Lesbók Morgunblaðsins - 23.08.1964, Page 12

/ UPPHAFI
Framhald af bls. 4
frv. En Holger Petersen svaraði: „Jeg
spiller det heldigste for anledningen",
og sneri sem fljótast um frá Brahms
yfir í valsinn úr „Den glade enke“. Og
J>á fóru svo margir að rauia með, að
ölium hernaðaraðgerðum var gleymt í
bili.
Daginn eftir fór Finsen frá Höfn,
áieiöís til íslands um London. Við höfð-
um verið að dóla skeytum til Moggans
undsnfarna daga, og nú sat ég einn
eltir með alla mina „instruksa“. Ég
gekk daglega upp á símstöðina í Kaup-
Vilhjálmur Finsen
mangaragötu og hafði, auk efnisins sem
ég hafði krotað niður heima hjá mér,
í töskunni minni dansk-enska orðabók.
Stríðið var komið í algleyming, enska
ntskoðunin krafðist þess að öll frétta-
skeyíi til íslands væri send á ensku.
Mér létti mikið þegar ég einn góðan
veðurdag fékk skeyti frá Finsen: „Stop
wr'ing, got connection Reuter“ (hættu
að símr, við höfum fengið samband við
Reuter — heimsfréttastofuna í Lond-
on).
Ég varð eiginlega mjög feginn, og
hætti strax’að ganga með ensku orða-
bókina mína í töskunni. Ég hafði far-
ið af Garði haustið áður og flutt mig út
í Reyrhólmsgötu, í herbergi sem íslenzk
húsmóðir úr Svefneyjum á Breiðafirði
réð yfir. En eftir það kom maður oft
á Garð (Regensen), til þess að hitta
landa.
Svo var það eitt kvöldið, undir Lind-
inn á Garði, að danskur kunningi kem-
ur þar askvaðandi inn og er kominn í
dátaeinkennisbúning og segir óðamála:
„Gi mig en Tuborg. Jeg skal ombord
i „Beskytteren" om en times tid. Til
Færöerne. Det skal være nogen Eng-
elskmænd deroppe.“
Ungur landsmaður, enn óforframað-
ur í Hafnardönsku, spurði þá: „Ja, De
slcal jage dem væk frá Færöerne. Skal
De ikke drive dem bort fra Isiand pá
samme turen — Engelskmændene? —
Men, sig mig — skulde det ikke være
sikrfcre for Dem S livtrygge Dem, for-
ud?“
Aliir hlógu. Áður höfðu þeir brosað
að mikillæti Danans, sem talaði eins
og allt væri í lagi, ef strandvarnarskip-
ið kæmi og ræki enska flotann frá
Fæieyjum og íslandi. En nú hlógu all-
ir að misteknu íslenzku orði, sem þýð-
ir: að tryggja líf. í Noregi hefði mein-
ing orðsins varla misskilizt.
Héi skilst ég við þetta mál. Næst
komu gróðabrallstiiraunir ýmsra, m.a.
byggðar á því að selja Þjóðverjum „gull
achs“, sem á að heita ungverskur kjöt-
réttur, en í niðursoðna matnum, sem
ýms smámenni græddu á, voru 70-85%
— kartöflur.
Skúli Skúlason.
SVIPMYND
Framhald af bls. 2
Brosio er grannholda og hávaxinn
maður, gengur teinréttur og ber tæpa
sjö áratugi mjög vel — lítur út fyrir
að vera talsvert yngri en hann raun-
verulega er. Má vafalaust að nokkru
þakka það tennisiðkunum hans. Hann
er kvæntur, og heitir kona hans Clot-
hilde. Þau gengu í hjónaband 1936.
Brosio-hjónin lifa kyrrlátu lífi, eru lít-
ið gefin fyrir samkvæmislífið, þó þau
ræki skyldur sínar á þeim vettvangi, en
hafa hins vegar mikla ánægju af leik-
húsferðum.
IVJ anlio Brosio er minna þekktur,
þegar hann tekur við starfi fram-
kvæmdastjóra Atlantshafsbandalags-
ins, en fyrirrennarar hans voru, þegar
þeir tóku við embættinu. Þó eru vanda-
málin í sambandi við starfið að mörgu
leyti flóknari og erfiðari viðfangs en
áður, reyna meir á samningslipurð og
framrýni framkvæmdastjórans. Er það
samdóma álit þeirra, sem til þekkja, að
Brosio sé líklegur til að verða þessum
vanda vaxinn sökum mikillar reynslu
og góðra gáfna.
Upphaflega hafði verið gert ráð fyrir
því, að framkvæmdastjóri Atlantshafs-
bandalagsins væri jafnan brezkur, þar
seru yfirhershöfðinginn yrði jafnan
bandarískur og aðalstöðvarnar staðsett-
ar í Frakklandi. Bretar gáfu þetta eft-
ir vegna Spaaks á sínum tíma og hafa
ekki átt völ á embættinu síðan. Nú
þótti viðeigandi að framkvæmdastjór-
inn kæmi frá einhverju ríki Efnahags-
bandalags Evrópu, og kom þá helzt ít-
ah til greina, þar sem Belgíumaður og
Hollendingur höfðu þegar gegnt em-
bættinu og Vestur-Þjóðverji þótti ekki
koma til greina að sinni.
SMÁSAGAN
Framhald af bls. 3
hveríisins, og seinna um daginn byggði
hann sér nýtt fjós fyrir átján feitar
köngla-kýr.
En stóri bróðirinn var í prammanum
sínum. Hann komst um borð í skipið
og öðlaðist nýjan fróðleik. Nú orðið
varð honum ekki á að hugsa um hallir
og prinsessur, þegar hann horfði á skip
ið ljósum prýtt í hálfrökkri sumarnæt-
urirnar; hann hugsaði um stríðið; hann
hugsoði sér skipið sem ósigrandi, eld-
spúandi bákn á svörtu hafi undir nið-
dimmum himni. Og ef það færist myndu
lúðrar verða þeyttir á meðan það væri
að sökkva í hafið og aivarlegir menn
myrdu standa á þilfari þess í púðurreyk
og eldi, og þeir myndu votta fána sín-
um virðingu, með því að halda hend-
inni upp að húfuskyggninu. Meðan skip
ið lá þarna á firðinum var hjarta þessa
stóra drengs vettvangur mikilla fram-
tíðardrauma. í þetta sinn sigldi skipið
burt um miðjan dag og fjarlægðin til
strandarinnar hinumegin við fjörðinn
virtist hafa aukizt frá því sem áður
var, þegar það hvarf á brott. En að
nokkrum dögum liðnum var allt kom-
ið í samt lag aftur.
V orið var liðið og sumarið setzt
að völdum, og einn góðan veðurdag lá
þriðja skipið á firðinum. Það var enn
stærra og fínna en hitt. Þar að auki
var á því flugvélaþilfar og nú fylltist
loftið hávaða og flugvélum, sem þutu
yfir húsið, grænmetisbeðið, móðurina,
litla snáðann og stóra drenginn.
„Hvaða fáni er á þessu skipi?“ spurði
sá litli.
Móðirin sagði honum það og lagði
áherzlu á að það væri byggt til varn-
ar gegn árásum „ef til þess kæmi að
styrjöld brytist út, drengurinn minn“.
En litli drengurinn var ekki minni en
það, að honum fannst að eitthvað hlyti
að vera bogið við allar þessar varn-
arráðstafanir. Hann togaði í pils móð-
ur sinnar og sagði: „En hvar er þá ó-
vinurinn, ha, mamjna?"
Móðirin horfði á hann og komst að
þeirri niðurstöðu að þetta væri gáfu-
leg spurning, og henni var hreint ekki
ljóst hvernig hún ætti að svara.
„Óvinurinn?", sagði hún hikandi.
„Já, óvinurinn“ sagði litli drpngur
ákafur.
Snjallri, kærkominni hugmynd skaut
upp í vitund móðurinnar.
„Óvinurinn er í okkar eigin hjört-
um, vinur minn“.
Litli drengurinn varð þögull; hann
lagði höndina á brjóstið, þar sem hann
vissi að hjartað var, en gat ekki fund-
ið fyrir neinum óvini. Ekki gat hann
helaur heyrt neitt í honum. Hjartað
sló alveg eins og það var vant að gera,
í takt við skellina í vélbátunum, sem
sigldu út fjörðinn á kvöldin.
Móðirin sá að drengurinn skildi
hvorki upp né niður í þessu ö:lu.
„Sjáðu til“, sagði hún, „ef við erum
ekki góð og hjálpsöm við náunga okk-
ar, þá hýsum við óvininn í hjöftum
okkar“.
En drengurinn var engu nær.
„Sjáðu nú til, vinur minn, það er
svo mikið af eymd í heiminum, svo
margir sem svelta og eiga bágt. Svo
margir sem eiga ekki einu sinni brauð-
bita til að borða, og við eigum að
hug;a um þá og reyna að hjálpa þeim“.
„Eiga þeir ekkert brauð?“ spurði
litli drengurinn alveg forviða.
„Nei, þeir eiga enga peninga til að
kaupa sér brauð“.
Drengurinn velti þessu fyrir sér um
stund. Svo sagði hann: „En mamma, er
óvinurinn h'ka í hjörtum þeirra, sem
eiga ekkert brauð?“
að gat enginn vafi íeikið á því
að barnið var gáfað. Móðirin leitaði
ákaít í huga sér að uppeldisfræðilega
réttu svari, því að hún var góð móð-
ir. í sama bili kom stóri bróðirinn
hlaupandi; hann var orðinn brúnn á
hörund af sólskininu, og nú var hann
líka kafrjóður af æsingi:
„Mörg hundruð milljónir", hrópaði
hann hrifinn.
Móðirin var þakklát fyrir, að í bili
var bundinn endi á samræður hennar
og litla drengsins.
„Um hvað ertu að tala?“ saaði hún.
„Skipið". stundi stóri drengurinn upp
mill> andkafanna, „það kostar mörg
hundruð milljónir.
„Þú getur nú ímyndað þér, að svona
skip kostar mikla peninga“, sagði móð-
irin.
Stóri drengurinn fór nú að lýsa þessu
undursamlega skipi; hann hafði verið
þar um borð og vissi allt um bað. Hann
var nú farinn að kunna lagið á því að
komast um borð.
„Þegar ég verð stór, æt’a ég að verða
skipstjóri á svona skipi“, sagði hann og
reyndi að gera málróm sinn svo djúp-
an cg karlmannlegan sem honum var
framast unnt. Því þetta var hátíðleg
stund; hann hafði þegar gengið í gegn-
um öll stig áhafnarinnar, og einmitt á
þessu andartaki tekið síðasta stóra skref
ið upp á sjálfan stjórnpallinn.
„Ég vil heldur verða brunavörður",
sagði litii drengurinn. í rauninni var
það honum alls ekkert áhugamál að
verða brunavörður, en hann fann að
nú hafði hann fengið tækifæri til að
segja álit sitt á öllum þessum skipum.
Stóri drengurinn leit meðaumkun-
araugum á litla snáðann. Móðirin sagði:
„Kæru börn, sem betur fer er svo
langt þangað til þið verðið fuliorðnir
menn, að þið getið hafa skipt oft um
skoðun, áður en sá tími kemur.“
„Ekki ég“, sagði stóri drengurinn og
gekk frá þeim festulegum, ákveðnum
skrefum. „Konur og börn“, hugsaði
hann og fannst sólbrenndar axlir sínar
hækka og þrekna við þessa hugsun.
„Konur og börn.......“
En litli drengurinn'varð var við ilm,
sem barst að vitum hans. Hann þekkti
þennan ilm og vissi, að ef hann gengi
á hann myndi hann finna lítið, blátt
blóm.
Hann lagði af stað, því að enda þótt
hann vissi hvað hann myndi finna, var
það alltaf jafn skemmtilega forvitnilegt
að uppgötva, að það var bara þetta
litla bláa blbm, sem ilmaði svona sterkt
og unaðslega.
Móðirin dró að sér llminn úr græn-
metisbeðinu. Hún var niðursokkin í a3
hugsa um hvað bætiefnin væru holl og
góð fyrir hina ungu, upprennandi kyn-
slóð.
Ragnhildur Jónsdóttir þýddi
Hagalagðar
Taldi til frændsemi
Axel Johnson heitir hinn nýi bisk
up á Hamri, sem tók við af Seheld-
erup. Hann er af íslenzkum ættum,
fimmti maður frá sr. Gísla Jónssyni,
sem varð prestur í Noregi og dó þar
1829. Hann var hálfbróðir Espólíns.
Sonarsonur hans var Gísle Johnson
guðfræðiprófessor í Kristjaníu og
trúfræðihöfundur (1822-94). Hann
var afi Axels biskups en faðir
hans var Johannes trúboði á Mad
agaskar. Hann varð heilsuveill, kom
heim og dó á bezta aldri, varð bráð-
kvaddur 13. júní 1916. Þegar Þór-
hallur biskup var stúdent og bjó á
Garði, komu þangað norskir stúd-
entar í heimsókn. Þeir voru á göngu
föi suður á Þýzkaland. „Hafði Joih.
Johnson helzt orð fyrir þeim, þá
tvítugur stúdent og nýbakaður, eink
ar góðmannlegur og prúður og mælti
hann til frændsemi við okkur landa.“
Örnefni á Sandi
Örnefni eru geysilega mðrg í land
areign Sands eða alls rúmíega tvö
bundruð. Má segja, að nálega eng-
inn blettur í landareigninni sé án
nafns. í fljótu bragði mun það
þykja ástæðulítið, að meðalstór land
areign, sem heyrir til einum sveita-
bæ, beri örnefni svo að hundruðum
skiptir, en örnefnin myndast af þörf
þeirra, sem á jörðunum hafa búið
til þess að geta greint rétt frá hverj
um stað, þar sem einhver starfsemi
fór fram. Þegar að morgni var far-
ið á engjar, þurfti að greina þeim,
sem heima voru, frá því, hvar
heyjað yrði um daginn, svo að hægt
væri að færa heyskaparfólkinu mat
á engjarnar, ef sá staður, sem heyj-
að var á, sást ekki frá bænum. Smal-
inn þurfti að greina frá þeim stöð-
um þar sem hann hafði leitað kvía-
ánna, ef eitthvað vantaði af þeim,
því að þá þýddi ekki að leita hinna
týndu áa þar, sem smalinn hafði
á'öur farið um. Greina þurfti frá
þeim stað, þar sem beita átti þann
eða þann daginn, og varð þá sá stað-
ur að bera eitthvert heiti, og svo
framvegis.
(Erl. Friðjónss.)
12 LESBOK morgunblaðsijss
27. tbl. 1964