Lesbók Morgunblaðsins - 20.10.1963, Qupperneq 3

Eftir
Emelia
Cardo Bazán L
í
gegnum gluggarimlana á
lílaustri St. Clare-systranna í S-----
sá ég nunnu á bæn. Hún lá fyrir framan
há altarið, með andlitið við gólfið, út-
rétta handleggi og algerlega hreyfing-
arlaus. Hún virtist ekki fremur lifandi,
en stytturnar af drottningu og prinsessu
er stóðu inni í kórnum. Skyndilega sett-
ist nunnan upp, eflaust til að draga and-
ann, og ég gat séð hana.
Það leyndi sér ekki, að hún hiaut að
hafa verið mjög lagleg á yngri árum
sínum. Hún hafði útlit fyrir að vera 80-
90 ára> Andlit hennar bar hinn gula
fölva dauðans og riðandi höfuðið,
djúpu hrukkurnar og hvítar augabrýrn-
ar staðfestu það enn betur.
m að merkilega við þetta andlit,
sem ekki tilheyrði lengur þessum heimi,
voru augun. Þrátt fyrir aldurinn varð-
veittu þau enn eld sinn, hinn djúpa
myrkva og hið hvassa, ástríðuþrungna
tillit — tillit, sem enginn gat gleymt er
sá það einu sinni. Slík augu voru ó-
skiljanleg í nunnu, sem gengið hafði í
klaustur og gefið guði saklaust hjarta
sitt. Þau vitnuðu um æsta fortíð og
ákafar tilfinningar, heitt hjarta og hel-
sárar minningar. Ég varð gripinn ákafri
forvitni, þrátt fyrir vonleysi mitt um
að ég fengi nokkurntíma að vita leynd-
armál nunnunnar. Tilviljunin tók það
hins vegar að sér að uppfylla þá ósk
mína.
Við matborðið í veitingahúsinu þetta
sama kvöld, kynntist ég öldruðum manni
mjög málgefnum og vakandi í hugsun,
einum þeirra er hafa gaman af að
veita ókunnugum upplýsingar. Ég hafði
naumast minnst á St. Clare-klaustrið
og þau áhrif er augu gömlu nunnunnar
höfðu haft á mig, þegar þessi nýi kunn-
ingi minn hrópaði „Ah, systir Aparición!
Já, vissulega, vissulega. Það er vissulega
eitthvað við augun i henni. Saga henn-
ar er skrifuð þar. Trúið mér, þessar
djúpu hrukku í kinnum hennar eru
farvegir tára, sem runnið hafa í fjórtán
ár. Mikið saltvatn getur runnið á svo
löngum tíma. Aumingja systír Aparic-
ion... ég get sagt yður sögu hennar,
betur en nokkur annar, því að bæði
faðir minn þekkti hana sem unga stúlku
og ég held jafnvel að hann hafi elskað
hana. Þeir segja, að hún hafi verið eins
og gyðja...
S ystir Aparicion var kölluð Irene,
áður en hún vann nunnuheitið. Foreldr-
ar hennar voru vel efnum búin. Þau
áttu nokkur börn, en þau dóu og þau
helguðu Irene alla sina ást og umhyggju
Hún fæddist í borginni A.....og forlög-
in höguðu því svo til. að þessi sama
borg varð fæðingarstaður hins fræga
skálds ....”
Ég rak upp lágt undrunaróp, þegar
sögumaður minn nefndi nafnið á hin-
um fræga höfundi „fallna erkiengilsins“
nafn, sem ber á sér beizkan fyrirlitn-
ingarfullan hroka, nístandi hæðni eða
bitra illkvitni. Þetta nafn og svipur
nunnunnar runnu saman í vitund minni
enda þótt mér væri enn þá alls ókunn-
ugt um tengslin á milli þeirra.
„Það er hann“, endurtók fræðari
minn — „hinn frægi Juan de Camargo,
stolt og heiður borgarinnar A..........
Hún á hvorki málm-námur, dýrðlinga
sem gera kraftaverk, dómkirkju né
neitt annað merkilegt til að sýna gestum
sínum. En hún bendir með stærilæti út
á torgið sitt: „Þetta er húsið þar sem
Camargo fæddist".
„Ah“ greip ég frammí. „Nú skil ég.
Systir Aparicion-Irene, meina ég —
varð ástfangin af Camargo, en hann
endurgalt ekki ást hennar svo að hún
gekk í klaustur, til þess að gleyma ...“
„Andartak“ hrópaði sögumaður minn
kvartandi — „aðeins andartak. Ef að-
eins væri um slíkt að ræða, væri sag-
an einungis frásögn um daglegan at-
burð og naumast sagnaverð, nei, saga
systur Aparicion er meiri og merkilegri
en það. Verið þolinmóður og þér skul-
uð fá að heyra hana alla.
Séra Sigurður Einarsson i Holti:
Vér kveðjum enn
Við ljóðsins anda ólst vor þjóðarsál.
Á aldahrjóstrin féllu stuðlamál «
með hreim og flugboð líkt og söngur svana.
Og stefin hrundu snjöll við yzta ál
sem óður lífs og hinzta kveðja í bana.
Á sýldu fleyi, í fenntri vetrarbúð
bar fagurvirkur hugur vorgrænt skrúð
og stráði á kuldann orðsins ilmi og gliti.
Og þegar hrönnin svall um klökkva súð
var sungið bragamál í stormsins þyti.
Og enn er fjarri, að allt sé gleymt og máð,
sem óðarsmiðir hafa mælt og skráð.
— Hitt vekur meiri furðu forna og nýja,
að enn er snilld vors óðar hæsta dáð,
sem andi vor bar auðnu til að drýgja.
Því ljóð er tjáning lífsins, heil og snjöll,
og ljóð er þjáning manns og táraföll,
allt líf hans hjarta, sigrar þess og syndir,
hans dýpsta reynsla, opinská, og öll,
hans æðsta vizka — hneppt í formsins myndir.
Því yrkir enginn kraftakvæði úr reyk,
né kveður snjallan brag í feluleik
við sjálfs sín hugsun, tungu orð og anda.
Og seinna finnur hyskin hönd og smeyk,
að vits er þörf, ef verkið á að standa.
Og þrotni ei kvika, bærist hvergi lá
á borði hjartans, mun þess seint að gá,
að hugans megin hæstu kröftum væðist.
Hún verður aldrei djúp né himinhá,
sú hugsun, sem í værðarmóki fæðist.
----O------
En fljótt og hljótt, sem fljúgi gullin ör
um firnavíddir leiftra skáldsins svör
og hitta fyrir hjörtu nýrra alda.
Þá kviknar bergmál óðs á ungri vör
sem elding blossi milli himintjalda.
90. tölublaS 1963
>3 em barn hafði Irene séð Ju'an
de Camargo oft og mörgum sinnum, án
þess þó að hafa þó nokkru sinni talað
við hann, þar eð hann var þá þegar
ungur maður, einrænn og hlédrægur.
Þegar Irene var rétt að slíta barnsskón-
um var Camargo — munaðarleysingi —
þegar byrjaður á laganámi í Salamanca
og hann kom aðeins til borgarinnar í
heimsókn til forráðamanns síns, í skóla-
leyfunum. Eitt sumar, þegar hann var
að koma til A...í sumarleyfi sínu,
varð honum af tilviljun litið upp í her-
bergi Irene og mætti augnaráði hennar,
sem leit um leið út. Camargo stanzaði
hest sinn til þess að njóta lengur þess-
arrar óvenjulegu fegurðar, en stúlkan
roðnaði niður á háls og dró tjöldin fyr-
ir gluggann í skyndi. Þetta kvöld orti
Camargo, sem þá þegar var byrjaður
að birta kvæði sín í skammlífum bók-
menntatímaritum, fallegt ljóð, þar sem
hann lýsti þeim áhrifum, sem hann
hafði orðið fyrir, við það að sjá Irene,
er hann kom til þorpsins. Um kvöldið
festi hann blaðið með ljóðinu við stein
og fleygði honum í glugga stúlkunnar.
Rúðan brotnaði og stúlkan tók blaðið
og las ljóðið, ekki hundrað, heldur þús-
und sinnum. Hún drakk það í sig — laug
aði sig í því. Samt var þetta kvæði
Camargos, sem ekki er með í heildar-
verkum hans, engin ástarjátning, heldur
þvert á móti. f því harmaði skáldið þann
veruleika, að fegurð og hreinleiki stúlk-
unnar í glugganum, skyldi ekki vera fyr
ir hann, sem var fordæmdur. Ef hann
kæmi nálægt henni, myndi hann verða
valdur að dauða hinnar veikbyggðu lilju
Eftir þetta atvik sýndi Camargo þess
engin merki, að hann minntist tilveru
Framhald á bls. 6
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 3