Lesbók Morgunblaðsins - 13.02.1966, Blaðsíða 2

JTJkki er líklegt, að kvenmað-
ur hafi nokkru sinni fyrr
í mannkynssögunni verið kosinn í
jafnmikla ábyrgðar- og virðingar-
stöðu og Indira Gandhi hefur nú
verið valin til. 48 ára gömul er hún
orðin mestur valdamaður í Indlandi,
forsætisráðherra yfir næstfjölmenn-
asta ríki veraldar. Indland telur
480 milljónir íbúa, sem greinast í
ótal þætti eftir tungumálum, trú-
arbrögðum, uppruna, stéttum, ætt-
bálkum og stjórnmálum.
Indira Gandlhi, dóttir Nehrús, tek-
ur við völduim á hættulegum tím-
um í Indlandi, því að á þeim
átján árum, sem liðin eru frá
sjálfstæðistökunni, hefur ástandið aldrei
verið jafnalvarlegt í innanríkis- og ut-
anríkismálum. Indverjar eiga við mat-
arskort að búa, hungurvofan stendur
jafnan í dyrunum, atvinnuleysi er tö'lu-
vert, og yfirleitt eiga þeir við ailla þá
erfiðleika að stríða, sem fylgja í kjölfar
of örrar fólksfjölgunar í iandi misgjcf-
ullar náttúru. Hatrammar trúarbragða-
deiiur, þar sem blóði hefur hvað eftir
annað verið úthallt, herja landið. Sjáif-
stæðiskröfur einstakra fylkja veikja
landsstjórnina, og rótgróin andúð mi'lli
ólíkra kynþátta eitra andrúmsloftið og
spiilla fyrir því samlyndi, sem Indverj-
um er svo nauðsynlegt, eigi þeim að
takast að varðveita einingu sína og
sjálfstæði.
X norðri ógnar herskáasta ríki ver-
aldar: Kcmmúnista-Kína. Kínverjar
hafa þegar lagt undir sig geysivíð'lend
svæði af indverskri jörð og hafa sýnt,
að þeir geta hvenær sem er flætt nið-
ur á indversku silétturnar. í austri og
vestri er Pa'kistan, sem hefur nýlega
átt í síyrjöld við Indland, og enn er
ástandið ótryggt. Meðan Kasmírdeilan
er óleyst, má búast við Ihinu versta.
* ótt indverskar konur hafi lögum
samlkvaemt öðlazt allan rétt til jafns við
tkarla, fer því enn víðs fjarri, að þær
noti þann rétt. í indverskum
stjórnmálum hafa konur þó verið
éhrifameiri en kynsystur þeirra eru í
lýðræðisríkj uim Vesturlanda. Á ind-
verska þinginu sitja nú 59 konur. >eg-
ar fulltrúar Kongressfolkksins á ind-
verska þinginu kusu eftirmann Shastris,
sem bráðkvaddur varð í Tasjikent, hlaut
Indira Gand'hi 355 atkvæði, en Morarji
Desai 1S9.
Líf hennar í æsku var misjafnt. Dótt-
ir Nehrús varð • að gjalda pólitískrar
baráttu hans, og heimilið leystist cxft
upp, meðan foreldrar hennar sá.tu í
fangelsi, Hún hraktist mi'Ili frændfólks
síns og eignaðist aldrei gott athvarf,
sem hún gæti talið heimili sitt, nema
til skamms tíma í senn. Hún gekk í
fleiri heimavistarskóla en tölu verði á
ikomið, og menntun hennar var án alls
skipulags, sem Nehrú hafði sjálfur
helzt kosið. Hún átti einnig við van-
hei-lsu að stríða árum saman, og andlát
móður hennar fékk mjög á hana.
sjáilfstæðis þegar í æsku, svo mjög, að
fjögurra ára gömul hélt hún ræður um
aðskilnað við Bretland yfir brúðunum
sínum. Sarnt ihefur hún aldrei haft and-
úð á Bretum og brezkri menningu eða
orðið and-brez,k í skoðunum. Hún hefur
eignazt of marga brezka vini um dag-
ana til þess og átt of lengi heima í
Bretlandi. Hún óskaði þess, að synir
hennar tveir hlytu fyrst indverskt upp-
eldi en síðan brezka menntun, og þann-
ig varð það. Rajiv (2il árs) og Sanjay
(19 ára) leggja báðir stund á verkfræði
í Englandi.
1
Xndira er hlédræg að eðlisfari og
ekki metnaðargjörn. Líf hennar hefur
að mi'klu leyti verið helgað öðrum, fyrst
móður 'hennar og síðan föður. Honum
unni hún svo heitt, að hún yfirgaif eig-
inmann sinn, Firoze Gandhi, (sem var
al'ls óskyldur gamla Mahatma Gand'hi),
til þess að gerast húsfreyja í húsi föður
síns. Móðir hennar hafði látizt 19136, og
eftir stríð bað Ndhrú Indu (gælunafn
Ihans á dóttur sinni; annars merkir
naifn hennar „tungl í fylilingu“) að
koma til sín í Del'hi og halda hús fyrir
sig. Firoze hafði hún gifzt, skömmu
eftir að hún kom heim frá námi í Ox-
ford árið 1941, í óiþökk föður síns. Hann
var lítt þekktur lögfræðingur af Parsa-
ættum, en ötull sjálfstæðismaður. Þau
settust að í Luöknow og stýrðu þar
álhrifamiklu dagblaði. Firoze vildi alls
ekki, að Indira færi till' Delhi, en hún
ifór engu að síður og hlýddi kalli föður
síns. 1947 ski'ldu þau hjón að borði og
sæng, og árið 1960 lézt Firoze Gandlhi
af hjartaslagi.
Það var ekki auðveflt að standa fyrir
Iheimilisihaldi Ne'hrús, enda sagði Indira
eitt sinn, að henni fyndist hún bæði
vera í hlutverki Öskúbusku og Anbígónu.
Samt tó'kst henni að sinna áhuga sín-
um á indverskum stjórnmálum og tók
alltaf nokkurn þátt í þeim.
C
O mám saman vakti hún meiri og
meiri atihygli á sér sem skeleggur
stjórnmálaimaður, og ekki spillti það
fyrir henni að vera dóttir Nehrús. Árið
1959 var hún kjörin forseti Kongress-
flokksins, fiesturn að óvörum. Hið pó'li-
tíska tafll stóð þannig þá stundina, að
eniginn viildi taka þetta starf að sér, en
hún íélilst á að gefa kost á sér að öðrum
frágengnum, og bjuggust fæstir við því,
að hún sæti lengi í forsetastóli.
Hún reyndist þó svo vel, að flokkur-
inn hefur ekki átt betri forseta frá því
að Indland fékk sjáilfstæði. Sýndi hún
og sannaði, að í rauninni er þetta næst-
valdamesta staðan í Indlandi. Hún
studdi föður sinn dyggilega í forsætis-
ráðherrastöðu hans og eggjaði hann oft
til dáða. Til dæmis er vitað, að það var
hún öðruim fremur, sem fékk Nehrú tiJl
þess að ffieygja silkiihönzkunum í átök-
um hans við kommúnista í Kerala-ríki
og taka upp harðihenta stefnu. Einnig
'hafði hún áhrif á það, að Nehrú tók að
lokum upp einarða afstöðu með hinum
ofsóttu Tíbetbúum og leiðtoga þeirra,
Dalai Lama.
Tilraunir hennar til þess að hreinsa
til innan Kongressflokksins og losa hann
við alræmdustu flokksibroddana, seim
imisibeittu valdi sínu, mistókust að
mestu. Þess vegna gaf hún e'kki kost á
sér að nýju í forsetastöðu flokksins.
egar faðir hennar veiktist árið
1962, hvarf Indira að mestu leyti úr
opinlberu lífi, Hún varði þá tíma sínum.
til þess að að'stoða föður sinn, hjúkra
honum og hlífa honuim við of miklu
vinnuálagi. Þennan tíma notaði hún
mjög vel til þess að mennta sig og fræð-
ast um málefni Indlands, svo að segja
má, að á þessum árum hafi hún hlotið
fulllkominn undirbúning undir forsætis-
ráðherrastanfið. Hún fylgdist með öllu
starfi föður sins og las öll skjöl, sem
til hans koimu eða frá honum fóru.
Eftir andllát Néhrús varð hún upp-
lýsinga- og úbvarpsmálaráðiherra. Litlar
sögur fara af skörungsskap hennar í því
embætti. Ef til vill er hún betri skipu-
leggjandi en framkvæmandi, — betur
fallin til þess að undirbúa mál, skipu-
leggja þau út í yztu æsar og leggja síð-
an fyrir áðra til framkvæmdar en til
þess að framkvæma þau sjáif. Vera má
og, að hún hafi aldrei getað fengið veru-
legan áhuga á starfinu.
H vers konar forsætisráðherra
reynist hún? Margt mælir með því, að
henni eigi eftir að takast vel í starfi.
Hún er gátfuð, menntuð, þekkir vanda-'
mál Indlands í þaula, nýbízkuleg í við-
Ihorfuim, heimsvön, hefur andúð á öfga-
stefnum og ekki er hægt að segja, að
hún dragi taum eins eða neins. Hún er
þek'kt meðal almenninus, ekki sízt fyrir
að fara jafnan þangað, sem einihverjir
erfiðleikar gera vart við sig. Hún fór til
víglínunnar í styrjöldinni við Pakistana
og til Suður-Indiands, þegar andúðin á
Hindiúum kom fram í óeirðum. Hún á
enga óvini, og al'lir forsætisráðlherrar
indversku undirrákjanna eða fylíkjanna
virðast ætla, að þeir geti hatft áhriif á
hana til framdráttar sérsjónarmiðum
sínum. í þessu getur falizt styrkur, því
að í embætti hennar þarf að bræða
saman óilíkar skoðanir og tengja óskylda
hagsmuni, og treysti henni allir til þess
að vera „sín megin“ og þeim hlið;v !,
getur hún í rauninni orðið mijög sjálf-
stæð og óháð.
t'
yrr var Indira vinstra megin 1
Kongressílokknum, e:i nú er hvorki
hægt að segja, að hún sé til vinstri eða
hægri. Utanríkisstefna Indlands er ljós
og getur ekki breytzt á næstunni: Það
verður að fá mat frá Bandaríkjunum
og stuðning fiá S'oivétrikunum gegn
heimsveldisstefnu kínversku kommún-
istanna í Peking. Stefnan getur breytzt
á einu sviði: þ.e. í Kasmírmálinu og
gagnvart Pakistan. Þar stendur Indira
mun betur að vígi en Shastri heitinn.
Framihald á bls. 6.
Framkv.slJ.: Siglas Jónsson.
Kitstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vieux
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arm Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti G. Sínu 22480.
Utgefandi: li.t. Arvakur. ReykjavfR.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
13. febrúar 1966