Lesbók Morgunblaðsins - 21.08.1966, Page 11

HEYRZT ihafa einstaka kvíðandi raddir út af ungum piltum
síðhærðum meðal þjóðar vorrar; virðist þó kvíðinn fremur
sprottinn út af sídd hársins en umhyggju fyrir heill piltanna.
Saga síðhærðra drengja er orðin lengri með frændþjóðum
vorum en oss. Menn allfróðir um uppeldi æskulýðs hafa þar
þegar dregið upp allskýra mynd af hátterni þeirra, og mun
hér vikið að nokkrum atriðum er fram hafa komið. Vera má
a'ð einstaka foreldrar hrellist í sálinni og kunni að halda að
skipt hafi verið um börn þeirra, en sjálfir séu þeir að fóstra
einhvern furðulýð 'handan úr álfheimum — í stað þeirra barna,
sem Guð gaf þeim. Svo mikill er þó ekki kraftur síða hársins.
Til þess að teljast til síðhærðra (langhárede) þurfa piltar
helzt að hafa nokkru síðara hár en Bítlarnir, þótt hár þeirra
sé að vísu spor í áttina. Þarf hárið helzt að ná á herðar niður.
1. Ekki virðast síðhæi'ðir piltar óknyttasamari en aðrir á
sama aldri, nema síður sé. Sjaldan þarf að handtaka þá fyrir
spjöll og ofbeldi. Yfirleitt eru þeir ekki í fremstu röð í skóla,
en margir standa sig meðalvel í námi. Flestir skólaleiðtogar
láta hársídd piltanna afskiptalausa, en krefjast almennrar hátt-
vísi og snyrtimennsku af nemendum. En kröfurnar harðna
þegar til herþjónustu kemur.
2. Síðhærðir piltar eru oftast hæglyndir, sumir fremur „passi-
vir“ eða latir, enda líta mörg fyrirtæki hárlubba þeirra ó-
hýrum augum og vilja ekki veita þeim vinnu. Verður þessi
afstaða fyrirtækjanna ekki talin heilibrigð nema hún byggi á
reynslu, enda þurfa síðhærðir unglingar að fá færi á að sýna
hvað þeir geta, ekki sfður en aðrir.
3. Erlendis eru sumir síðhærðir piltar hárprúðir mjög og
kunna að verja hár sitt með röksemdum sögunnar. Minna sum-
ir á Harald hárfagra og aðra garpa, vísa til framandi þjóð-
flokka í samtíðinni (t.d. sumra indverskra), hátternis vest-
rænna manna fyrrum, þegar menn töldu sítt hár eða hálfsítt að
öllu leyti eðlilegt. Loks má minna á kirkjulistina, en þar er
Frelsarinn oft sýndur vel hærður. Gætir hér eins konar forn-
hyggju (arkaiisma) hjá piltunum, og má finna hliðstæðu hér
við í bókmenntum. Telja jafnvel sumir hárprúðir hugsjóna-
fræðingar áð stuttklippt hár (vort og annarra) sé tákn úr-
kynjunar og heigulsháttar.
4. Lítið ber á því að piltarnir stofni klútíba eða hárvernd-
unarfélög, en í erlendum borgum safnast þeir oft saman í
hópa, og ber þar talsvert á þeim. Engar sannanir finnast fyrir
því áð meira beri á kynvillu hjá þeim en öðrum, en telja
verður sennilegt að þeir láti stundum tæla sig út í nautn
fíknilyfja. Kynvilla og annar ólifnaður er hins vegar verzl-
unarvara í kvikmyndaiðnaði, ekki sízt sænskum (sem vér
borgum með síld), og það eru aðrir menn en síðhærðir pilt-
ar, sem ábyrgir eru fyrir áróðri þessum í tíma og ótíma. En
orsökin er ekki sítt hár, heldur fégræðgi framleiðenda — og
almenn heimska lý’ðsins, er gerir margan fullorðinn mann að
umskiptingi og siðleysingja.
5. Spurt höfum vér einn og annan úr hópi hárprúðra, hvort
von sé á að upp kunni að rísa „Hárprúða félagið“ (sbr. Ósýni-
lega félagið) eða önnur samtök til verndunar fögru hári. Af
svörum verður ekki ráðið að svo muni verða, þar eð þeir þykjast
ekki geta komið þessu í kring nema með nokkrum fjárstyrk.
Má hér af sjá að hugsun þeirra er þjóðleg og sver sig í ætt við
almenna hugsun íslenzka.
6. Geta má þess áð sítt hár pilta hér á landi jafnast hvergi
nærri því sem bezt gerist erlendis, og virðast margir gefast
upp fyrir aldarandanum áður en séð verður hve hárprúðii;
þeir geta orðið, og er það skiljanlegt ef hárfegurð skerðir
vinnumöguleika þeirra.
7. Enn er ein aðdróttun borin fram í garð hárprúðra, en
hún er sú að þeir gangi með lús í hárinu. Virðist hér um
hreinan fordóm að ræða. í ritum lúsavísindamanna lesum
vér hins vegar að það megi öruggt teljast að háskóládeildir í
Oxford og Cambridge hafi verið lúsugar á sínum tíma, og
ýmsir fremstu menn sögunnar hafi alið lýs ög nært þær á
blóði sínu. Útrýming lúsa er heilbrigðismál, en náttúruvernd-
armál er það, að ebki sé útrýmt sjaldgæfum dýrategundum.
Ofanskráð er ekki apologia (varnarrit) fyrir hárprúða
pilta, heldur fremur epistula de tolerantia (bréf um umburðar-
lyndi). Sjáum til hvað me'ð þeim býr. Vera má að þeir séu
ósjálfrátt að verja sig gegn nashyrningshætti aldarinnar með
hárprýði spinni, þótt vitað sé að þáð nái skammt nema til komi
einnig hugrýði og hreysti sálar og anda.
A erlendum bókamarkabi
Ævisögur:
Somerset and All the Maug-
hams. Robin Maugham. Heine-
mann 1966. 36/-.
Höfundur þessarar bókar var
bróðursonur Somersets Maug-
hams og auk þess náinn vinur
hans um fjörutíu ára skeið. Auk
þessa á hann gott heimildasafn
varðandi ættmenni sín. í þessari
bók rekur hann sögu Maugham-
anna, hvaðan þeir voru upp-
runnir og af hvaða stofni. Höf-
rekur hér einkum ævisögur föð-
ur síns og föðurbróður. Þeir
bræðurnir minntu einna mest á
kött og hund, þegar þeir hitt-
ust, sem ekki var oft, áhugi
þeirra hvor á öðrum var nei-
kvæður, og þeir reyndu að sýna
gagnkvæma andstyggð hvor á
öðrum í smáu og stóru. Höfund-
ur birtir ýmsar „anekdótur“
þessu til sönnunar. Robin Maug-
ham hefur sett saman nokkrar
skáldsögur og ferðasögur. Hann
er mikill ferðamaður eins og
föðurbróðir hans og tók einmg
þátt í síðustu heimsstyrjöld.
Bókin er liðlega skrifuð; —
myndir fylgja.
Renoir my father. Jean Renoir.
Fontana Books 1965. 8/6.
Renoir var einn hinn frægasti
af „impressionistunum". Hann
fór ungur að vinna í postulíns-
gerð og var látinn mála á postu-
lín; áhrif þessara ára mörkuðu
litaval hans síðar. Hann kynntist
Monet og Sisley, en framan af
var hann undir sterkum áhrifum
Courbets. Málverk hans frá fyrri
árum einkenndust af þykkum
málningarlögum og dökkum lit-
um. Þetta breyttist, eftir að hann
tekur að mála meira úti, mynd-
flöturinn lýsist, og heitir og
bjartir litir einkenna hann fram-
ar öðrum. Hann málaði alls um
sex þúsund myndir. Mikið af
þeim er í Bandaríkjunum, en þar
var hann fyrr viðurkenndur en í
Evrópu.
í þessari bók segir sonur hans
ævisögu hans. Þetta er stór bók,
um 450 blaðsíður, og auk þess
fylgja nokkrar myndir. Bókin er
skemmtileg aflestrar, gefur góða
hugmynd um líf og starf þessa
vinsæla málara og um samtíð
hans og þá menn, sem orkuðu
mest á hann.
Bókmenntir:
The Argo Book of Recorded
Verse. Volume 5. The Romantics.
General Editor: George Rylands.
Oxford University Press in
association with The British
Council 1965. 18/-.
Þetta er fimmta bindið í Argo-
bókaflokkinum, sem á að spanna
sjö aldir enskrar ljóðagerðar, frá
Chaucer til Yeats. Þessum bóka-
flokki fylgja plötur með upp-
lestri ljóðanna. Öll merkari
skáld Breta eiga hér kvæði, og
úr lengri kvæðabálkum eru tekn-
ir hlutar, sem gefa bezta hug-
mynd um efni og form. Hver bók
spannar visst tímabil, og bæk-
urnar munu ekki koma út í
tímaröð. Ljóð og kvæði voru áð-
ur fyrr og eru enn lesin upp og
gerð með það fyrir augum að
vera lesin upp, sögð fram og les-
in í hljóði af bók, en appruna-
lega voru þau sögð fram eða
sungin. Ljóð verður aldrei að
fullu metið nema það sé bæði
heyrt og lesið. Þess vegna eru
slíkar útgáfur sem þessi, prent-
uð ljóð og fylgjandi plötur með
ljóðunum upplesnum, mjög þarf-
ar. Þetta bindi spannar yfir
kvæði helztu rómantísku skáld-
anna og hefst á Blake, en síðan
koma Wordsworth, Coleridge,
Byron, Shelley og Keats.
Bókin er rúmlega 300 blaðsíð-
ur og fylgir ein eða fleiri hæg-
gengar plötur hverju skáldi; auk
þess fylgir þáttur um hveit
skáld, ritaður af fræðimanni.
Friedrich Hebbel: Werke. Dritter
Band. Herausgegeben von Ger-
hard Fricke, Werner Keller u.
Karl Pörnbacher. Múnchen: Carl
Hanser Verlag 1965. Leinen
34,- DM.
Hebbel var talinn eitt mesta
leikritaskáld 19. aldar og skrif-
aði auk þess skáldsögur og setti
saman ljóð. Hann fæddist 1813
og lézt í Vínarborg 1863. Hann
vann sér frægð með leikritinu
„Júdith" 1841; vinsælasta leikrit
hans var „María Magdalena"
1844 og fullkomnasta leikrit hans
er talið vera „Gyges und sein
Ring“ 1856. Lærimeistarar Hebb-
els eru Shakespeare, Kleist og
frönsku klassíkerarnir, og Hebb-
el er talinn standa mitt á milli
ídealistanna og realistanna; á-
hrifa Hegels og Schopenhauers
gætir mjög í verkum hans. ídeal-
ismi Hegels skýtui víða upp koli-
inura í leikritum hans, og í aug-
um nútímamanna spilla þessi á-
hrif verkum hans; þrugl um
heimsvilja og hegelskar útlist-
anir á sögulegri nauðsyn verka
oft ankannalega. Flestöll leikrit
hans eru sagnfræðileg. Tog-
streitan skapast milli einstakl-
ingsins og sögulegs hlutverks
hans. í þessu bindi er birt úrval
kvæða Hebbels, skáldsögur og
smásögur og ritgerðir varðandi
bókmenntir og leikritagerð. Einn-
ig birtast þarna ferðaminningar.
Að bókarlokum eru athugagrein-
ar og registur. Þessi útgáfa
Carls Hanser útgáfunnar er bezta
útgáfa, sem fáanleg er af verk-
um Hebbels. Fyrstu tvö bindin
eru leikrit hans og í 5. og 6. bindi
munu birtast bréf hans og dag-
bækur. Þetta bindi er um þús-
und blaðsíður, prentað á þunnan
pappír. Útgáfan er mjög vönduð
á allan hátt.
21. ágúst 1966
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 11