Lesbók Morgunblaðsins - 30.10.1966, Síða 12

SVIPMYND
Framhald af bls. 2
Mot himlen riktade han pipan,
till Gud bláste han, Eli,
sade ankan Rosa, som dá annu levde.
Míkael, skósmiður þorpsins og einn
hinna 36 réttlátu, sem samkvæmt gam-
aili Gyðingatrú eiga hina heilu sjón, fer
að leita hermannsins, er myrti dreng-
inn. Hann finnur morðingjann, sem nú
er borgaralegur heimilisfaðir búsettur
handan landamæranna. Barn hans kemur
auga á flautuna, sem Mikael hefur með-
ferðis og heimtar af föður sínum að
fá hana. Faðirinn lofar að útvega barn-
inu aðra flautu en þessa — samvizkan
nagar hann eins og barnatönn — „hos
mig tuggas den sönder av mjölktanden".
Frammi fyrir augliti Mikaels byrjar
morðinginn að leysast upp, hverfa úr
tilverunni. En fram á síðustu stundu
reynir hann að réttlæta sig líkt og væri
hann fyrir dómi. Hann spyr:
Var finns ordningen, várldsordningen
Jag ár vid liv,
jag ár inte död —
Inte hángd —
inte bránd —
inte levande kastad i graven---
Det ár ett misstag, ett misstag,
jag faller sönder, faller sönder —
ÍJéttarhöld og mannasetnigar ná
skammt. Þeir, sem krefjast réttarhalda
sjá í molum. Hér dugir aðeins hin heila
sjón þeirra, er sjá samhengi góðs og ills,
samræmið í tilverunni. Bregðist hin
heila sjón misþyrmi menn innbyrðis
samræmi tilverunnar, fær hið illa yfir
höndina. Ríki hins vegar fullkomið sam
ræmi er í rauninni ekkert til — hvorki
gott né illt, líf né dauði. Eða með öðrum
orðum — lífi er dauði og dauði er líf.
Boðskapur Nelly Sachs kemur fallega
íram í Ijóði, sem hún nefnir „Det heliga
landets röst“:
O mina barn,
döden har farit genom era hjártan
sem genom ett vinberg —
málade ísrael rött pá
jordens alla vággar.
Vart skall den lilla heligheten ta vágen
som alltjámt bor i min sand?
Genom enslighetens vassrör
talar de dödas stámmor:
Lágg pá ákern hámndens vapen
sá att blir tysta —
ty ocksá járn och sád ár syskon
i jordens sköte.
Vart skall dá den lilla heligheten ta
vágen
som alltjámt bor i min sand?
Barnet mördat i sömnen
stiger upp; böjer ned ártusendenas
trád
och fáster den vita, andande stjárnan
som en gáng hette ísrael
i dess krona
Tillbaka fort, ságer det,
dit dár tárar betyder evighet.
F rábærir þýðendur hafa þýtt bæk-
ur Nelly Sachs á sænsku. Ljóðaskáldið
Johannes Edfeldt þýddi ljóðaleikinn Eli
og Erik Lindegren þýddi ljóðabókina
„An hyllar döden livet“. Einnig hefur
Gunnar Ekelöf þýtt ljóð hennar. Væntan
leg munu einhver Ijóð hennar á dönsku
í þýðingu skáldsins Paul Borum. Sjálf
hefur Nelly Sachs verið iðinn ljóða-
þýðandi og kynnt verk sænskra skálda
í Þýzkalandi. Hún hefur hlotið ótal bók-
menntaverðlauna bæði í Svíþjóð og
Þýzkalandi. Borgin Dússeldorf stofnaði
fyrir nokkrum árum bókmenntaverðlaun
sem bera nafn hennar. Síðan 1940 hefur
hún átt heima í Svíþjóð og þar á hún
graíreit, er bíður hennar.
Sv. J.
FORN SVERÐ
Framhald af bls. 4.
Sverð þetta hafði Ingólfur fagri Þor-
steinsson er hann barðist við þjófana
í seli og hafði þá tvo menn í einu höggi.
Annars hefir sverðið gengið til niðja
Jökuls, fyrst til Bárðar sonar hans og
síðan til Ásdísar dóttur hans, húsfreyj-
unnar á Bjargi. Sverðið gaf Asdís Gretti
er hann fór að heiman, og þá kvað hann
þetta:
Enn réð orðskvið sanna
auðnorn við mig fornan
ern að bezt er barni
benskóðs fyr gjöf móðir.
Með þessu sverði hjó Grettir hramm
af bjarndýri í Noregi og hann hafði
það er hann gekk í haug Kárs hins
gamla í Háramarsey og hjó með því
höfuð af draugnum. 1 haugnum náði
Grettir í saxið góða, er honum þótti
miklu betra vopn. Þegar hann kom
heim til íslands aftur gaf hann Atla
bróður sínum Ættartanga — og fara
ekki sögur af honum síðan.
S axið Kársnautur. — Þegar Grett-
ir var hjá Þorfinni i Háramarsey, gekk
hann í haug Kárs hins gamla, föður
Þorfinns, og tók þar fé mikið í gulli
og silfri og ýmsa gripi aðra. Þetta fé
bar hann heim og lagði á borð fyrir
Þorfinn um kvöldið. „Einn var gripur
sá, er Gretti stóðu mest augu til. Það
var eitt sax, svo gott vopn, að aldrei
kvaðst hann séð hafa betra. Það lét
hann síðast fram. Þorfinnur varð létt-
brúnn við, er hann sá saxið, því að það
var minjagripur þeirra og hafði aldrei
úr ætt gengið. Hvar náðir þú saxinu
góða? spurði Þorfinnur. Grettir svar-
aði og kvað vísu:
Fékk í firna dökkum,
féll draugur, tekið haugi
sax, það er seggja vexir
sár, hyrlestir báru,
og skyldi mér aldrei
jalms dýrlogi hjalma
ýtum hættur, ef ætti,
angurs, hendi firr ganga.
Þorfinnur svarar: Vel er til mælt,
en sýna skaltu nokkuð áður, það er
frægð þyki í vera, en ég gefi þér sax-
ið, því að það fékk ég aldrei af föður
mínum meðan hann lifði.“
Um jólin næstu fékk Grettir að reyna
saxið, þá er hann barðist einn við ber-
serkina tólf og felldi þá alla. En um
vorið gaf Þorfinnur honum saxið góða.
„Það bar Grettir meðan hann lifði, og
var hin mesta gersemi.“ Er vart annað
sverð frægara hér á íslandi, en frægð
sína fékk það af því að það var í hönd-
um Grettis. Hann efndi vel það sem
hann hét í Háramarsey, að það skyldi
sér aldrei hendi firr ganga, því að þegar
hann var fallinn í Drangey, hafði hann
kreppt svo fast fingur að meðalkaflan-
um, að þótt maður gengi undir manns-
hönd að reyna að ná af honum saxinu,
tókst það ekki — fyrr en þeir hjuggu
hendina af í úlnliðum. Þá greip Þor-
björn öngull saxið og hjó því tveim
höndum af alefli í höfuð Grettis, og
brotnaði þá skarð í eggina. Menn spurðu
hví hann spillti svo góðum grip. „Þá
er auðkenndara, ef að verður spurt“,
svaraði Ongull. Nokkru síðan flæmd-
ist hann af landi brott. Hélt hann suð-
ur til Miklagarðs og hafði saxið góða
með sér. Þorsteinn drómundur, hálf-
bróðir Grettis, frétti til ferða hans og
fór suður á eftir honum, í þeirri von
að fá hefnt Grettis, en ekki þekkti hann
Öngul.
Svo var það á vopnaþingi, þar sem
Væringjar sýndu vopn sín áður en
þeir færu í hernað. Þar lagði Öngull
fram saxið góða og töluðu menn um
spillt væri góðum grip þar sem skarð
var í eggina. Gat Öngull þá ekki á sér
setið að hrósa sér af vígi Grettis, og
síðan væri skarðið. Þá vissi Þorsteinn
hvar hann skyldi leita bróðurhefnda.
Hann fékk að skoða saxið og hjó því
þegar til Önguls í höfuðið og klauf
hann í jaxla niður.
Þetta eru seinustu fréttir af saxinu,
og aldrei mun það hafa komið til ís-
lands eftir þetta.
F ótbítur. — Geirmundur gnýr,
norskur maður, var tengdasonur Ölafs
pá í Hjarðarholti, kvæntur Þuríði dótt-
ur hans. Hann átti sverð, mikið vopn
og gott og tar.nhjölt að. Ekki var þar
borið silfur á, en brandurinn var hvass
og beið hvergi ryð á. Þetta sverð kall-
aði hann Fótbít og lét það aldrei hendi
firr ganga.
Stirð var sambúð þeirra Þuríðar, en
þó var Geirmundur þrjú ár í Hjarðar-
holti. Þá hugðist hann fara til Noregs
og vildi hvorki hafa með sér konu sína
né dóttur ársgamla, er Gróa hét. Var
þetta gert með samþykki Ólafs, en þeim
mæðgum líkaði stórilla, Þuríði og Þor-
gerði.
Geirmundi gaf ekki byr lengra en út
að Öxney og lá þar í hálfan mánuð.
Þangað fór Þuríður með barnið og
komst um borð á náttarþeli, er allir
voru í svefni. Þar náði hún Fótbít, sem
hékk á staf, en setti barnið hjá Geir-
mundi. Síðan fór hún. Geirmundur
vaknaði við grát barnsins. Hann ætl-
aði að grípa sverðið, en saknaði vinar
í stað. Gekk hann þá á þiljur og kallaði
til Þuríðar að hún skyldi skila Fótbít,
en hirða barmð og taka eins mikið fé
með og hún vildi. Þuríður kvað hann
aldrei skyldu sverðið fá. „Þá læt ég um
mælt“, sagði Geirmundur, „að þetta
sverð verði þeim manni að bana í yðar
ætt, er mestur skaði er að og óskapleg-
ast komi við“.
Þuríður gaf Bolla frænda sínum
sverðið og bar hann það lengi síðan.
Og með þessu sverði vá hann Kjartan
Ólafsson, frænda sinn og fóstbróður, á
Svínadal. Komu þar fram ákvæði Geir-
mundar.
Þegar Bolla var veitt aðför í selinu,
bað Þorsteinn svarti menn að fara var-
lega, því að Bolli væri bæði sterkur og
vígfimur. „Hefir hann og sverð það, er
öruggt er til vopns", sagði hann og má
af því marka hve miklu hefir þótt
skipta að menn hefðu góð sverð.
Guðrún Ósvífursdóttir geymdi Fótbít
þar til henni þóttu synir þeirra Bolla
svo þroskaðir, að þeir gætu leitað föð-
urhefnda. Þá gaf hún Bolla yngra sverð-
HAGALAGÐAR
Miður góður munnsöfnuður.
Auglýsing ber fyrir augu mér, og
er þetta góðgæti þar í tveim línum:
„betræk — fyrirliggjandi — rosetur
— gesimar."
Svona er orðfærið í verzlunar- og
snúJamálinu. Þarf samtök til þess
að bæta úr þessu, og blöðin styddu
með því að taka ekki ókarað slík-
an auglýsingaósóma.
(N - Kbl.)
LEIÐRÉTTIINIG
í grein Sigurðar Jónssonar frá Brún í
síðustu Lesbók slæddust inn fjórar mein-
legar prentvillur. Síðasta línan í fyrra
erindinu eftir dótturson Bóluhjálmars
átti að vera; „Hann er tjara og mysu-
sótt“. í lok greinarinnar átti kvteðiskorn
höfundar að hefjast á orðunum: „Ein ei“
og sjötta lína átti að vera: „eins í
kliði og kyrrð“.
Eru höfundur og lesendur beðnir vel-
virðingar á þessum mistökum.
Sverð á þjóðminjasafni. Sverðið lengst til vinstri er úr Kumli í Eyjafirði,
annað er úr Ketildölum, en lengst til hægri er sverð enskt að uppruna.
30. október 1966
12 LESBOK MORGUNBLAÐSINS