Lesbók Morgunblaðsins - 09.08.1964, Blaðsíða 5

Itflaðurinn Meursault birtist í frá-
sögn hans af atburðunum. Og
þessi frásögn ber það með sér að
hann er utangarðsmaður sam-
kvæmt öllu venjulegu mati. Hann
rekur sevi sína og atburði án þess
að útskýra þá nánar. Hann eyðir
fleiri orðum til að lýsa því sem
virðist ekki skipta máli við fyrstu
sýn, ýmsum smáatriðum daglegs
lífs, heldur en til þess að lýsa til-
finningum sínum og finna ástæð-
urnar fvrir þeim. Þegar hann segir
frá bréfinu sem hann skrifar og
sem orsakar atburðarásina, þá minn
ist hann ekki á skoðun sína á áætl
un Raymonds, en hann lýsir ná-
kvæmlega ýmsum hlutum í her-
berginu. Á yfirborðinu virðist til-
finningalíf hans vera daufara og
sljórra en almennt gerist, hann
hryggist ekki við dauða móður sinn
ar, hann kaxm vel við hlátur Marie
og hann þráir hana, en elskar hana
ekki. Hann óskar ekki eftir nein-
um breytingum, allt er fullgott. Og
honum tekst stundum að fylgjast
með réttarhaldinu yfir sjálfum sér
eins og það væri sjónleikur. Oftast
ieiðisl honum réttarhaldið og vill
allra helzt komast sem fyrst í klefa
sinn og sofna. Eini votturinn um
dýpri tilfinningar birtist rétt áður
en hann á að deyja; þegar hann
talar um ást sína á lífinu og neitar
að viðurkenna öll yfirskilvitleg
verðmæti.
iHllllllllllllllllllllliillililllllllllllllllllllililliliiilllllllllllllllllllllllllllllllllillilillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllillllllllliililllillllllllT
tH
= ÞAÐ hlýtur aö vera leiöindastarf
§f að standa t hvi að telja öörum
§§ trú um hluti, sem maður trúir
s elclci sjálfur oq veit jafnvel að
= aðrir fást ekki til aö trúa held-
= ur! Þetta hafa leiöaráhöfundar
= eins daqblaösins t Reykjavík verið
E aö fást viö uvv á síðkastiö í sam-
§§ bandi við álrœmda álaqninqu ovin
§§ berra qjálda. Okkur hefur verið
p saqt bað mjöq ótvíræöum oröum
s f nefndu blaði, aö skattar oq útsvör
§§ hafi lœkkað, að álmenninqur standi
§§ betur aö víqi fjárhaqsleqa en áður
= oq sé hœstánæqður meö útreikn-
§§ inqa skattheimtunnar.
^ Þetta oq annað svivað lesa
§f menn i blaðinu meöan beir hand-
§= fjálla qjaldseöilinn hálfrinqlaðir,
1 |H M Jwí að hann
I seqir állt
I Bfl aöra söqu oq
B miklu ískyqqi
■ leqri um stór
B auknar oyin
|B| berar álöqur,
skattyíninqu,
É I sem ekki á
I I sér hliöstœðu
1*1*1 um mörq und
s anfarin ár.
s Mér hefur lenqi verið baö hrein
s ráðqáta, hvaða tilqanqi leiöarahöf
= undar bvkjast vera að bjóna með
= slíkum skrifum. Nú er bað að vísu
§§ rétt, að islenzkir kjósendur eru
= sauðtryqqir oq einstákleqa fylqi-
§§ syakir, en dettur umrœddum skrif
§§ finnum raunveruleqa í huq, að
s menn táki meira mark á
§§ fjálqum orðum beirra en ó-
j= huqnanlequm tölunum á skatt
H seölinum. Það er út af fyrir
§§ siq qott oq blessað aö qeta kastað
§i fram háfleyqum haqfrœðilequm
§§ skýrinqum, studdum töfraformúl-
§§ um tölvísinnar, á liinu nýja skatta
§§ farqani, en saqöi ekki núverandi
s forsætisráðherra einhvern tíma, að
= buddan vœri, beqar öll kurl kæmu
ra
til qrafar, öruqqasti haqfrœðinqur-
inn, oq hún seqir vissuleqa ömur-
leqa söqu nú á bessum síöustu tím
um oyinberrar bjartsýni.
Hitt er svo annaö mál, aö ósvífn-
ar fálsanir „Þjóöviljans“ á sköttum
einstakra hátekjumanna eru sízt til
bess fállnar að skýra bessi mál oq
stuöla aö raunhœfri lausn beirra.
Það er deilt um hin nýju skatta-
löq, oq hver sem niðurstaöan verð-
ur á beim deilum, bá munu bau
trauðla benda á neina leiö
til bjarqræöis beim fjölskyldufeðr-
um, sem qreiöa verða meqinyartinn
af tekjum sínum í oyinber qjöld
nœstu fimm mánuði. Hverniq sem
bessi marqumtöluöu löq kunna aö
hafa litiö út á vavyírnum. bá líkj-
ast bau mest óöra manna œð\ í
framkvœmd. Það er oq veröur qrát-
hlœqileqt. að óbreyttir daqlauna-
menn skuli vera hálfdrættinqar í
oyinberum qjöldum við jöfra við-
skiyta- oq framkvœmdálífsins sem
ráka saman fé, að ekki sé tálað um
vinnukonuskatta ákveðins banka-
stjóra oq ýmissa annarra stórtékju
manna. Vitaskuld eru bað fyrst oq
fremst hin qeqndarlausu skatt
svik, sem hér koma til qreina, oq
bað er alltént qleðileq nýjunq %
nýiu löqunum, aö nú á að koma
uyp „skattálöqreqlu“, sem vonandi
verður annaö oq meira en nafnið
tðmt.
íslenzkt bíóðfélaq hefur á
undanförnum áratuqum bokast œ
meir í átt til hreinrœktaðs braskara
félaqs, oq baö er lönqu kominn tími
til að bjarma að braskarálýönum
oa lukkuriddurunum sem qrasséra
í bjóðlífinu.
Eins oq vœnta mátti hefur
Reykjavíkurborq orðið œrið stór-
tœk í álöqum sínum, enda ekkert á-
hlaupaverk að fylla ráðhúshítina á
fáeinum árum. Borqarbúar eiqa
víst áreiðanleqa eftir að finna fyr
ir ráöhúsinu ,,sínu“, áður en Jmí
œvintýri er að fullu lokið!
s-a-m.
s=? S1
&Jlllllllliliiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiimiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiji;iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiiiimmimiiiiiiitiiiiiiimiiiiiiiiiiil
Hann finnur engan tilgang með lífi
sínu, hann sér greinilega allt sam-
raemisleysið í veröldinni en neitar að
skýra það og finna samhengi með hug
myndum sem menn almennt brúa það
bil með sem er milli þeirra sjálfra og
raunveruleikans. Meursault metur að-
eins og nýtur hreinnar skynjunar, hlut
lægrar reynslu. Hann hirðir ekki um
umbúðirnar, frami er honum ekkert
atriði, en hann nýtur þæginda og
nautna. Lýsingar hans á náttúrufyrir-
bærum eru persónulegar og fíngerðar,
hann hefur mjög næma skynjun. Þeg-
ar hann minnist þeirra verðmæta, sem
voru honum einhvers virði, talar hann
um „lyktina, heit sumarkvöldin, göturn
ar sem ég gekk svo oft og næturhimin-
inn, Marie og hlátur hennar". Sann-
leikurinn er það sem hann skynjar,
hann neitar að eiga hlut að öðru. Hann
nýtur Marie, en notar ekki orðið ást.
Þegar verjandi hans biður hann að
segja að hann hafi orðið hryggur, þeg
ar móðir hans dó, þá neitar hann því.
Hryggð finnst honum vera orð án
nokkurrar merkingar.
C amus gefur í skyn að tilfinn-
ingar Meursaults séu margbreyttari en
skynja mætti af frásögn hans. Hann
er dæmdur vegna þess að skoðanir
hans stangast á við skoðanir þjóðfé-
lagsins, hann hegðar sér eftir skynjun
um sínum, þar er mórall hans, þetta
verður hann að gera sér ljóst og öðr-
um Mórall þjóðfélagsins er hlýðni við
lög, sem eru álitin hafa almennt gildi,
sá mórall er ekki persónubundinn eins
og hinn skynjanabundni mórall
Meursaults. Þeir sem hlíta þessum
móral verða að neita skynjunum, sem
brjóts í bága við hann. Þeir sem neita
að iðrast og geta ekki iðrast að kröfu
hins almenna mórals, eru með því að
neita lífsgildi og lífsþýðingu þeirra,
sem þann móral aðhyllast.
L’Etranger lýsir barátlu manns við
umhverfið og þjóðfélagið. Hann er
SEINNI HLUTI
haldinn þeim einkennum sem Camus
temr aðal mannsins í Le Mythe de
Sisyphe, sem eru lífslöngun og leit að
sannleikanum. Hann á í baráttu við
umhverfið og þjóðfélagið en öðlast að
lokum frið. Hann yfirvegar líf sitt og
fyrir hann á það gildi í sjálfu sér. Það
er sjálfu sér samkvæmt. Freud myndi
segja að hann hefði öðlazt þann frið og
það samræmi við náttúruna, sem er
einkenni dýranna.
Le Mythe de Sisyphe fjallar um bar
áttu mannsins við umhverfið og nátt-
úruna. Hann spyr hvort mannlegt lif
hafi einhverja þýðingu. Ef ekki, er
sjálfsmorð þá réttlætanlegt? Hann
kemst að þeirri niðurstöðu, að pótt
hann trúi ekki á Guð, þá sé sjálfs-
morð aldrei réttlætanlegt. Maðunnn
hlýtur að vinna og skapa jafnvel í
eyðimörkinni, hann er dæmdur til þess.
Sisýfos var dæmdur til þess í Hades
að velta steini upp bratta fjallshlíð,
en hann kom honum aldrei upp. Þann-
ig hlýtur maðurinn ailtaf að sýna við-
leitni, það er honum sjálfskapað. Þessi
gríska goðsaga er lykillinn að kenn-
ingum Camus um stöðuga baráttu
manns og umhverfis, og hann reynir
að tengja skoðun Grikkja hugmyndum
kristninnar um táradal og sekt
mannsins.
Á:iið 1943 gerðist Camus þútttak-
andi í andspyrnuhreyfingunni. Það
sem varð til þess, var aftaka verka-
manns vegna þátttöku í upphlaupi
kommúnista gegn hernámsyfirvöldun-
um Hann varð ritstjóri blaðs hreyfing-
arinnar, sem var gefið út á laun og varð
þar aftur samstarfsmaður Pascals Pia.
Camus skrifaði margar nafnlausar
greinar í blaðið, þeirra á meðal Lettres
[ 26. tbl. 1964
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 5