Lesbók Morgunblaðsins - 08.01.1967, Page 1

lykta á farsælan hátt, eigi forseta-
dómur hans að verða affarasæll.
Einn þessara eiginleika er blátt áfram
sá að vera frábrugðinn öðrum: það er
örðugt að ímynda sér mann sem væri
minna venjulegur eða í atferli og hátt-
um öllu frábrugðnari hinum venjulega
Ameríkumanni.
„Sérvitur? Vissulega er hann sérvit-
ur,“ segir einn aðstoðarmanna hans.
„Allir miklir menn eru sérvitringar.
Lítið á Lincoln. Þegar Willie litli dó,
læsti Lincoln sig inni í svefnherbergi
sínu í fjóra daga og harðneitaði að
tala við neinn. Hugsið ykkur fyrir-
sagnirnar, ef Johnson læsti sig inni í
fjóra daga.“
Þetta er vafasöm saga (skýrslur
herma að Lincoln hafi átt viðræður
við marga ráðherrá sína innan fjög-
urra daga frá dauða Willies árið 1862),
NÆRMYND AF JOHNSON
SANDARÍKJAFORSETA
Oskandi væri að fieira fólk
gæti séð forsetann, þegar
hann er ekkert annað en forsetinn,“
sagði einn af íhugu'lli samstarfs-
mönnum hans nýlega. „Þegar hann
er hann sjálfur — hinn þaulreyndi
stjómmólamaður, án allra brosa og
huggulegheita — þá er hann mjög
áhrifaríkur og mjög traustvekjandi.
Það er þegar hann reynir að vera
annað en hann er, sem hann lendir
í erfiðleikum.“
Lyndon B. Johnson hefur verið for-
seti um 34 mánaða skeið — eða-jafn-
lengi og John F. Kennedy gegndi em-
bætti — og hann á við erfiðleika að
stríða. Ef satt skal segja, á hann í
mjög alvarlegum erfiðleikum. Kennedy
átti einnig sín vandamál — fleiri en
flestir muna nú. En þrjú þeirra vanda-
mála, sem vofa yfir Johnson forseta,
eru miklu hættulegri en nokkuð, sem
Kennedy át.ti við að etja.
Hið fyrsta þessara vandamála er að
sjálfsögðu styrjöldin í Víetnam, sem
fyrst og fremst var innanlandsstyrjöld
meðan Kennedy var á lífi. Hún er nú
að verða öðru fremur amerísk styrjöld
— án sjáanlegs endis. Annað vanda-
rnálið er hætta sú á óviðráðanlegum
kynþáttaóeirðum, sem einskorðaðist við
Suðurríkin á dögum Kennedys, en vof-
ir nú einnig yfir í borgarsvæðum ger-
yallra Norðurríkjanna.
Þriðja vandamálið, sem gerir hin tvö
svo miklu erfiðari viðureignar, er það,
að stór hópur manna —. og fer þeim
Stöðugt fjölgandi að sögn stjórnmála-
manna beggja flokka — hefur fremur
litlar mætur á eða ber ekki fullkomið
traust til forseta Bandaríkjanna.
liyndon B. Johnson hefur nú ver-
ið undir smásjánni í Ilvíta húsinu á
þriðja ár. Þeir, sem mesta athygli hafa
veitt honum, eru samstarfsmenn hans
í Hvíta húsinu, núverandi og fyrrver-
andi. Með því að ræða við menn af
báðum hópum er unnt að fá glögga
og ólitaða mynd af Lyndon Johnson
þegar hann er „forsetinn og ekkert
íinnað“. Einnig verður mögulegt að gera
sér grein fyrir helztu eiginleikum, sem
hann hefur til brunns að bera í viður-
EFTIR STEWART ALSOP
eigninni við þau vandamál sem hann en hugmyndin er rétt. Við höfum átt
verður einhvern veginn að leiða til marga sérvitringa í forsetastóli, og
Jolinson liringir í undirmenn sina á öllum tímum sólarhringsins.
Abraham Lincoln, stórbrotnasti maður
sem Bandaríkin hafa alið, var sannar-
lega einn þeirra. En þó er vandfund-
inn sérkennilegri forseti en Lyndon B.
Johnson. Tökum til dæmis hinar ein-
kennilegu vinnuaðferðir hans, sem gera
honum kleift að ná tveim fullum vinnu-
dögum úr hverjum sólarhring.
Hinn tvöfaldi dagur forsetans
hefst klukkan 7 að morgni. Næstu
þrem klukkustundum eyðir hann í nátt-
fötum í svefnherbergi sínu, umkringd-
ur þeim samstarfsmönnum sínum, sem
í dálæti eru þá stundina, eins og Loð-
vík fjórtándi í hópi hirðmanna sinna
við daglega morgunmóttöku. Stundum
situr hann upp við dogg í rúminu mest-
ailan tímann. Oftar skálmar hann um
hið stóra herbergi, klæðir sig í áföng-
um, gefur skipanir, les skýrslur, sím-
ar. Um ellefuleytið fer hann niður til
skrifstofu sinnar og vinnur þá iðulega
sleitulaust til klukkan fjögur eftir há-
degi, án þess að snæða hádegisverð.
E£ hann borðar hádegisverð, er það
oft mjög síðbúin máltíð, um klukkan
þrjú eða hálffjögur. Eitt af hinum
minniháttar sérkennum forsetans er
þessi hæfileiki hans til að vera matar-
laus klukkustundum saman án þess að
finna til hungurs. Sjálfur hefur for-
setinn sett fram þá vísindalega vafa-
sömu kenningu, að magi hans safni
matarforða á sama hátt og kryppa
úlfaldans safnar í sig vatni. Önnur
hversdagslegri skýring er sú að gos-
drykkirnir, sem hann innbyrðir einn
af öðrum, haldi öllum sultartilkenning-
um í skefjum.
Þegar klukkan er um það bil fjög-
ur, heldur forsetinn aftur til svefnher-
bergis síns á annarri hæð Hvíta húss-
ins, færir sig í náttföt, fer í rúmið og
sefur í klukkustund eða meir. Gagn-
stætt flestum, sem venja sig á síðdegis-
blund, líður honum ekki, þegar hann
vaknar, eins og hann hafi verið að
tyggja gamlar gólfábreiður. 1 stað þess
er hann endurnærður og hlaðinn nýjum
krafti frá þessum „aukakirtlum ....
sem venjulegir menn hafa blátt áfram
ekki,“ eins og fyrrverandi starfsmað-
ur hans, Jack Valenti, komst að orði
í lofræðu sem mjög hefur verið skop-
azt að.
Þannig hefst seinni vinnudagur for-
setans. Eins og fyrri hluta dagsins mat-
ast hann mjög seint, sé enginn við-
hafnarkvöldverður á dagskrá. Aðfram-
kominn starfsmaður á einatt á hættu
að vera sendur til kvöldverðar klukkan,
ellefu að kvöldi eða síðar. Þegar svo
ber undir og mikið er í húfi, er vitað
til þess að forsetinn hafi setzt að kvöld-
snæðingi klukkan eitt eftir miðnætti.
Klukkan hálftvö tii tvö, þegar aðrir
Washingtonbúar eru gengnir til náða,
situr forsetinn enn við „kvöldlestur“
sinn, fer yfir skjöl sín, krotar á þau
athugasemdir, svo sem „talaðu við mig
um þetta“ eða „skil ekki“ eða hreint
og beint „nei“, og grípur þá iðulega
til að hringja í syfjaða undirtyllu.
T alið er að hinn franski mat-
sveinn Kennedy-hjónanna hafi sagt
lausu starfi sínu vegna þess að for-
setinn tekur rétti eins og roðflettan
steinbít (sem er herramannsmatur)
framyfir quenelles de brochet. En sá
vani forsetans að matast aðeins þeg-
ar honum sjálfum gott þykir, væri nóg
til þess að ofbjóða sérhverjum mat-
reiðslumanni með snefil af sjálfsvirð-
ingu. Lyndon Johson er haldinn ómót-
stæðilegri hvöt til að gera hlutina eft-
ir eigin geðþótta og þegar honum sýn-
ist svo. Hann vill ekki vinna, éta eða
sofa, þegar aðrir menn vinna, éta eða
sofa — hann vill gera það sem honum
sýnist, þegar honum sýnist og ekki
augnabliki fyrr eða seinna. Hann vill
fara í kosningaleiðangur, mæla sér
Framhald á bls. 7