Lesbók Morgunblaðsins - 30.01.1966, Blaðsíða 1

Ettir Ronald og Beatrice Gross
etta var árið 1906. í kjall-
ara leigukassa nokkurs í
fátækrahverfi í Rómaborg gekk
hópur af tötralegum, óþægum
krökkum inn í lítt búið herbergi,
sem átti að verða leikskólinn
þeirra. Þau litu á kennarann sinn
tortryggnisaugum.
Þessi kennari var Maria Mont-
essori, fyrsta konan sem tekið hafði
læknapróf frá ítölskum háskóla og
var full áhuga, greindar og ein-
beitni. En auk þess, sem hún var
óvenju vel af guði gerð, hafði hún
fundið upp merkilega uppeldisað-
ferð. Innan fárra mánaða voru nem-
endur Montessori orðnir eftirtekt-
arsamir, vingjarnlegir, þokkalega
Maria Montessori
klæddir og til fyrirmyndar í hví-
vetna. Og svo voru þeir að læra - og
það fljótar en afkvæmi menntaðra
foreldra af millistéttunum, sem
gengu í venjulega skóla.
í dag eru uppeldisaðferðirnar, sem
Montessori notaði í „Barnaihúsinu" sínu,
í miiklum uppgangi og endurreisn um
öll Bandaríkin. Bækur hennar, sem voru
löngu uppseldar, eru nú gefnar út aftur.
Margir uppalendur telja, að Montes-
sori-aðferðirnar og skilningur þeirra
geti bætt úr mörgum grundvallargölium
í barnaskólum Ameríku. Foreldrar í
New York, Ohicago, Washington, Los
Angeles, Houston, St. Louis, Bhila-
delphia — fjölmörgum stórborgum —
sem þrá að láta krakka sína læra lest-
ur, skrifit og reikning — hafa komið
upp meira en hundrað Montessori-skól-
um á síðastliðnum sex árum Engin
kennsluaðferð hefur vakið svipaða
'hrifningu í Bandaríkjunum siðan á
þriðja áratug þessarar aldar, þegar
einkaskólar tóku að beita sér fyrir raun-
hæfri kennslu.
Þessi endurreisn Montessori-aðferðar-
innar er ekki annað en einn þáttur
Iþeirrar endur'bótaöldu, sem nú flæðir
yfir kennslumélin í Bandaríkjunum og
íbyggist sumpart á óttanum við, að þeir
skólar, sem þegar eru til, þroski ekki
fullkomlega haafileika nemendanna.
Þessi ótti hefur verið staðfestur af ný-
legum gögnum sem uppalendur og sál-
tfræðingar hafa lagt fram og sýna að
þriggja, fjögurra og fimm ára börn
þarfnast'* skólakennslu og hafa gott af
henni. Og áhangendur Montessori-að-
ferðarinnar reyndu að fé því framgengt,
að börnuim sé kennt meira og á yngra
aldri með 'því að brey'ta andilegum hæfi-
leikum þeirra í raunverulegan lærdóm.
Hvað amerísk börn snertir, eru Montes-
sori-aðferðirnar sérstaklega þýðingar-
miklar, að því er tekur til „menningar-
snauðra“ barna — fátækrahverfabarn-
anna í stórborgunum, sem eru nú aðal-
óhugamál Joihnsons forseta í baráttu
hans við örbirgðina.
M
ITJ.ontessori-aðferðin byggist á
mörgum aðgreindum hugmyndum. Enda
Iþótt skólarnir fari í rauninni ýmislega
að því að framkvæma kenningarnar —
og þessi mismunur grammdist stundum
hinum sitjórnsama kveniiækni — þá eiga
allir áhangendur aðferðarinnar sameig-
inlega heimspeíkisiteínu. byggða á þrem
Með því að binda fyrir augun á barninu, er því gert erfiðara að greina hluti,
en jafnframt verður verkefnið skemmtilegra og skerpir skynfærin.
grundvallaratriðum. Þessi atriði eru:
frumbernskan, námsumihverfið og hlut-
verk kennarans.
Montessori hafði þá trú, að frá fæð-
ingu ti,l sex ára aldurs hefði barnið
„móttækilegan huga“, sem veitti því
mikinn 'hæfileika til skipulegrar vinnu,
og mikla námsþrá. Hún hélt því fram, að
einkum væri tíminn frá þriggja til sex
ára aldurs „næmt“ tímabil, þar sem börn
in gæitu haf't mjög gott af raunverulegri
þekkingu.
Montessori hélt því fram, að ef skól-
inn hagnýti þetta næmi-timabil muni
hugur barnsins þroskast innan fná.
Eðlilega leggur barnið sjálft til fram-
kvæmdaihjvatann. Ýtni af 'háifu hinna
fullorðnu er í litlum metum og sömu-
leiðis öll hópmennska. Þess í stað velur
'barnið sér sjál-ft viðfangsefni, vinnur
með sínum eigin hraða og teikur sínum
eigin framförum í óskipulögðum skóla-
deildum, sem ná yfir þrjú ár. Útkoman
af þessu verður — ef trúa má Montes-
sori-dýrkendum — óháð börn, full
sjálfstrausts, sem eru fús til að takast
ó við verkefni.
Skyld þessu trúarkennda áliti á barna-
þroska er hlýðni við annað undirstöðu-
alriði Mioratessori-kenningarinnar: hið
„undirbúna“ um'hveríi. Samkvæmt
kenningunni um, að „'hlutirnir séu
'beztu kennararnir“, leggur Montessori-
kennarinn til kennsluálhöld, sem þroska,
án þess að áiberandi sé, hæfileika barns-
ins lil að sjá, finna oig greina sköpulag,
hljóð og samsetningu. Síðar notar barn-
ið svo efni og fremur ætfingar, sem und-
irbúa það undir lestur, skrift og reíkn-
ing.
R
Warn, háltfs þriðja árs eða þriggja
óra, lærir „alvöruverk“, svo sem það
að binda á sig skóna, þvo borð og opna
dyrnar fyrir kennaranum. Það getur
greint sundur hnappa með bundið fyrir
augun eða stafað sandpappírsstafi með
fingrunum. Krakkinn getur haft gaman
af þessum æfingum og framkvæmt þær
tímunum saman. Þannig lærir hann að
uppfyila eiraföldus'tu þarfir og hlýða
leiðbeiningum — sem er mjög mikils-
verð kunná'tta fyrir þróun vitsins, eins
og sáifræðingar hafa þegar bent á.
Til dæmis að taka, þroska sandpapp-
írsstafirnir 'handai'vöðvana til að skrifa.
Síðan lærir barnið hljóðmynd hvers
bó'kstafs, fer svo smámsaman að setja
saman stutt orð úr hreyfanlegum bóik-
stöifum, og getur svo síðar meir sett
saman heilar setningar. Úr þessu rekur
bnátt að því, að barnið fer að þurfa
sögubækur tii að lesa sjálfu sér til
ánægju
í hinu strang-ihagnýta umhverfi Mont-
essori-skóiastoifunnar eru engin þessara
venjuiegu dýra, sem notuð eru sem leik-
föng, heldur ekki brúður, bilar eða
brúðuföt. Börn í „hreinum“ Montessori-
skólum eru bundin við kennslutæki, sem
hiún ihefur sjélf fundið upp og æt-luð
eru til þess að bæla niður hiugmynda-
filug og „þyikjast“-ieiki. Börn á ekki að
fóðra á blekkingum, hélt Momtessori
Fiamihald á bls. 8.