiungur
ana eftir að Saud sjálfur átti í miklum
samningum í Ameríku árið 1947 um
kjör olíufélagsins.
En það var ekki sérlega vel sam-
stillt fjölskylda, sem hinn gamli sigur-
vegari, Ibn Saud, lét eftir sig. Hægt
væri að semja heilar skáldsögur um
deilur prinsanna, en þar bar hæst deil-
urnai milli Sauds konungs og bróður
hans, Feisals.
Eitt fyrsta verk Sauds eftir að hann
kom til valda var að útnefna Feisal rík-
isarfa og forseta ríkisráðsins, en þá
hafði hann þegar verið utanríkisráðherra
árum saman.
Þess verður þó að geta, að þessa á-
kvorðun var að finna í erfðaskrá hins
nýlátna konungs. Hann taldi hinn
„stjórnvitra, víðreista og sparsama Feis-
al Detur hæfan til að takast á hendur
ríkisstjórn en hinn meinlausa og smá-
brotna Saud, en hann mundi aftur á
móti vera þess umkominn að viðhalda
góðu samkomulagi við hina voldugu
ættarhöfðingj a.
að leið ekki á löngu áður en mis-
sætti kom upp milli bræðranna. Feisal
var stór-arabískt sinnaður, og hefur
sjálfsagt oft gotið hornauga til Egypta-
lanao Nassers, en Saud var algjörlega
mótfallinn öllum utanaðkomandi af-
skijL tum.
Þegar hann hafði tekið það að sér ár-
ið 1957 — og ef til vill fljótfærnislega
— að gerast sáttasemjari í deilum milli
Sýrlands og Tyrklands og dvaldist í
Damaskus af því tilefni, gaf Feisal út
ut mríkispólitíska yfirlýsingu, sem var í
fullri andstöðu við „konungslínuna", og
það svo mjög að margir efuðust um, að
Saud ætti yfirleitt afturkvæmt til heima
lands síns. Og ekki batnaði þegar egypzk
blöð birtu þær rosafréttir, að Saud hefði
boðið sýrlenzku leyniþjónustunni 60
milljónir dala til að ryðja Nasser úr
vegi
Einnig í Saudi-Arabíu vakti þessi
fregn skelfingu, álit konungs þvarr og
hann neyddist til að gefa Feisal valda-
umboð, sem gerði hann að eins konar
einræðisherra, ekki.hvað sízt yfir fjár-
máiunum.
Feisal með alla sína sparsemi varð að
heija niðurskurð á útgjöldum og sá nið-
urskurður bitnaði ekki hvað sízt á Saud
konungi.
Þó neyddist Feisal að lokum til að iáta
unaan á þessu sviði: einkaskuldir kon-
ungsins voru að lokum teknar inn í fjár-
lög — og rugluðu þau auðvitað.
S vo varð Feisal fyrir því óhappi
að verða veikur og þurfa að fara til
langvarandi hressingardvalar í Evrópu
— og Saud notaði tækifærið til að ó-
gilda flestar ráðstafanir hans, mynda
sína eigin ríkisstjórn og afhenda Talal
prins fjármálastjórnina.
En Feisal kom aftur heim. Fyrst og
freinst hafði Talal prins verið svo laus-
máil í Beirut um saudi-arabísk málefni,
að Saud konungur rak hann úr embætti,
en auk þess kom nú að Saud sjálfum
að verða sjúkur. Vorið 1961 varð hann
að lara til Boston til lækninga, m. a.
við augnsjúkdómi — og fékk þá Feisal
völdin í hendur í fjarveru sinni.
f marzmánuði þessa árs gerði hann
svo Feisal að varaforsætisráðherra og
utanríkisráðherra, en hélt sjálfur áfram
að vera forseti ríkisstjórnarinnar.
Hvað Talal prins snertir, þá reynir
hann að gerast eins konar frjálslyndur
leiðtogi, sem vilji gera Arabaþjóðina
„nægilega þroskaða fyrir lýðræði" (og
bætii við: eftir enskri og norrænni fyr-
irmynd). En spyrja mætti nú samt,
hvort þessir þrír höfðingjar muni ekld
tdxa sig saman um að varðveita það,
sem lýst hefur verið sem einstæðu fjöl-
skyldu-hlutafélagi?
Ef til vill mun svarið við áskoruninnl
frá Jemen til Sauds konungs geta sagt
eitthvað til um framtiðarþróun Þúsund
og einnar nætur ríkisins.
Utgefandl: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni GarSar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 22480.
EFTIRFARANDI spil sýnir hvernig
sagnhafinn vinnur spilið á skemmtileg-
an hátt, sem, því miður, margir spilarar
koina ekki auga á.
Sagnir gengu þannig:
Vestur Norður Austur Suður
pass pass IV 1 gr
pass 2 gr pass 3 gr
dobl pass pass pass
A Á 10 9
V 743
♦ KG10
* 8543
A DG832 A 754
V 10 2 V > w o co ot
♦ 75 ♦ 8 643
* KG109 ♦ 2
A K 6
V DG5
♦ ÁD92
* ÁD76
Vestur lét út hjarta 10, sem austur
gaf og sagnhafi drap með drottningu.
Suður tók nú 4 slagi á tigul og vestur
kastaði tveimur spöðum. Sagnhafi á-
kvað nú að reyna að þvinga vestur, ef
hægt væri og lét því út hjarta, sem
austur drap. Nú er spilið sama sem
unnið hjá suður því ekki skiptir máli
hvað andstæðingarnir gera. Ef austur
tekur t.d. 3 slagi á hjarta þá þvingar
hann vestur þannig, að hann verður að
kasta annað hvort frá spaðanum eða
laufinu. Ef austur tekur t.d. aðeins 1—2
slagi á hjarta, þá getur sagnhafi gert
eitt laufið gott og fær þannig níunda
slaginn. Ef austur tekur alls ekki fleiri
slagi á hjarta, þá getur sagnhafi tekið
ás og konung í spaða og látið síðan út
þriðja spaðann og þá lendir vestur inni
og verður að láta út lauf og fær þá
sagnhafi níunda slaginn.
Augljóst er að spilið tapast alltaf, ef
sagnhafi reynir sjálfur við laufið eða
spaðann, því þá getur vestur alltaf látið
út hjarta og austur tekur þá 4 slagi.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
29. tölublað 1962