Lesbók Morgunblaðsins - 23.08.1964, Page 9

maðurinn (barbudo) ei ekki Castro, heldur verkstjóri
Ríchard Eder skrifar um Kúbu:
Batavon eða hrúrnun?
Tvisvar á dag koma hópar af
frískólastúlkum í bláum,
grænum eða gráum blússum, og
bíða hérna á horninu, halda utan
um bækurnar sínar og skrafa sam-
an. Þær ólmast ekki mikið, en eru
augsýnilega í góðu skapi.
„Við sigrum Kanarm með söng og
hlátri“, segir Mella, æskulýðstímaritið,
sem er að reyna að koma byltinigar-
brosinu í tízku. Það er svo sem ekkert
tilgerðara en ameríska stjórnmálabrosið
eða tannkremsbrosið — það þjónar sam-
félagslegum lokatilgangi, alveg eins og
þau. Og það stendur í sama sam-bandi
við raunverulega kúbanska kæti, eins
og brosið á Madison Avenue við ósvikna
ameríska vinsemd.
Þessir níutíu þúsund frískólanemend-
ur — börn bænda og verksmiðjumanna
— eru framtíðarvon byltingarinnar. Þeir
eiga að verða tæknimenn, stjórnendur
og stjórnmálamenn. Þeir munu eiga bylt-
ingunni allt að þakka — fortíð sinni
ekkert
Það úir og grúir aí þeim í þessari
failegu, hrörnandi borg — og á vissan
hátt éta þeir hana upp.
í hverfum efri miðstéttanna, eins og
MLramar og Vedado, hafast þeir við
í húsunum, sem eigendurnir hafa yfir-
igefið þegar þeir flýðu úr landi. Húsin
virðast full ai fól'ki, en þó yfirgefin,
rétt eins og múrsteinshúsin í fátækra-
götunum á Vestur-Manhattan. Því er
eins farið með húsin og mennina, að
þau deyja þegar hlé verður á endur-
nýjuninni, og í Havana detta hurðar-
húnar af, rúður brotna, áklæði rifnar
— og enginn skeytir um neinar við-
gerðir.
S kólanemendurnir hafa nóg að
borða, en samtímis verða húsmæðurnar
í Havana að standa í biðröðum og
neyta allra bragða, til að ná sér í lág-
marks matarskammt. Þeir hópast í leik-
hús, á hljómleika oig í kvikmyndahús,
fyrir lækkað verð, en aðrir Havana-
búar verða að spara sarnan til þess að
geta fengið sér hádegisverð úti, á sunnu
dögum. Á götuhornum skrafa og hlæja
skólanemendurnir, en með degi hverj-
um verða strætisvagnarnir, sem flytja
þá, hrörlegri, háværari og spúa æ
svartari reyk úr sér á fituhála gang-
stéttina.
Kúba er að keppast við að láta skóla-
fólkið sitt ljúka námi áður en strætis-
vagnarnir eru komnir í rúst, húsin
moina niður og matvælin ganga til
þurrðar. Þetta er kapphlaup milli fram-
tíðarvonanna og hrörnunarinnar.
„Það er keppni milli framkvæmdar-
ínnar og uppgjafarinnar“, sagði evrópsk
ur blaðamaðúr. „Á næstu tveimur ár-
um koma þeir framkvsemdunum í
verk, eða þá falla algjörlega saman,“
sagði vesturevrópskur kommúnisti, sem
þarna á heima. Báðir vildu veðja upp
á, að bardaganum lyki með sigri, en
aaumur sigur yrði það.
Rússneski andinn
Hálfsmánaðarlega kemur eitt-
hvert hinna þriggja rjómagulu, rúss-
nesku farþegaskipa — Marja Úlanóva,
Baikai eða Túrkmenja — og beygir
fyrir sjómerkið við Morokastalann og
siglir inn í höfnina í Havana. Tveim
dögum síðar siglir það burt.
Svona hefur það gengið í þrjú ár,
en aefðir skipagjægjar — diplómatar og
blaðamenn með kíkja og skrifstofuglugga
út að höfninni — segja, að þetta hafi
breytt um svip. Þegar skipin sigldu
inn, áður fyrr, voru þilförin þaikin föl-
um Rússum í stífum og nýjum sport-
skyrtum. En nú er það á útleiðinni, sem
þiiförin eru þakin Rússum og þeir eru
sólbrenndir og í upplituðum sportskyrt-
um og daufir á svipinn — segja Kúbu-
menn,
Þúsundir Rússa hafa yfirgefið Kúbu,
síðustu mánuðina. Enginn kunnugur get
ur um fjölda þeirra, en almennt er talið,
að af þeim tíu þúsundum, sem einu
sinni voru hér, sé nú aðeins eitt þús-
und eftir.
En slavnesku merkin eru enn til sýn-
is. Á hafnarbökkunum eru kassar í há-
um hrúgum, með rússneskum, pólskum
eða tékkneskum áletrunum — stórir
hrufóttir gufukatlar frá Kiev, raðir af
litlum dráttarvélum frá Prag og vélar
í kössum frá Póllandi.
Smásnáði kemur til að betla og and-
litið verður sviplaust ef eimhver sþyr,
hvort hann skilji ensku, en hann kinkar
kolli ef sagt er við hann: „Russki?“. Og
tali einhver ensku á opinberum stað,
stendur Rússi upp, eins og honum verði
hverft við.
Samkomulagið hjá Rússum og Kúbu-
mönnum er stundum stirt. Kúbanskir
kvrkmyndamenn tala vingjarnlega, en
þó með dálitlum verndarasvip um
rússneskar kvikmyndir og taka franskar
og ítalskar fram yfir þær, alls ófeimn-
ir. Rrthöfundar á Kúbu lesa Kafka og
Faulkner og Joyce og þurfa ekkert á
neinum sósíalrealisma að halda.
Fyrirmenn í landinu hlusta á so-
vétforskriftir um endurbætur á þjóðar-
hngnum, en láta þær oft fara út um
hitt eyrað. Það er ekkert leyndarmál, að
Rússar voru fyrst vonsviknir, síðan bál-
vondir en að lokum gerðu þeir sér það
að góðu að komast að því að vinnu-
krafturinn, sem þeir höfðu búizt við og
ætlað að láta þræla, fyrirfannst blátt
áfram ekki meðal hinna níðlötu Kúbu-
manna.
- „Lítið á þessa bíla,“ sagði Rússi
nokkur reiðilega fyrir nokkru og benti
á gömlu, salttærðu skrjóðana, sem drögn
uðust eftir götunum. „Þetta land hefur
ekki efni á þeim. Þarna flytjum við
þeim olíuna, dropa fyrir dropa, frá
Baku, til þess að hver skrifstofumaður
á Kúbu geti farið akandi í vinnuna."
Aðstoð Sovétríkjanna við Kúbu, sem
þar í landi er áætluð 100 milljón dalir,
en í Washington 300 mitljónir, mun
halda áfram um fyrirsjáanlega framtíð.
Samt hafa Kúbumenn í vaxandi mæli
snúið sér til vestrænna landa um vöru-
kaup og tæknifræðinga — en með tak-
mörkuðum árangri. í stuttu máli má
segja, að enda þótt sovézk áhrif séu
enn sterk, er almennt litið svo til,
að þau hafi náð hámarkL
Barnadýrkun
Hver bylting verður að setja
traust sitt á börnin, eigi hún að verða
langiíf, en Kúbubyltingin hefur á sér
það rómanska einkenni að vilja nota
börnih til að hlífa sjálfri sér.
Nýlega veitti Kúba sjálfri sér þá
ánægju að halda allsherjar og alþjóða
Barnaviku. „Ekkert er dýrmætara en
barnið!" stóð á auglýsingaspjöldum. í
verksmiðjunum var duglegustu verka-
mönnunum leyft að festa upp myndir
af börnunum sínum, í gylltum römm-
um, við verksmiðjudyrnar. Nefndir
Framlhald á bls. 14
27. tbL 1964
LESBOK MORGUNBLAÐSINS Q