Lesbók Morgunblaðsins - 20.10.1963, Side 7

Skyggnzt
inn í framtíðina
(Árið 2013)
Verðlaunaritgerð eftir RagnheiBi og
Svölu Karlsdætur
í daglegu tali er hún kölduð
Gógó Ragnars, en hjá yfirvöld-
unuim er hún þegn No. 400.180.
Nú var hún Gógó komin vest-
ur til Ameríku með tvílyftum
kjarnorku Faxa No. 100-005, til
eð hifcta langömmu sína 85
éra, sem hafði verið þar síöast
liðin 60 ár og var því skelfing
iforvitin að fé fréttir að heiman,
öllum framförunum þar, þróun
©g veknegun þjóðarinnar. Eftir
snæðing, er þær höfðu kornið
sér þægilega fyrir í setustofunni
©g spjallað saman stundarkorn,
var tilkynnt í sjónvarpinu að nú
hæfist klukkuitima fréttaþátt
ur frá ísilandi, og nú mátti Gógó
hafa sig alla við að svara göanilu
konunni, þvd hún spurði í
þaula um allt, sem hún sá og
fannst mikið til koma.
Hvaða voðalegt mannhaf er
|>etta, Gógó min? Ekki getur
þetta allt komizt fyrir á Hólm-
um (Þ.e. Arnarhólmum).
Nei, amma min, þetta er 17.
júni á hátíðarsvæði okkar
Iheima, sem nú er Sandskeiðið.
Nú telur þjóðin 500 þúsund
manns, og fódkið kemur úr öll-
um áttum af landinu í einka-
flugvélum síðan helikoftinn var
fullkomnaður. Þama koma þeir
í hópum að norðan og austan og
renna sér niður á flugbrautirn
ar. Þarna sérðu grænar og grón
ar ekrur með skógarbeltum og
gosbrunnum, fagurskreyttum
©g angandi blómareitum. Og
þarna sérðu sundlaugar gufu-
'baðsská'la, með hita orku úr
Henglinum. Þarna eru sólbaðs-
6alir, sem settir voru upp eftir
að þeir fóru að vinna úr sólar-
ljósinu. Svo eru þarna vellir
fyrir alls kyns ílþróttir að ó-
gleymdum flugvöllum fyrir stór
ar oig smáar vélar, því siðan
þeir fóru að nota kjarnorkuna
til eldsneytis þurfa vélarnar
miklu styttri brautir. Svo sérðu
©11 biQastaeðin, en bíllinn er nú
talinn seinfært farartæki og
gamaldags. Hérna er iþróttahö.11
©g veitingahús upp á 10 hæðir
©g hefur hvert félag sitt sér
merkta og afmarkaða húspláss.
Það er munur eða þegar ég
fór um Sandskeiðið, þá var þar
braggi úr bárujárni og svifflug
ur fyrir drengi að æfa sig á
©g jeppi, sem dró þær á loft.
Hva, er þetta Hljómskálagarður
inn?
Nei, nei, amma mín, þetita
er Heiðmörfc, Trjá- og lystigarð
ur borgarinnar, þarna er tjá-
gTÓðurinn í sínu veldi allt að
30 m há tré, plast lagðar göt-
ur og fagrir bvammar með
þorðum og bekkjum. Glerskái-
©r með sjálfsölum svo hægt er
að fá allt sem hugann girnist
©g dunandi músík, því að 10
hljómsveitir dreifa sér um garð
jnn. Þarna dvelja fjölskyldur
um helgar og una sér vel, eins
©g þú sérð.
— Þarna sérðu nú hjarta borg-
arinnar.
Nú ég sé hvergi Dómkirkjuna
Þinghúsið né miðbæinn.
Við fylgjumst nú með þróun-
inni, amma mín, heima altveg
eins og þið hér vestra. Þarna
er Dómfcirkjan endurbætt og
stækkuð og byggð úr gler-
blöndu, sömuleiðis Þinghúsið í
stærra fonmi og í það ber Hljóm
listarhöllina, en litlu sunnar
sérðu Ráðhús Reykjavíkurborg
ar og Austurvöll sfcreyttan með
myndastyttum og ljósa gos-
brunni, en Tryggvagatan og
Geirsgatan og gamila höfnin orð
in að blómskreytitum fluigvöll-
um fyrir smávéiar.
Þarna sérðu nýju höfnina við
Laugarnesið, oe 20 þúsund
tonna lystiskip, sem liggur við
hafnarbakkann. Þarna er þrú
út í Viðey, sem er eftirsótt
kvöldganga fyrir unga fólkið
heima.
En hvað göturnar eru breiðar
og hreinar.
Já, þær eru blanda af plasti
og gleri, sem kjarnorkuverið
framleiðir og eru þvegnar eins
og þú sérð, með kjarnorkuknún
um gufuvögnum. Þarna sérðu
inn í Ráðhúsið, þjartir og breið-
ir gangar með speglum og lista-
verkum á veggjum. Nú opnast
fundarsalur borgarstjórnar.
Borgarfullitrúar eru nú orðnir
60, þar af eru 15 konur, en borg
arbúar eru 240 þúsund. Þarna
ganga fu'lltrúarnir í salinn, fadd
egt og virðulegt fólk í sérstök-
um skikkjum og með borgar-
merkið á brjósti sér.
Hvaða undurfögru og björtu
byggingar eru þetta með skrúð-
görðum, flugvöllum og akbraut
um allit í kring?
Þetta er Sjúkra- og Hressing-
armiðstöð Bfnahagsbandalags
Norðurlanda, sem við erum
iöngu orðnir meðlimir í, stað-
sett á Vatnsendaihæð, og sjón-
varpsstöðin þarna tii hliðar. —
Nú eru þeir alveg komnir fyrir
krabbameinið og blóðtappann og
alveg hættir að skera upp nokk
urn mann, aldt læknað með
geislum. Þarna sérðu inn í
Krabbameinsdeildina, þessir
þama í glerskápnum með rauðu
geislana eru lungna-sjúkiingar,
en í næsta skáp eru þeir með
guila gisla Og þar eru maga-
sjúklingar. Þarna er blóðtappa-
deildin þar eru notaðir fjólu-
bláir geislar. Þarna sérðu alls
konar slöngur og pípur, og fyr-
ir uitan skápana eru sjádfvirk
tæki, með mælum og kdukkum,
sean læknar og hjúkrunarlið
fylgist vel með. En þarna sérðu
skáp með vélum, sem hægt er
að sjá öll líffæri mannsins í, og
hvað að er. Á þessuim sjúkiingi
er æxdi að myndast við heilann
og það er orðinn þeim barna-
leikiur að lækna. En fitan er
það, sem erfiðast er viðureign-
ar. Sjúkdóms-dauðsföllum hef"
ur fækkað mikið, en aldur fóiks
ins hækkað töluvert. Slysin
höggva þó oft stór skörð í,
bæði í löfti og á landi. Einkum
hafa slysin á landi aukizt síðan
vegir út um landið voru vél-
lagðir og steyptir.
Er þetta Hafnarfjörður?
Nei, amma mín, þetta er
Efnahagsbandalags kjarnorku-
verið á Reykjanesi, þar sem
setuliðið var í gamla daga,
þarna er kominn 10 þúsund
manna bær, og þarna vinna þeir
úr sólarljósinu til lækninga,
birtu og orku. Enda hefur stór
iðnaði fleygt fram. Þarna sérðu
stórskipaslippinn í Vatnagörð-
um. Þar er verið að smiða 10
þúsumd tonna skip. Og þarna
sérðu framfarirnar í landbú-
skapnum. Addit suðurlandsund-
irlendið orðið fullrækitað mildi
fjalls og fjöru og allir sandarn-
ir með. Við eruim líka orðin
©kkur meir en nóg í kornrækt
til manneddis og fóðurs. Þarna
sérðu flugvél vera að sá, og ef
þurrkar eru, þá eru þeir búnir
að fá smá kjanorkuturna, sem
þú sérð þama, með þeim frysta
þeir fyrst loftið og þýða svo, til
að vökva með, en allit hey og
korn er þurrkað með orku geisl
um.
Hvaða leiðslur eru þetta með"
fram veginum?
Þetta eru mjólkurleiðslur í
borgina, sú víðari fyrir mjólk-
ina en sú grennri fyrir rjóm-
ann, og hreinsaðar með geisla-
og gufuþrýstingi. En það nýj-
asta í búskapnum er að þeir eru
að finna upp védar, sem vinna
mjólk úr grasi og korni, og einn
ig safa og fast efni, sem hetfur
sama næxingargildi og kjötið.
Svo skepnan er þá að verða
óþörf til manneldis.
Amma mín, þarna sérðu fisk-
iðnaðarverin okkar nú til dags.
Aliir firðir við Faxaflóa, Breiða
fjörð, Vestfirði og Austfirði eru
orðnir að fiskiklaks- og upp-
eldisstöðvum, eins og þú sérð,
svo þetta er orðin árviss þjén-
usta. Þarna sýna þeir vinnslu-
aðferð í þorskstöð. Fiskinum er
dælt inn í stöðina, þar tekur
við hver vélin af annari þar til
allt er orðið fullkomið á hvers
manns borð í heiminum. Þarna
er verið að setja fiskflök með
tómatsósu og lauk í sams konar
umbúðir og við vorum að borða
úr áðan. Þarna kemur maðurinn
ekki nærri neinu, nema að lesa
af mælum og klukkum og líta
eftir að adlt snúist, en það er
líka afar mannfrekt.
Hvaða slöngur eru þetta, sem
skipin eru með?
Þetta eru dælur til að dæda
síldinni inn með. Nú eru allir
hættir að nota kraftblokk og
nætur, en í þess stað búnir að
fá tæki, sem framleiða sterka
geisla, gem þeir setja kringum
torfuna og dæla svo síldinni
inn. Og þarna sérðu gamda ver-
tíðarstöð um hávertáð. Engir
fiskibátar, engin veiðarfæri og
enginn fiskur, en þess í stað
stórar verksmiðjur með þessa
himinháu turna, sem framleiða
©11 hugsanleg lífræn efni úr
lofti og sjó. Sérðu fólkið? All-
ir í hvítum sloppum, sitjandi í
góðum stólum, lesandi af mæd-
um og klukkium og stjórna öllu
kenfinu með tökkum. En aðal
„hobbíið“ er nú samt sjóstanga-
veiðin.
Hedidur er það munur eða þeg
ar ég var á vertíð þarna, þá
þótti happ að standa sem lengst
í slorhrúgunni, í óupphituðmn
skúrum og allir voru ánægðir
Hvaða samkvætmi er þetta nú?
Þetta er kennslustund í
Menntaskódanum. Þarna sitja
allir í djúpum stólum og þurfa
©kikert borð, því nú er tæknin
búin að létta undir með kenn-
urunum. Þetta er kennsla í
tungumá'luim. Það er spiluð tal-
plata, og orðin koma um leið
út á sjónvarpstjaldið, svo að
framiburður og stafsetning fylgj
ast að. Og þarna er landaifræði
á sjónvarpstjaldi í næstu stofu
og hér sérðu stærðfræði-
kennslu. Mælikvarða fastar
formúlur og takka fjngragrip á
vélasamstæðu. Þarna er ferxn-
ingarmessa x Dómkirkjunni.
Ó, hvað þetta er dýrðlegt,
kirkjan öll blómum skreytt,
björt og fögur.
Já, og nú eru komnir stopp-
aðir stólar fyrir alila og allir
taka þátt í messunni.
Það er munur eða þegar ég
fermdist, Gógó mín. Þá varð
presturinn einn að lesa Faðir
vorið og enginn söng með kórn-
um, en þarna syngja allir með.
Kirkjur er líka farið að sækja
miklu meira, síðan .þær urðu
svona bjartar með þægilegum
sætum og 'heligihiljómleikaflutn-
ingL Síðan vinnutkninn varð
svona stuttur og brauðstritið
horfið geta allir sinnt sínum
hugðarefnum t.d. í snyrtiskól-
um, dansskólum, íþróttum,
hljómlei'kum og sporti. Þarna
sérðu Hótel „Mána“ á Öskju-
hlið, 20 hæðir og samkvæmis-
salur á 15. hæð. Salurinn er eitt
Ijósahaf og hljómsveitin dá-
samleg. Aldir dansa eins eftir
sama hljóðfalli, afinn og aia-
dóttirin því nú er þjóðin orðin
danslærð. Enginn slangrar leng
ur 'fuillur midili borða og belskja
því það er löngu hætt að selja
vín á finni stöðunum, en þeir
sem þurfa að komast í vímu,
fara inn á þennan bar þarna,
þar fá þeir að anda að sér alkó-
hólsblandaðri gufu. Flestir fara
þó út á svalirnar, sem eru eigin
lega eins konar garður í kring-
um hæðina, með fögrum
blómareitum Og bekkjum, tii
þess að kæda sig og njóta út-
sýnisins.
Skyldi það vera munur eða í
Iðnó og fleiri stöðum, þegar—
þeir voru að pukrast með land-
ann, drekkandi á klósettunum.
Þá var sá mestur, sem fyllstur
varð og gat gefið fyrst á kjaft-
inn.
En það bezta er, amma mín,
að nú er kvenþjóðin laus við
öll vandræði í sambandi við
kjólana, þegar hún bregður sér
á dansdeik eða annað. Ef okkur
vamtar nýjan kjól, löbbum við
bara inn í Tízkuhöllina, vedj-
um okkur efni, lit og snið. Síð-
an er tekið mál af manni og
kjóllinn er tilb. innan klukku-
stundar. Með þessum hætti eru
kjólarnir ódýrari og fara yfir-
leitt helmingi betur. — Sko,
þarna sérðu nýja flugvöddinn,
sem liggur utan af Álftanesi
upp I Vífilsstaðahraun med^
sínum glæsilegu byggingum og
himinlháu flugturnum. En Hafn-
arfjarðarvegurinn liggur í bein
um Og breiðum jarðgöngum
undir veldinum. Sjáðu, hvað
þau eru ved upplýst og með
grindum meðfram gangbraut-
unum tid öryggis fyrir fólkið.
Þarna koma tvær flugvélar að
utan báðar með túiista.
Tvegigja hæða kjarnorku vél
frá Loftleiðum að vestan, en
hún tekur 200 manns,
og Flugfélagsins frá Norð-
urlöndum sem líka tekur 200
mann. þarna taka svo
fei-ðamennirnir minni vélar
og fara með þeim á leiðarenda,
allt svo þeir, sem fara út úr-
borginni.
Hvað er þetta, setjast þeir
í Hveragerði?
Nei, amma min, þetta eru
Hveravellir í Kerlingaf jölium,
sport stolt okkar Islendinga.
Þarna er komið þoi'p og ferða-
manna-hóted er rekið allt árið,
enda er staðurinn afar mikið
sóttur af útlendingum úr öid-
Framhald á bls. 13
30. tölublað 1963
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7