Lesbók Morgunblaðsins - 21.03.1965, Qupperneq 9

annan fótinn fyrix austan upp á síð-
kastið.
(J.
að er eins vist og tvisvar tveir
eru fjórir að það er ekki sanna hver
maðurinn er ef menn vilja ybba sig
við menn. I>að er sígildur sannleikur
að menn skyldu ekki kássast upp á
menn í blindni. Menn skyldiu fyrst
spyrja sjálfa sig hverjir séu blækur
og hverjir séu ekki blækur. Það er
góð regla, líka á íslandi. Þegar geð-
veill maður rispaði Lúðvík fjórbánda
(má ég segja) með pennahníf, þá var
hann steiktur lifandi. Stóllinn sem
þeir notuðu er ennþá til sýnis í vax-
myndasafni Tussauds í London. Þessi
maður hefði betur kálað kokkinum
eða einhverjum en skrámað kóniginm.
En að vísu kynni Félag matreiðsiu-
og framreiðslumanna að vilja segja
eitthvað um það.
Það kom mér á óvart að banka-
menn skyldu ekki vita betur þegar
þeir gerðu uppsteytinn á móti banka
ráðinu. Þetta fólk kemur þó greind-
arlega fyrir. Maður getur gert sig
breiðan við bakara til dæmis og jafn-
vel rétt honum einn á snúðinn ef svo
ber undir. Það er oftast í lagi. En
ég hélt að allir vissu að maður á
ekki að vera möð derring við banka-
ráðsmenn. Það getur kostað menn
dýrt.
Ég geri ekki ráð fyrir að banka-
mennirnir sem stóðu fyrir upphlaup-
inu verði steiktir lifandi. Þó er bú-
ið að ylja þeim nokkuð nú þegar. Nú
jæja, þeir eru reynslunni ríkari. Þeir
skilja þá væntanlega betur en áður
hvernig allt er í pottinn búið. Maður
verður að hafa sambönd, það er gald-
urinn. Raunar hefur mér alltaf fiund-
ist þetta allt ósköp svipað og hjá
hænsnunum. Ég veit ekki hvort við
höfum það frá þeim eða þau frá okk-
ur, en svo mikið er víst að það er
engin tilviljun hjá okkur heldur hver
má gogga í hvern. Jafnréttið svokall-
ða er bara á yfirborðinu. Ég held
það hafi verið amerískur maður sem
lýsti svona jafnaðarmennsku þannig,
að allir væru að vísu jafningjar en
sumir væru bara meiri jafningjar en
aðrir. En ég á líka eftir að sjá þarna
jafning sem ekki hefur botnlag,
miðju og kúf.
Það væri skelfimg leiðinlegt ef
bankamennirnir, þessir prúðu og vin-
saelu borgarar, höfnuðu í tukthúsinu.
Ég held að flestum hafi fundist mál
staður þeirra ansi góður þegar þeir
gerðu uppsteytinn sællar minningar.
Við verðum að vona að hæstiréttur
líti jafn mildum auiguim á mál þeirra
og Halldór sakadómari. Ég kann ekki
lögin og veit ekki hvort hægt er
að dæma menn í tukthúsið fyrir
skróp. Ansi væri það lamg't gengið.
1 tlendingum finnst íslenidingar
fremur fyrirferðarmiklir samkvæm-
ismenn. Okkur er i þeim efnum gjarn
an líkt við Norðmemn, sem baula ein-
hver lifandis ósköp e£ þeir komaist í
brennivín. íslamd flóir ekki í brenni-
víni ef marka má alþjóðaskýrslur,
en það er eins og okkur verði meira
úr skamimtinum heldur en útlending-
um. Ég er hræddur uim við baulum
eins og Norðmenn.
En ef bankamennirnir fara austur,
þá ættu þeir að minns'takosti ekki að
verða einmana. Ég veit ekki betur en
að sumir af þekktusbu viðskiptavin-
um bankanna hafi eimmitt verið með
Ég veit að maður á ekki að hlaupa
á eftir öllu sem útlemdingar segja, en
um daginn frétti ég af einum sem
hefur verið búsettur hér um hríð og
kann orðið nokkurt hrafl í íslensku.
Nýyrði sem hann bjó tii fyrir jól og
sem hann notaði í þeirri trú að hann
hefði rétt eftir, bendir óineitenlega
í þá átt að hann hafi orðið fyrir sterk
um áhrifum af drykkjusiðum akkar.
Hann hélt að aðfangadagur jóla
héti áfengisdagur jóla.
kJ tundum getur þögn verið svo
skelfileg eða ömurieg eða vesaLmann-
leg að hún orkar á okkur eims og
öskur. Þá má tala um glymjandi
þögn. Þannig er þögn kirkjunnar þeg
ar hún sér ekki, heyrir ekki og má
ekki mæla. ósköp held ég sé erfitt að
vera „kristinn" í suðurríkjum Banda-
ríkjanma svo að dæmi sé neifnt, eðo.
á Spáni skulum við segja þar sem
kirkjan er ein atf hækjum Francos,
eða segjum til dæmis í Portúgal þar
sem hún stumrar yfir ellimóðum ein-
ræðisherra á meðan hann heldur á-
fram að ba.sla við að bæla niður fólk-
ið. Ósköp er kirkjan illa kristin þar
sem hún snýst einmibt á sveif með
þeim mönnum sem maður hélt ein.-
mitt hún væri borin til að útskúfa.
Morgunblaðið birti fyrir nokkruim
vikum mynd af lögregluforimgja
nokkrum í Suðurríkjunum sem sibur
klofvega á blökkukonu með reidda
kyLfu, en þrír lögreglumenn halda
konunni flatri á jörðinni og eru auk
þess að smeygja á hana handjárnum.
Þessi mynd var predikun, reiðilestur.
Ha-fi hún ekki stuggað við samvisiku
okkar þann daginn, þá erum við sam-
viskuLaus.
Svona mynd af svona atviki mundi
náttúrLega ekki sjást í blöðum aust-
antjalds ef hægt væri að heimfæra
hana upp á vinveitta þjóð, banda-
mann. Þar eru stjórnarvöldin enniþá
samviska fólksins. En ég nefni þessa
einstæðu mynd af því hún sýnir okk-
ur í fyrsta Lagi hvernig blöðin geta
ef svo mætti segja með einu hand-
taki lagt réttlætismáli Lið, og í öðru
laigi af því hún Lýsir á ógleymanleg-
an hátt. ástandi sem mér er ekki
kunnugt um að kirkjan í suðurríkj-
um Bandaríkjanna hafi emnþá haft
djörfung — og bróðurkærleika — til
að fordæma í einu hljóði og afdrátt-
arlaust.
S lokum langar mig að segja
frá því að sex ára gömul stúlka sem
hefur veitt mér marga ánægjustund
var einmitt í þessu að reka höfuðið
inn um dyrnar til þess að segja mér
í óspurðum frébbum, að nágranna-
kona okkar, sem ekki þarf að nafn-
greina, væri að fara að vera við jarð-
arför.
„En“, bætti stúlkan mín við um
leið og höfuðið hvarf úr gættinni,
„það á ekki að jarða hana.“
SVIPMYND
Framhald af bls. 2.
vinnu við Vesturveldin og þá fyrst og
fremst við Frakkland, en Frakkar reynd
ust honum lengi vel þungir í skauti.
Gagnstætt þeim áhrifamönnum, sem
vildu gera jafnrétti Þjóðverja að skil-
yrði fyrir samvinnu við Vesturveldin,
hélt hann því fram að jafnréttið yrði
afleiðing en ekki undanfari samvinn-
unnar — og þar reyndist hann sann-
»pár. Þannig fékk hann því firamgengt,
»ð bandamenn hættu að jafna þýzkiðju-
ver við jörð með því að Þjóðverjar gerð
ust að eigin frumkvæði aðiljar að Rulhr-
stjórninni, sem Vesturveldin komu á
fót til að hafa eftirlit með þýakum iðn-
*ðii. Síðar tók Kola- og stálsamsteypa
sexveldanna á meginla.ndinu við hlut-
verki Ruhr-stjórnarinnar, samkvæmt til-
lögu franska ráðherrans Ráberts Schum-
ans.
Eftir að Adenauer hafði lagt til að
Þjóðverjar ættu aðild að vörnum Vest-
urveldanna sumarið 1950, þegar Kóreu-
styrjöldin stóð sem hæst, féllst hann
strax á tillögu Frakka þess efnis, að
sexveldin á meginlandinu kæm.u sér
upp sameiginlegu varnarkerfi, jafnvel
þótt það hefði í för með sér, að Þjóð-
verjar gætu ekki komið sér upp eigin
herafla eða átt beina aðild að Atlants-
hafsbandalaginu. Þegar franska þingið
felldi þessa tillögu með naumurn at-
kvæðamun eftir áralangar umræður,
kom það af sjálfu sér, að Þjóðverjum var
leyft að koma sér upp herafla og ganga
í Atlantshafsbandalagið.
Jr essi málalok glöddu marga valda
mikla samstarfsmenn Adenauers, sem
litu á allt tal um náið samstarf við
Frakka sem heppilega leið til að end-
urheimta þýzk réttindi og vinna að upp-
gangi Þýzkalands. En þau urðu Aden-
auer mikil vonbrigði, því „Evrópu-hug-
sjón“ hans var ek'ki byggð á þvi raun-
hæfa sjónarmiði, að hún gæti verið
heppilegt tæki til að vinna og varðveita
fulltingi Ba.ndaríkjanna, heldur á því
grundvallarsjónarmiði, að hinar kaþ-
ólsku þjóðir meginlandsins ættu sameig-
inlegar erfðir og verðmæti, og á djúp-
rættri tortryggni hans í garð prússneska
hernaðarandans. Þeir sem líktu Adenau-
er við Bismarck (eins og Winston
Churchill gerði þegar hann kallaði Ad-
enauer „mesta þýzka stjórnmálamann
eftir Bismarok") glöddiu ekki hjarta
gamla mannsins. Hann var miklu skyld-
ari samlanda sínum úr Rinarlöndum,
Metternich, sem var síðasti mikli „Evr-
ópumaðurinn" af þýzku bergi bihtinn,
áður en öld þjóðernisstefnunnar rann
upp.
Af þessum sökum virtist Adena.uer
í fyrstu hafa lítinn áhuga á einni veiga-
mestu spurningu þjóðar sinnar, spurn-
ingunni um sameiningu Þýzkalands.
Þar sem margir and-kommúnískir Vest-
ur-Þjóðverjar áttu mjög erfitt með að
sætta þau tvö sjónarmið að efla hin,n
frjálsa hluta Þýzkalands og halda dyr-
unum opnum fyrir endanlegri samein-
ingu alls landsins, þá var Adenauer
aldrei í vafa um, hvaða stefmu bæri að
taka. Endurreisn Vestur-Þýzkalands og
Framhald á bls. 13.
11. tbl. 1965.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9