Lesbók Morgunblaðsins - 21.08.1966, Side 15

inga frá New York University lagði
borgarhlutinn fram áætlun, sem
nefndist „ Project Able“. Hlut-
verk þess var að skapa börn-
um, sem eru „culturally deprived" þann
grundvöll, sem þau vantar, og undirbúa
þau þannig undir það mál, þau viðhorf
og viðfangsefni, sem biða þeitra í
kennslustofunni. Börnin eru flokkuð í
sérhópa þegar á smábarnastigi (5 ára) og
fá sérstaka kennslu. Sögur eru lesnar
fyrir þau, það er talað við þau, farið með
þau í skemmtiferðir o.s.frv. til að auka
þeim reynslu og or’ðaforða. Heimilin eru
heimsótt — fremsti maður þeirrar starf-
semi er félagsmálaráðgjafi, sem er svert-
ingi — og reynt er að safna mæðrum og
fóstrum eða eldri systkinum á kvöld-
samkomur þar sem þeim er einfaldlega
komið í beint samband við skólann.
Þarna fær þetta fólk að vita, að af
Bkólans hálfu er mönnum annt um
bvernig börnin þeirra eru klædd. Því
fer fjarri, að öllum finnist það sjálfsagt
að skólinn léti sig einhverju varða
bvernig barn kann við sig eða stundar
nám sitt, ef barnið er fátækt og svart.
,.Hér áður fyrr“, sagði starfsbróðir minn,
„var bara kallað á svarta foreldra þegar
tími var kominn að tala um að Joe
eetti að fara í fangelsi“. „Project Able“
heldur áfram frá fyrsta til sjötta bekkj-
er, og árangurinn af þessari aukakennslu
er sá, að námsárangurinn hefur stórum
batnað. Vilji einhver fá sannanir fyrir
því, að þessar ráðstafanir séu nauðsyn-
legar, hefur hverfið tölfræðilegar nið-
urstöður, sem gætu orðið öðrum hverf-
um til uppörvunar vi'ð svipaðar áætl-
anir.
E n þetta eru ekki Suðurríkin, hér
norður frá hafa svört og hvít börn geng-
ið í sömu skóla árum saman. Hvað er
þá eiginlega nýtt? Jú, svörtu börnin hafa
áður fyrr gengið í skóla þeirra hvítu
þegar þannig hefur viljað til, þ.e.a.s.
þegar fjölskyldan hefur búið á marka-
svæði. Þarna voru þau eins og þau ættu
þar ekki heima, létu ekki að sér kveða
í félagsstarfsemi skólans, og þau sáu
heim sinn sjaldan eða aldrei kynntan í
skólalífinu; hugsið ykkur bara kennslu-
bækurnar með myndum, sem aldrei
sýndu svart andlit. í Greenburgh nr. 8
hafa skólafélög og klúbbar — sem eru
firna margir í amerískum skólum —
virka meðlimi bæði af svörtum og hvít-
um litarhætti, Ebony liggur við hliðina
á Life og Look í lestrarsalnum og í hill-
um bókasafnsins standa þær barna- og
unglingabækur, sem fjalla um blámanna
hetjur og svertingjalíf. Hér kynnir máð-
ur sér ekki eingöngu líf dugmikilla
hvítra Ameríkumanna, ekki bara sögu
hvítra Ameríkumanna. En það er erf-
itt að fá efni; rektor segir svo frá, að
jafnvel þótt maður tíni saman allt not-
hæft efni í landinu geti árangurinn orð-
ið furðu lítill. Skólinn varð sjálfur að
gera kvikmyndir úr amerísku hvers-
dagslifi til að sýna yngstu bekkjunum í
átthagafræði: Það sem til var fjallaði
eingöngu um hvítar fjölskyldur. Á-
nægjulegur árangur af þessu erfiði birt-
ist í því, að negrabörnin í skólum hverf-
isins teikna nú og mála svartar mann-
eskjur, en það var óhugsandi í óskipu-
lögðu samskólunum, þar sem óhugnan-
leg háttvísin lézt ekki vita af því að
börnin væru svört. Þar mála svörtu
börnin sjálf sig og fjölskyldur sínar í
vfðurkennda, bjarta litnum. Eða þá að
þau skilja hendur og andlit eftir ómál-
að. Skólahjúkrunarkonan okkar, sem
kemur frá Vestur-Indíum, brosir alltaf
í umræðum um „endalok kynlþáttaað-
skilnaðar"; hún bíður þess dags, er
marglofaðir „hörundslitir" plástrar komi
einnig í súkkulaðibrúnum lit!
N
llu eru tíu ár síðan Greenbugh nr.
8 var komið á fót. Margar fjölskyldur
fluttu burt af ótta við að skólarnir yrðu
lélegri eða af hreinum kynþáttafordóm-
um. Enn þann dag í dag er samskóla-
fyrirkomulaginu víða kennt um öll mis-
tök, sem verða. En þeir sem eiga börn
sín í skólum hverfisins eru yfirleitt a-
nægðir, já, stoltir af þeim. Þetta fólk tel-
ur, að út af fyrir sig sé dagleg samvera
með börnum úr óskyldu umhverfi þrosk-
andi, að þáð sé eina leiðin til að bægja
frá kynþáttahatri og öðrum hleypidóm-
um, sem eiga rætur að rekja til fákunn-
áttu manna um hverja aðra. Hvað snert-
ir námsárangur, sem auðvitað er vel
fylgzt með, er hann jafn því bezta í
fylkinu. Skólastjórar okkar ferðast nú
um landið og mæla með samskólum, og
nefndir frá skólum og háskólum heim-
sækja bekkina okkar. Það er mikið
starf að vera kennari í Greenburgh nr.
8, og þess er vænzt að maður leggi sig
allan fram. En hinsvegar hefur maður
algerlega frjálsar hendur — og mað-
ur fær áð taka virkan þátt í baráttunni
gegn Lhaldssemi og hleypidómum.

Hagalagðar
Visa á stofubita.
Á stúdentsárum sinum var sr.
Magnús, síðar prestur á Tjöm, ritari
hjá Þórarni sýslumanni Jónssyni á
Grund í Eyjafirði.
Sýslumaður hafði látið byggja stofu
mikla á Grund. Þar komu gestir um
haust. Sýslumaður bauð þeim til
stofu, og sagði, að þeir yrðu að sjá
hana að minnsta kosti. Magnús var
við tal þeirra, gengur þegar til stofu,
og skrifar vísu með krít á einn stofu-
bitann, eða einhvers staðar, þar sem
allir gátu séð hana, er inn komu, og
sýslumaður líka. En vísan var svona:
Ekki stæra þarftu þig,
þitt er stolta geðið kaus,
því almúginn hefur uppbyggt mig
ekkjan og börnin föðurlaus.
Þá er sýslumaður hafði lesið vís-
una sagði hann; „Mangi hefur verið
að núna.“ (Blanda)
Talinn af.
Kristján Jónsson, vinnumaður í
Breiðuvík á Tjörnesi reri um haustið
á byttu til fiskjar. Kom á hann veð-
ur af landi og rak hann undan stefnu
til Grímseyjar. En er hann var kom-
inn í nánd við hana, missti hann
aðra árina, en þó hitti byttan á hent-
asta lendingarstað á eynni. Skreidd-
ist Kristján þar upp mjög máttfarinn.
Drengur frá Syðri-Grenivík sá til
hans, hljóp upp á glugga, kallaði inn
til húsbónda síns og kvað skrímsli
komið í nánd við bæinn, enda var
Kristján mjög hrikalegur á velli,
stórskorinn og svartur á brún og brá.
Hljóp þá Guðmundur Jónsson, er þar
bjó, út með byssu hlaðna. Spurði þó
hver þar væri og fékk það svar, að
mann mundi mega telja, þótt illa
væri á sig kominn. Lagði Guðmundur
þá niður byssu sína, studdi Kristján
heim og veitti honum beina. Hresstist
hann brátt við og dvaldi í góðu yfir-
læti með eyjarskeggjum, þar til 16.
marz 1850, að þeir fluttu hann til
áttlhaga hans. Var þá búið að skrifa
upp bú hans og skipta.
(Annáll 19. aldar 1849).
j I
!
i {
i
I
'
i i
, I
I
21. ágúst 1966
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15