Lesbók Morgunblaðsins - 30.10.1966, Blaðsíða 5

hygg mér hafi misheyrzt. Hann endur-
tekur: „Þetta eru tuttugu ár ævi minn-
ar.“ Ég bið um skýringu. Hann segir
inér þá, að þetta sé eins konar Shakes-
peare-alfræðibók þar sem finna megi til
dæmis skýringar á öllum orðtökum, sem
koma fyrir í verkum meistarans, og
ýmsan annan fróðleik í sambandi við
þau. „Það tók mig tuttugu ár að semja
þessa bók,“ segir hann.
Ég fer nú að forvitnast nánar um
þennan aldna Shakespeare-þul. Hann
segir mér, að frá því hann lauk prófi
í enskum bókmenntum við Oxfordhá-
skóla um aldamótin, hafi hann helgað
líf sitt verkum þessa skáldjöfurs. Ég
spyr hvort hann hafi ekki kvænzt og
eignazt börn. „Hef ekki mátt vera að
því,“ svarar hann stuttlega.
JL þrjátíu og fimm ár hafði hann
lifað einbúalífi í þessu lága fornfálega
húsi í Stratford. Hann segist eiga margar
góðar endurminningar um komu píla-
gríma hvaðanæva úr heiminum. „En þó
held ég,“ bætir hann við, „að ég hafi
aldrei orðið jafnsnortinn og hrærður og
við komu manns, sem kom hingað rétt
fyrir stvíð.“ Ég bið hann blessaðan að
segja mér frá því.
„Það var rigningarkvöld í september
1938,“ segir hann, „að barið var að dyr-
um hérna hjá mér. Ég fór fram. Ég gat
að vísu illa greint manninn sem fyrir
utan stóð, en sá þó að hann hneigði sig
furðulega djúpt. Hann spurði mjög
kurteislega hvort hér væri Shakespeare-
bókasafnið. Ég kvað svo vera og bauð
honum inn. Þegar hann kom inn í birt-
una, sá ég mér til mikillar undrunar að
þessi lágvaxni gráhærði maður var
Japani. Hann bar allfyrirferðamikla
tösku undir hendinni. Hann bað leyfis
að taka af sér yfirhöfnina sem var vot
af regninu. Þegar hann hafði kynnt sig
og við vorum setztir við borðið hérna,
leit hann á mig brosandi og sagði á lýta-
lausri ensku með dálítið útlendum
hreim: „Ég er hingað kominn með dá-
litla gjöf handa safni yðar“. Síðan opn-
aði hann tösku sína, tók upp úr henni
þykkan handritaböggul og rétti mér.
Leikrit Shakespeares á íslenzku
Efíir Ævar R. Kvaran
i.
Aprílmánuður árið 1946. Ég
er staddur í Stratford-
upon-Avon á Englandi fyrir framan
afarfornfálegt lágreist hús. Læsing-
in minnir einna helzt á gripahús.
Þakskeggið er svo lágt að ég get
seilzt upp í það. Ég ber að dyrum.
Langt inni í húsinu heyrist dauft:
„Kom inn.“ Ég geng í bæinn og kem
inn í litla stofu, þar sem allir veggir
eru þaktir bókum. Á tveim smá-
borðum undir glugga með blýinn-
römmuðum rúðum eru stórir hlaðar
fornfálegra bóka. Ég er staddur í
Bhakespeare-bókasafni bæjarins
þar sem skáldið mikla fæddist. Þeg-
ar ég stend þarna og virði fyrir
mér herbergið kemur gamall mað-
ur innan úr húsinu. Hann er grár
fyrir hærum, óvenju hávaxinn, en
dálítið hokinn í herðum. Gleraugu
með silfurspöngum af gamalli gerð
sitja frammá nefbroddi og hann
gýtur til mín þreytulegum augum
fræðimannsins yfir glerin. Þetta er
bókavörður safnsins.
í þessu litla þorpi fyrir mörgum öldum,
og útlistar fyrir mér af feiknalærdómi,
en flest fer það fyrir ofan garð og neðan
hjá mér fáfróðum. Að lokum tekst mér
að beina samræðum frá þessum dýr-
mætu blöðum og fá hann til að segja
mér ýmislegt um skáldið sjálft, fæð-
ingarbæ hans, leikhúsið, leiksýningar
þar og annað það, sem ég ber betra skyn
á Og þar er ekki komið að tómum kof-
unum.
Þegar við höfum rabbað saman
góða stund verð ég þess var, að ég styð
hendínni á þykkan doðrant á borðinu
íyrir framan mig. Er gamli þulurinn
þagnar um stund og verður hugsi, tek
ég af rælni upp bókina og segi; „Hvað
er nú þetta?“ Hann vaknar af þönkum
sínum, réttir fram höndina eftir bók-
inni, vegur hana um stund í hendi sér
og segir svo: „Þetta eru tuttugu ár ævi
minnar.“ Rétt si svona. Ég hvái, því ég
' Þegar ég segi honum frá því, að ég
sé hnýsinn íslendingur, þarna kominn
fyrir forvitni salcir að skoða bækur, létt-
ist á honum brúnin og hann býður mér
í annað herbergi innaraf. Bækur, bækur,
hvert sem litið er. Sá gamli gerist brátt
mælskur, dregur fram afarsjaldgæfa út-
gáfu af verkum meistarans, sem fæddist
VVilliam Shakespeare.
Eitt þeirra frumvarpa
sem ríkisstjórnin boðaði í
upphafi þingsetu á þessu hausti,
fjalladi um aukningu námslána til
háskólastúdenta. Vona ég fastlega,
að Alþingi beri gœfu til að búa svo
um hnútana,
að verulegur
ákkur verði
þeim er njóta.
Eins og nú er,
verður hver
að bjarga sér
sem bezt get-
ur. Margir
kvœntir há-
skólastúdent-
ar eiga fyrir-
vinnu a.m.k.
að einhverju
eiginkona þeirra. Slíkt er í grund-
vállaratriðum kannski sjálfsagt, en
því miður vill það oft verða svo,
að konan verður að hætta eigin
námi, til þess að maðurinn fái hald-
ið sínu áfram. Ég fœ ekki séð, að
örlög slíkrar konu séu síður hörmu
leg en örlög sveitapiltsins, er grét
milli þúfna, er hann sá skólapilta
ríða suður. Velflestir háskólastúd-
entar, karlar og konur, neyðast
samt til að verja allmiklum hluta
námstimans til að afla sér tekna til
lífsviðurvœris. Fer þannig dýrmæt-
ur tími forgörðum. Vissulega eru
þeir fœrri nú en áður, sem verða
að hætta námi algjörlega vegna fjár
skorts. Hœgt er að fleyta sér áfram
með námið með því að fara á eina
og eina síldarvertíð, og sé borið
saman við timabil kreppu og neyð-
ar, er samanburðurinn hagstœður.
En spurningin er hvort sá saman-
burður hefur ekki villt mönnum
sýn. Vissulega er hægt að ná próf-
um á hlaupum milli bókalesturs og
síldarvinnu, en það liggur í augum
uppi, að hœtta er á yfirborðskenndri
hraðsoðinni menntamannastétt.
Menntamaðurinn á að mótast af bók
um sinum og gjörþekkja þœr. Hann
þarf að vera í umhverfi, sem þrosk-
ar hann andlega og vitrœnt. Hann
þarf að fylgjast með menningar-
straumum og vísindarannsóknum
og verður að hafa tóm og nœði til
að lesa annað og meira en þœr bœk
ur einar, sem á námsskrá standa
og eru beinlínis skyldulestur. Hann
þarf að vera í stöðugri lestrar-
þjálfun, ef svo má að orði komast.
Öllum er Ijóst, hvernig fer, ef tón-
listarmaður hœttir tóniðkan sinni
eða skósmiðurinn hverfur frá leist-
anum — samt hálda menn, að náms
maðurinn geti fyrirvarálaust setzt
niður og hugsað vitrœnt, þegar hlé
verður á erfiðri, líkamlegri vinnu.
í frumvarpiu er talað um að full-
nægja eigi umframfjárþörf náms-
mannsins, er tillit hefur verið tekið
til eðlilegrar tekjuöflunar hans. Nú
er spurningin — hvað er eðlileg
tekjuöflun? Hverjir ákveða, hvað
er eðlileg tekjuöflun námsmanns
og hvaða sjónarmið verða ráðandi,
er slík ákvörðun er tekin? Mjög
mikilsvert er, að hér komist engin
annarleg sjónarmið að — en því
miður er hér landlægur sá hugs-
unarháttur, að námsmönnum beri
siðferðileg skylda til að táka þátt
í framleiðslustörfum þjóðarinnar.
Fyrir þessu eru fœrð ýmis óákveðin
uppeldisfræðileg rök svo sem þau,
að þeir hafi gott af því; að þeir
mannist; að þeir séu í meiri og
sannari tengslum við „þjóðarsál-
ina“ — geti þeir jafnframt orðið
læknar, lögfræðingar, prestar, sé
það auðvitað gott og blessað.
Háskólastúdent liefur valið sér
ævistarf og er að búa sig undir það.
Að því á hann að einbeita sér. 1
mjög fáum tilfellum er starf hans
Framhaid á bls. 6.
30. október 1066
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5