Lesbók Morgunblaðsins - 20.11.1966, Side 11

„í>AÐ er rangt gagnvart Marx-Leninismanum og í andstöðu við
díalektikina að segja að engar andstæður séu í sósíaiistisku
þjóðfélagi. Hvernig gæti svo farið a'ð engar andstæður væru?
Það munu stöðugt finnast andstæður, eftir þúsund ár, tóu þús-
und ár eða jafnvel hundrað milljónir ára. Andstæður munu
vera í alheiminum, jafnvel eftir eyðingu jarðar og slokknun
sólar. Allir hlutir eru í straumi andstæðna, baráttu og breyt-
ingar. Þetta er sú Marx-Leninisitiska heimsskoðun. Eðli Marx-
ismans er gagnrýni, barátta og bylting. Þetta eitt getur að
staðaldri knúð áfram sósíalistiskt málefni vort. Mao formaður
vitnar oft í oi'ðtakið: „Tréð vill e.t.v. helzt vera í ró, en vind-
inn vill ekki lægja", til þess að tjá oss að stéttabaráttan sé
hlutlæg, óháð mannlegum vilja.
Borgarastéttirnar vilja daglega hafa áhrif á oss og spilla
oss. Sú barátta, sem nú er í gangi, er eingöngu fram knúin af
fulltrúum borgarastéttanna. Auk þess hafa þær undirbúið
hana og barizt -fyrir henni árum saman. Vér getum ekki und-
an henni komizt, þótt vér gjarnan vildum. Berjist þú ekki gegn
honum, berst hann gegn þér. Sláir þú ekki hann, slær hann
þig. Þurrkir þú ekki hann út, þá þurrkar hann þig út. Þetta
er stéttabarátta upp á líf og dauða. Það er hættulegt að glata
árvekni sinni í slíkri baráttu.
Svo segir Mao formaður: Þegar vér viðurkennum að það
efnislega í þróun sögunnar ákvarðar það aiídlega, og sam-
félagsleg vernd ákvarðar samfélagslega vitund, viðurkennum
vér einnig — og verðum í sannleika að viðurkenna — endur-
verkan andiegra hluta á efnislega hluti, (endurverkan) sam-
félagslegrar vitundar á samfélagslega verund og (endurverk-
an) yfirbyggingarinnar á fjárhagsgmndvöllinn“. (KmRb.
2/6 66).
í ofanskráðri hugsjónagrein úr menningarbaráttunni er að
finna kjarna Maoismans, sem er nálega eins og kjarni Stalin-
ismans í þeim frægu fjórum setningum, er Stalin sauð upp úr
sextán kjarnasetningum Lenins. Er hér að finna þá frægu
kenningu um breytinguna og strauminn, sem kenna má allt
frá Demókrítosi og Herakleitosi, andstæðurnar frá Hegel, víxl-
áhrifakenninguna frá Feuerbach o.s.frv. En hér vantar eitthvað,
því menn geta verfð fluxionalistar og notað dialektik án þess að
vera Marxistar. Það sem vantar, segja Marxistar oss ekki, og
vilja helzt ekki að vér segjum oss sjálfir lieldur. Miklu frem-
ur vilja þeir að vér „sofum undir messunni“ (enda gera það
margir nú, þegar hún er flutt á bezta svefntíma ails þorra
manna), sofum meðan þeir kippa grundvellinum undan borg-
aralegri hugsun og tilveru.
Vér þurfum að koma auga á þann Mikla Marxista, því að
hann er öðru vísi en aðrir menn. Þótt mannlegur vilji ráði
engu, þá má MM útrýma öllu sem hann vill, t. d. borgurum og
allri þeirra menningu, lögum, háttum, listum, venjum, hugsun,
trú og tilbeiðslu venjulegs vestræns þjóðfélags, auk allra
„hættulegra manna“. Og það sem meira er: MM tekur sér einn-
ig rétt til að drepa alla aðra Marxista, sem lenda í hægri villu
eða vinstri villu, alla sem ekki eru á eigin línu. Eins og lærður
maður í útlandinu sagði nýlega: Engir hafa drepið jafn marga
kommúnista og kommúnistar sjálfir. Hvernig stendur þá á
MM? Hvernig er hans genesis, 'hvernig er hann til kominn?
Reynum að læra af lærisveinum hans. Þeir ættu manna
bezt að þekkja meistara sinn. MM hlýtur samkvæmt þeirra
vitnisburði a’ð vera útvalinn, vera ljós fyrir lýðinn, sendiboði
sannleikans, og hugsun hans ljós og athvarf annarra manna.
Hann er hinn hæfasti meðal þeirra hæfu (the fittest of the
fittest), réttlætið holdi klætt, hin skapandi þróun sjálf (creative
evolution). Hann getur ekki komizt hjá því að njóta dýrk-
unar fylgismanna sinna, enda játa þeir afdráttarlaust að eng-
inn annar sé guð, og þeim leyfist ekki að dýrka neitt annað.
Hvað sem menn segja um ailar breytingar og allan straum í
aiheiminum, þá er MM ein óvinnandi borg, hugsun hans óhagg-
anleg og óskeikul og hana þarf ekki að rökstyðja, því hún er
komin frá MM.
Allir sem eru honum andstæðir, eru demónar í hjarta sínu,
úlfar eða ófreskjur, meindýr og illiþýði, sem ber að útrýma,
svo sem lesa má út úr vitnisburði lærisveina hans í blöðum
margra landa. Vitnisbur'ður lærisveinanna iim MM fær á sig
meiri og meiri átrúnaðarblæ efitir því sem stundir líða. Svo
segja oss fróðir menn.
En hann gæti einnig verið útvalinn af öðrum en sjálfum sér
og fylgismönnum sínum, útvalinn til að binda endi á tiltekið
söguskeið og lifnaðarhætti manna, sem svikið hafa sjálfa sig
og sofnað djúpum svefni í nautnahyggju og spillingu. Útval-
inn til að sópa af skákborði sögunnar fráföllnum lýð, sem hef-
ir troðið helgustu verðmæti sín niður í sorp, kastað perlum
sínum fyrir svín og élur börn sín upp á molum, uggum og roð-
um af því, sem einu sinni var menning. Því innan um drembi-
lætið og stóryrðin hjá lærisveinum hans leynist dulin vizka um
iögmál lífsins og talsverður næmleiki fyrir þeim hættum, sem
leiða menningu til glötunar. Þeir vita að æskulýður alinn upp
við klám og glæpi, kröfugerð, kynóra og græðgi verður ekki
að sigursælli þjóð.
MM gæti á dulinn hátt og oss óskiljanlegan verið útvalinn
í þeirri merkingu sem spámenn og postular tala um „opin-
berun reiðinnar" — það er til opinberunar reiði Guðs yfir
óguðleika oig rangsleitni þeirra manna, sem drepa niður sann-
leikann með ranglæti (Róm. 1, 18). Þannig hafa reikningsskil
áður komið í sögunni þegar tíminn var fullnaður.
Chiang Yee: The Chinese Eye.
London 1961. XVI-269 s.
I Kína, að minnsta kosti
fyrr á árum, táknaði orðið
listamaður bæði skáld og mál-
ara, og höfundur þessarar bók-
ar er hvort tveggja. Hann sér
því og skynjar hin nánu tengsl,
sem eru á milli heimspeki, trú
ar, ljóðs og málaralistar. Þó
allmikið hafi verið ritað um
kínverska málaralist á enska
Nokkrar nýkomnar erlendar bækur i
Rorgarbókasafni Reykjavíkur
tungu, er þetta það fyrsta,
sem ritað er af kínv. lista-
manni.
Godden, Jon and Rumer: Two
Under the Indian Sun. N.Y.
1966. (12)-f 210 s.
Bernskuminningar tveggja
systra, sem báðar eru rithöf-
undar. Árið 1914 sneru þær
aftur til Austur-Bengal eftir
ársdvöl í London. Þá voru þær
aðeins 6 og 7 ára að aldri og
bókin fjallar um næstu fimm
árin af ævi þeirra, þegar tit-
veran var örugg og allir hlut-
ir það, sem þeir virtust vera“
Hamm, Peter: Aussichten.
Múnchen 1966. 361 s.
Úrval úr ljóðum áttatíu
ungra þýzkra skálda, sem öll
eru fædd á tímabilinu 1930-
1946. Peter Hamm tók saman
og ritar einnig eftirmála, sem
hann nefnir: Die Wiederent-
deckung der Wirklichkeit.
Jennett, Séan: The Making of
Books. London 1964. 480 s.
Bók þessi fj’allar um alla
þætti í gerð bóka: pappír, prent
un, skreytingu, band og allt
útlit, bæði hið ytra og innra.
Oldenbourg, Zoé: The Crusad-
es. Anne Carter þýddi á ensku
N.Y. 1966. XVIII-650 s.
Greinagóð lýsing á krossferð
unum, aðdráganda þeirra og
áhrifum. Stjórnmálaástandinu
í ríkjunum fyrir botni Mið-'
jarðarhafs er lýst ítarlega og
saga krossfararíkisins í Gyð-
ingalandi er rakin frá * upp-
hafi og allt til endaloka.
Shapley, Harlow: Utblick frán
en fjárran stjárna. Lo Há-
kansson þýddi á sænsku. Sth
1965. 210 s. Vasabrot.
Höfundur, sem er einn fræg
asti stjarnfræðingur heims og
einkum kunnur fyrir rannsókn
ir sínar á stjörnuþokum, er
of kunnugur í himingeimnum
til að álíta, að ekki sé líf á
öðrum stjörnum en okkar. Við
erum ekki annað en íbúar einn
ar af minni stjörnunum og
þurfum að gæta okkar vel, til
að ekki sannist á okkur, að
við séum ein af hinum mis-
heppnuðu tilraunum náttúr-
unnar, sem steypir sér sjálf út
í eyðinguna.
Sitwell, Editli: The Queens and
the Hive. Harmondsworth
1966. 521 s. Vasabrot.
Ríkisstjórnarár Elísabetar
fyrstu Englandsdrottningar eru
einn litríkasti kafli í sögu Eng
lands. Ljóðskáldið og ritsnill-
ingurinn Edith Sitwell lýsir
hér mætti og dýrð, eymd og
volæði þessa stórbrotna tíma
bils. Bókin kom fyrst út 1962.
E.H.F.
THEV CAN LAUGH A<3
/VUJCHASTHEY UKE
-BUTIFTHEVTHINK
~7 ÍM GOIN' T' SLEEP
Y IN A WET CAR ,
THEV'RE MISTAKEN
Þeir mega hlæja eins og þeim sýnist — en ef þeir halda að ég ætli að fara að sofa með blauta húfu, þá skjátlast þeim!
(heh.'heh.'heh7) \ 1 3
" > ' - -- I
20. nóvember 1968
-LESBÓK MORGUNBLAÐSINS H