Lesbók Morgunblaðsins - 09.08.1964, Blaðsíða 9

fessor í Iðgum við Háskðla Islands, og
fjármálaráðherra 1922—’28. Þórunn lézt
á Úlfljótsvatni 12. febr. 1931.
5. Kristín, f. á Sandfelli 16. ágúst 1849.
Átti Þórarin f. á Fossi á Síðu 15. febr.
1843, Eiríksson bóndia á Fossi Jóns-
sonar bónda í Hörgsdal o.s.frv. Þau
bjuggu á Flankastöðum og Löndum á
Miðnesi áttu 12 börn, aðeins þrjú kom-
ust til aldurs. Hún lézt 13. nóv. 1918.
Margir hafa verið greindir og geðmikl-
ir í ætt þessari, en geðla'us maður afkast-
ar ekki miklu.
Karólína Oddsdóttir var ein af vinnu-
konum séra Magnúsar á Sandfelli, hún
var dugleg, notinvirk og heimilinu þörf.
Er hún giftist þaðan, gaf hann henni
bæði kú og hest. Sýnir þetta manndóm
hans, sem og hitt, að hann hefur ekki
verið mjög aumur fjárhagslega. Frá
henni hefur það til mín borizt að hann
hafi verið fjármargur vel er hann
fl.utti frá Sandfelli til Meðallands, en í
íerðinni misstu þeir sumt féð úr hönd-
tím sér, og margt fór í vötnin, það sem
fcomst á leiðarenda strauk von bráðar
og týndist og sást ekki meir. Hann virð-
ist því ekki hafa sótt aðra gæfu til
Meðallandsiþinga en að láta þar eftir af-
komendur sína, sem urðu hið nýtasta
fólk í þeim héruðum.
Vegna sagna Karólínu um afa rnirm,
þó fáar séu, fékk ég þann hlýhug til henn
ar, að ég vildi gjarnan vita hver hún
var.
Karólína var fædd 27. apríl 1826 I
Mörutungu á Síðu, foreldrar hennar voru
Oddur Eyjólfsson og Þuríður Þorláksdótt
ir, hjón, húsmenn þar. Eigi get ég fundið
hvenær hún barst til Öræfa, en nún gift-
ist þar 5. okt. 1853, Sigurði Teitssyni,
'bóndasyni frá Hofi, segir þar, 27 ára, en
hún talin vinnukona frá Sandfelli 26 ára.
Svaramenn voru: Sveinn Pétursson Holti
á Síðu og Oddur Eyjólfsson í Mörtungu
(faðir hennar). Fjárlag ungu hjónanna
var heimingafélag og 20 spec. í morgun-
gjöf. Svo komu börnin, eitt á ári hverju
framan af, þrettán hefi ég fundið, tvö
af þeim andvana fædd, hin öll með nafni
og fæðingardegi. Þau hjón virðast ætíð
hafa búið að Hofi, en 1878 ‘dó Sigurður
52 ára gamall. Mörg síðustu árin bjó
Karólína ekkja í Hofskoti í Öræfum og
andaðist þar 15. sept. 1911-, 84 ára. —
„Frábær að dugnaði, guðhrædd og göfug
lvnd“, segir séra Jón Norðfjörð er jarð-
söng hana.
Það er sögn um Karólínu, að eitt sinn
var hún með bónda sínum við heyskap
á svokallaðri Selmýri í Sandfellslandi, og
tók þá léttasótt, var hún sett á klifber-
ann milli bagganna til heimferðar. Lét
maður hennar í Ijós að hann ætti nú að
koma með henni heim, til hjálpar ef með
þyrfti. „Og hvaða sosum erindi átt þú.
me? leírugar lúkurnar?“ sagði hún. Segir
svo ekki af því meira, en tveim dögum
síðar var hún aftur farin að raka á Sel-
mýri.
Bregður þarna fyrir svipmynd af lífs-
baráttunni á þessum tíma, og hvernig við
henni var snúizt þar sem kjarkur var og
manndómur.
26. Pátll Magnússon Thorarensen fór
ekki að Stöð, er honum var veitt, sem
áður segir, en tók Sandfell aftur 1852 og
hélt því til æviloka, en hann dó 19. maí
1860 og hefir því verið prestur á Sand-
felli í 24 ár samtals. Prófastur var hann
í Austur-Skaftafellssýslu frá 1845 til
dauðadags og fékk mikið lof hjá Helga
Ibiskupi Thordarsen. En drykkjugjarn
var hann og enginn fjárgæzlumaður eða
búmaður og ekki lærdómsmaður heldur,
en prýðilega látinn, segir P. E. Ól. fsl.
eeviskrár. Kona hans var Anna Bene-
diktsdóttir prests í Hraungerði, Sveins-
sonar. Séra Séra Páll Thorarensen var
framúrskarandi söngmaður. Bæði voru
þau hjón sællíf og ákaflega feit.
27. Sigbjörn Sigfússon. Sonur Sigfúsar
prests Finnssonar í Hofteigi og konu hans
Ingveldar Jónsdóttur prests að Þingmúla,
Hallgrímssonar. Hann varð stúdent 1843,
fékk Ása 1859, en þjónaði Sandfelli
næsta vetur og var veitt það 7. ágúst
1860. Pékk svo Kálfafellsstað 1872 og
hðlt þvf kalli tfl ævlloka (27. júnf 1874).
Kona hans var Oddný Friðrika Pálsdóttir
prests að Sandfelli, Thorarensens. Þeirra
dóttir var Anna, sem átti Pál jökulfara
(er 1875 var einn fylgdarmanna Williams
L. Watts norður yfir Vatnajökul, sem
aldrei áður hafði verið farið svo vitað
væri) Pálsson snikkara, sem smíðaði
Hofskirkju í Öræfum .1883 er enn stend-
ur, Pálssonár prófasts í Hörgsdal, Páls-
sonar.
Mér er enn í minni Páll jökulfari, stór
og þrekinn, dugnaðarlegur, greindur og
skemmtilegur. Svona ættu víst jökulfar
ar ao vera, fannst mér, en þá heyrði ég
mikið um þessa frægðarför talað. Ég var
Harn að aldri er Páll kom kynnisför til
foreldra minna að Flankastöðum og
dvaldi nokkrar nætur. Þau voru bæði
uppalin í Hörgsdal og því handgengin
flestum hinum mörgu Pálum af Hörgs-
daisætt.
28. Björn Stefánsson. Hann var sonur
Stefáns alþingismanns í Árnanesi og
konu hans Guðrúnar Einarsdóttur stú-
dents frá Skógum, Högnasonar. Hann
varð stúdent 1871, fékk Sandfell 28. ág.
1873, vígðist þremur dögum síðar og var
þar til hann dó 1877. Kona hans var
Jóhanna Andrea Lúðvíksdóttir verzlun-
armanns Knudsens í Reykjavík. Hún átti
síðar Þorgrím lækni Þórðarson, síðast
í Keflavík.
29. Sveinn Eiríksson hreppstjóra Jóns-
sonar í Hlíð í Skaftártungu og konu hans
Sigríðar Sveinsdóttur læknis í Vík í Mýr
dal Pálssonar. Hann varð stúdent 1873,
en tók próf úr prestaskóla 1875. Vígðist
og fékk Kálfafell sama ár, svo Sandfell
1878 og hefir þjónað þar í 9 ár. Þar fædd
ist Gísli Sveinsson, sýslumaður, og sendi
herra. Þá fékk hann Kálfsfellsstað 1887,
og svo Ása í Skaftártungu 1892 er hann
hélt til æviloka (19. júní 1907). Kona
séra Sveins var Guðríður Pálsdóttir pró-
fasts- í Hörgsdal á Síðu Pálssonar, og
síðari konu hans, Guðríðar Jónsdóttur
hreppstjóra á Kirkjubæjarklaustri,
Magnússonar á Auðnum í Öxnadal.
Séra Sveinn var dóttursonur hins
ágæta læknis, náttúruskoðara og fræði-
manns Sveins Pálssonar í Vík í Mýrdal,
er Grímur Thomsen gjörði ógleymanleg-
an með kvæðinu „Sveinn Pálsson og
Kópur“. Mun séra Sveini hafa verið
læknishneigðin í blóð borin, enda stóð
hugur hans á námsárunum meira til
læknisstarfa en prestsskapar. Fleiri eru
sagnir um djarfar og vel heppnaðar
lækningar hans en sú er hér á eftir grein
ir. Gjörðust þær er hann var að Ásum
í Skaftártungu.
Þuríður Runólfsdóttir f. 1868, systir
Rannveigar konu Jóns Sigurðssonar á
Svínafelli, segist muna, að 1886 hafi séra
Sveinn Eiríksson, þá prestur á Sandfelli,
verið sóttur að Hnappavöllum til konu
í barnsnauð, Guðnýjar Vigfúsdóttur að
nafni. Með séra Sveini var í þetta sinn
Ingunn Stefánsdóttir á Hofsnesi, þá ó-
lærð en vön ljósmóðurstarfi. Fæðingin
gekk mjög illa. Er þau sáu fram á að
konan mundi ekki geta fætt, fór séra
Sveinn út í smiðju þar á staðnum og
smíðaði verkfæri eða tengúr er hann síð
an gat notað til hjálpar konunni. Þannig
náði prestur barninu lifandi og heils-
aðist bæði konu og barni eftir atvikum
vel.
Til sönnunar traustu minni Þuríðar,
hinnar níræðu konu, má geta þess, að
Guðlaug Sigurðardóttir frá Hofsnesi í
Öræfum, (nú búsett í Reykjavík), var
á sama heimili og Ingunn Stefánsdóttir í
mörg ár. Segir Guðlaug að Ingunn hafi
sagt sér um þetta atvik frá Hnappavöll-
um, ber henni alveg saman við Þuríði.
Eftir að séra Sveinn var með Ingunni
Stefánsdóttur við þessa barnsfæðingu
kom hann því til leiðar að hún lærði
ljósmóðurfræði. Var hún fyrsta lærða
ljósmóðirin í Öræfum. Gegndi hún því
starfi 1878—1911, þar af í 9 ár áður en
hún lærði. Ingunn reyndist með afbrigð-
um vel í Ijósmóðurstarfinu og mun
aldrei hafa verið sóttur læknir henni tiL
aðstoðar við fæðingar.
Bengt Silfverstrand með penslana í vinnustofu sinni.
Málar, yrkir, auglýsir ísland
Bngt Silfverstrand er ritari fé-
lagsins Ísland-Svíþjóð í Gauta-
borg. Hann er auglýsingastjóri
Loftleiða í Svíþjóð, hef-
ur oft gist Ísland og á hér
marga vini. Frístundum sín-
um ver hann til að mála og
yrkja. Nýlega kom út ljóðabók
eftir Bengt, „Ord som kom“, og
er þar að finna nokkur kvæði
9em hann tileinkar íslandi. Hér
birtast sýnishorn þeirra í þýð-
ingu Kristmanns Guðmundsson-
ar.
ísland
Lít til norðurs,
gestur;
lít ti'l eyjar
í fjarska hafsins
þar.
Einmana drangur
í norðrinu.
Hefur þú áður
eyju litið
svo tálfagra
ei þó aldraða,
enn skapandi?
Mávarnir bláu
Þetta sumar
er svo öðruvísi.
Ég skyggnist ei lengur
eftir mávunum bláu,
sem sagt er að svífi
yfir fjarlægri strönd.
Ég er hættur að undrast
hve allt sig hylur
bak við hæðirnar,
og hversu hraðfleygir
eru dagar míns lífs.
Kvöld
Rökkrið reikar kyrrlátt
um rauðan kvöldhimin,
vefur ástúð milda
um blárra hæða brún.
Sofandi trén
dreymir purpuradrauma.
Langur dagur
lýkur göngu sinni
og hvílist í þögn
við
sumarkvöldsins dýrð.
Skrítin vögguvísa
Ró, ró og sofna,
Guðrún, vina mín.
Hvert veltur tímans hjól
— gleymum við því?
Nei, ró, ró og sofna,
sofðu lengi enn.
Yið veginn,
þar við skildum,
Ið’hittumst á ný.
26. tbl. 1964
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 9