Lesbók Morgunblaðsins - 29.05.1966, Blaðsíða 9

MOSKVA
Framhald af bls. 7.
flækja mig í ný ástarsambönd. Ef tfl
vill ætti ég heldur að fara einn?
En allt í einu varð ég gripinn stráks
legri hefnigirni: ég yrði umfram allt
að sanna Soju, að mér stœði öldungis
sama um hana. Ég afréð að hringja
til Svetlönu. Svetlana er málari og
ráðin við útgáfufyrirtœki okkar, hún
er tuttugu og þriggja ára. Hún er
mjög snotur, og það er augljóst, að
hún er mér ekki fráhverf. Hins veg-
ar er hún nógu lítillát til þess að fara
ekki að ímynda sér, guð má vita
hvað. Hún brást glöð við, þegar ég
bauð henni.
ir egar við komum, sátu þau öli
við borðið. Flöskurnar voru hálftæmd-
ar, karlmennirnir höfðu klætt sig úr
jökkunum, og einn var farinn að syngja.
En veizluborðið hafði enn ekki með
öllu glatað hátíðablænum. Enn var
ekki farið að drepa í vindlingunum á
matardiskunum eða hafa hausavíxl á
glösunum. Þegar við gengum inn,
varð fagnaðarkliður. Þau kölluðu til
okkar og gáfu Svetlönu auga.
„Þetta er Svetlana, takið fallega á
móti henni“, sagði ég, „hingað með
flöskurnar, gefið okkur mat og drykk!“
„Svetlana litla, komdu hingað“,
mjálmaði Lilka, „þessir karlmenn hafa
gengið okkur úr greipum, þeir borða
og drekka og hirða ekki um okkur, en
við getum komizt af án þeirra, er það
ekki?“
„Alveg án okkar getið þið nú ekki
verið“, sagði Pavlik flissandi. „Við....“.
„Þið þurfið að ná okkur í drykkj-
unni“, hrópaði Volodjka. „Svetlana, hér
er glasið yðar“. — ígor skenkti henni
vín. „Eða þér viljið kannski heldur
koníak? Vodka þori ég ekki að bjóða
yður“.
„Nei, nei, þökk fyrir“, — Svetlana
hló hálf-vandræðalega.
„Tolja, hvar hafið þér verið, hvers
vegna höfum við ekki séð yður svona
lengi? Misjenka hefur ekki linnt lát-
um: „Og hvar er Toljá frændi, og
hvenær kemur hann?“ Emma, kona
Volodjka, lét barminn skaga inn á
borðið, gerði sig stútmynnta og stór-
eyga til að líkja eftir syni sínum. Hún
var áberandi og ósmekklega klædd
eins og endranær.
„Jæja“, — Soja færði mér glas af
vodka.
„Jæja?“ sagði ég.
- „Gleðilega hátíð, gleðilega hátíð fyr-
ir eftirlegukindurnar!"
Pavlik rétti glas sitt yfir borðið
til að skála við mig. „Við vorum
farin að óttast um, að þér mynduð
ekki koma, við Soja....“.
„Pavlik, þú hellir vodkanu nið-
ur!“
„Fyrirgefðu, hjartað mitt. Soja og
ég...".
„Pavlik, viltu rétta mér salatið“.
„Soja og ég —• hvers vegna ertu
alltaf að grípa fram í fyrir mér?“
„Ég œtlaði bara að biðja þig að
hella líka í glasið fyrir mig“,
c
kJ karkalinn jókst æ meir, það
var ekki lengur rætt saman, svo að
heitið gæti. Igor daðraði við Svetlönu,
eins og hann ætti lífið að leysa. Lillca
stökk upp frá borðinu og vafði sig um
hálsinn á einhverjum náunga, sem all-
ir kölluðu „jarðfræðinginn Júra“. Volo-
Framhald á bls. 10
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9
29. maí 1966
um höfuðverk, því að það var orðið
„fínt“ að taka í nefið. Neftóbakið
iagði undir sig hirðina og aðalinn,
síðan eina milljón af annarri, aðals
menn sem almúgafólk — það flæddi
yfir allan heim, eins og allir vita
nú orðið.
f þessari bók er þó aðeins fjallað
um Evrópu, „vöggu“ neftóbaksins.
Um langan aldur var tekið í nefið
við hirðir Evrópukonunga með mikl-
um „elegans“ og leituðu konur ekki
síður en karlar unaðar í neftóbaki.
En svo tóku reykingarnar við. Það
var ekki lengur „fínt“ að taka í
neíið — «, nú á dögum er neftóbak
lítið sem exkert notað annars stað-
ar en á íslandi, í Bajaralandi — og á
nokkrum stöðum í Lundúnum.
Þessvegna væri neftóbakið nær
gleymt í stórum hlutum Evrópu, ef
listsköpun hefði ekki tengzt neftó-
baksnautninni. Víða um lönd eru
varðveittar tóbaksdósir, sem eru
hreinustu dýrgripir. Úr gulli og silfri,
postulíni og fílabeini og öðru slíku.
Mörg hundruð myndir í bókinni sýna
hvílíkum verðmætum og vinnu hef-
ur verið fórnað neftóbaksins vegna
eða finnst kannski einhverjum, að
„blessað neftóbakið“ verðskuldi allt
þetta umstang?
í stuttu máli er ekki hægt að rekja
efni þessarar bókar. Hún er full af
fróðleik um tóbaksmenn og tóbaks-
dósir — og hér er Norðurlöndun-
um helgað mikið rúm, þótt minnst
af því sé tileinkað íslandi. Sá kafli
er fremur rýr, ekki sízt þegar þess
er gætt, að íslendingar hafa haldið
tryggð við neftöbakið allra þjóða
lengst. Ástæðan til þess að okkur eru
ekki gerð betri skil mun m.a. sú, að
íslendingar komust seint upp á lagið
með að taka í nefið — og ennfremur,
að dýrindis tóbaksdósir munu ekki
hafa verið gerðar á íslandi.
Þær tóbaksdósir, sem hér voru
notaðar meðan neftóbakið var og
hét í Evrópu, voru erlendir smíðis-
gripir, en sjálfir bjuggu íslendingar
sér tóbakshorn, sem yfirleitt eru
ekki talin mikils virði í safni
evrópskra tóbaksdósa. Munu Islend-
Skotland — um 1700 —
fyllt: Rösklega í nefið'.
113.9
Grá'tt gaman, síðasta ósk hins dauðadæmda upp-
silfurdósir eru ekki framleiddar að
neinu marki fyrr en kemur fram á
okkar öld, segir bókarhöfundur.
En til marks um það hve neftó-
baksnotkun sé enn algeng á íslandi
getur Bo Bramsen þess, að jafnvel
forseti landsins sé neftóbaksmaður.
Á öðrum stað í bókinni er ennfrem-
ur sagt, að gestir geti átt von á því
að vera boðið í nefið í íslenzka sendi
ráðinu í Kaupmannahöfn á sama
hátt og vindlar eru boðnir annars
staðar hjá góðum gestgjöfum. Nef-
tóbaksmenn eru fáir í Danmörku, en
meðal þeirra, sem þykir gott að fá
sér í nefið, eru þó engu ómerkari
menn en Friðrik 9. Danakonungur
og Poul Reumert. í ýmsum öðrum
löndum hefðu fleiri fylgt fordæmi
jafnágætra manna, en ljóst er, að
dagar neftóbaksins úti í hinum stóra
heimi eru taldir — í bili a.m.k. Því
má skjóta hér inn til gamans, að
Churchill tók töluvert í nefið alla
ævi sína, og Lyndon B. Johnson,
Bandaríkjaforseti, hefur sézt þiggja
„lítinn prís“ hjá bændum í Texas.
Þessvegna er þessi bók mikið og
heimildarrit öllum þeim, sem annað
hvort njóta þess að fá sér í nefið eða
hafa sögulegan áhuga — nema hvort
tveggja sé. Við yfirlestur virtist bók
þessi svo tæmandi og ýtarleg, að
lesandinn fer ósjálfrátt að velta því
fyrir sér, þegar hann lokar bókinni
að loknum lestri, að Bo Bramsen
hafi orðið að fá sér nýtt en stórt
tómstundaviðfangsefni, því að iengra
er vart hægt að komast hvað nor-
rænar tóbaksdósir varðar.
(Bókin er útgefin af Politikens For-
lag í Kaupmannahöfn og kostar
145,00 danskar krónur í vönduðu
bandi).
ingar hafa tekið það upp eftir Norð-
mönnum að bera tóbak sitt í horni,
sem mjög líktist púðurhorni. Töbaks-
horn voru hins vegar óþekkt utan
íslands og Noregs — og íslenzkar
Frakkland 1876
— „LokaniSur-
staðan“, málverk
eftir Leo Her-
mann. Kaþólskir
prestar ræðast
við.