Lesbók Morgunblaðsins - 21.05.1967, Blaðsíða 3

mwffl’fnnBiffwiinii—iiin mammarMmmm
Forseti Brasilíu gegnir mikil-
vægu hlutverki í stjórnmálum og
efnahagsframvindu Suður-Ameríku.
P.yrir skömmu var haldin ráðstefna
í Punta del Este, þar sem Lyndon B.
Johnson, Bandaríkjaforseti, átti við-
ræður við valdhafa ríkjanna í Suð-
ur- Ameríku um framtíðarvandamál
þeirra. Að ráðstefnunni lokinni var
sagt, að Suður-Ameríkuríkin myndu
snúa sér til Bandaríkjaforseta þegar
uin það væri að ræða að biðja um
aðatoð við uppbyggingu og nýskipan
mála heima fyrir, en þegar að þvi
kæmi að reyna að knýja fram raun-
verulegan árangur, myndu þau snúa
sér til nýkjörins forseta Brasilíu, sem
er Arthur da Costa e Silva. Það mun
að verulegu leyti vera undir BrasiMu
komið hvernig til tekst með að skapa
einhverskonar efnahagslega samein-
ingu Suður-Ameríkuríkjanna. Áhrif
Brasilíu og völd ráða þar algerum
úrslitum. Kemur þar til greina, að
geysimikil landflæmi Brasilíu fela
í sér djúpstæðustu vandamál og
glsesilegustu framtáðarmöguleika, er
suðurhelmingur jarðarinnar hefur að
bjóða.
Brasilíá er þriðja stærsta land
jarðarinnar og áttunda í röðinni að
fólksfjölda. Landið nær yfir helming
af Öllu landsvæði Suður-Ameríku,
það á helming allra auðæfa þessa
heimshluta og þar býr helmingur
Suður-Ameríkumánna. Ræktanlegt
land er meira en í allri Evrópu, enda
er Brasilia með mestu kaffifram-
leiðslu heims og þriðja landið með
framleiðslu sykurs, hveitis, kókós og
tóbaks. Fljótin, sem falla úr víðáttu-
miklum fjallgörðunum og liðast um
frumskóga, fela í sér meiri virkjun-
armöguleika en nokkurs staðar ann-
ars staðar eru til. í Brasilíu er sjö-
undi hluti af öllum járnnámum jarð-
arinnar og 16% af timburforðanum.
Þá eru í Brasilíu mikil auðæfi í gulli,
í'ilfri, demöntum og öðrum góð-
i lálmum, sem hvergi nærri eru full-
könnuð eða nýtt.
,uS.-
æfi hafa lagzt á eitt um að skapa hjá
Brasilíumönnum dularblandna ör-
lagahneigð, samfara þeirri tilfinn-
ingu, að Brasilía hljóti að vera stór-
veldi. Getúlio Vargas, sem var ein-
valdur í Brasilíu 1930 til 1945 og for-
seti 1951 til 1954, hrópaði: „Við göng-
um mót nýrri framtíð, sem er frá-
brugðin öllu, sem við þekkjum“. Og
Juscelino Kubitschek, sem var for-
sét'i 1956 til 1961, sagði: „Við erum
dæmdir til að vera stórveldi". Janio
Quadros, sem var forseti í sjö mán-
uði árið 1961, sagði: „Þetta er Kana-
ansland, víðáttumikið og frjósamt".
Og hann bætti við: „Innan fimm ára
mun Brasilía hafa komizt til mikilla
valda“.
E n þrátt fyrir þessar framtíðar-
vonir, verður Brasilíumaðurinn að
horfast í augu við ástand, sem er
engu betra en í öðrum ríkjum Suður-
Ameríku. Barnadauði er meira að
segja hærri í Brasilíu en í nokkru
öðru landi í Suður-Ameríku, um
helmingur þjóðarinnar er ólæs og
óskrifandi. Þá eru almennar tekjur
í Brasilíu mjög lágar og eru ekki
nema tvö ríki, sem eru neðar í meðal-
tekjum á mann. Um það bil 1% af
landeigendum í Brasilíu eiga allt að
47% af ræktuðu landi. Auðugir land-
eigendur og örsnauðir umkomuleys-
ingjar búa því hlið við hlið, hungurs
Silva fagnar Johnson
á Punta del Este-ráðstefnunni.
gætir víða og sjúkdómar herja landið.
Raunhæf vandamál sem þessi krefj-
ast raunhæfra aðgerða, og sagt er, að
nýi forsetinn, Arthur da Costa e
Silva, hafi gert sér ljóst, er hann tók
við völdum fyrir u. þ. b. tveimur
mánuðum, að hógvær orð og raun-
hæfar aðgerðir væri það sem ibúum
Brasilíu riði mest á. Costa hefur ver-
ið hermaður alla ævi og er sagður
líta málin mjög raunsæjum augum,
en vera langt frá þeim framtíðar-
V -aumaheimi, sem fyrirrennarar hans
skyggndust til. Á ráðuneytisfundi,
sem Costa hélt daginn eftir að hann
tók við forsetaembætti, komst hann
þannig að orði: „Þjóðfélag Brasilíu
er alvarlega klofið. Þessi klofningur
eykst og magnast svo mikið, að við
verðum allir að leggjast á eitt til að
brúa þetta bil. Mér finnst eins og við
lifum ekki öll á sama tímaskeiði
þjóðfélagslega enda þótt við tilheyr-
um öll sömu þjóð. Fátækt hrjáir
stóran hluta brasilísku þjóðarinnar.
Ef það er rétt, sem heilagur Frans af
Assisi sagði, að dyggðir geti ekki
þroskazt við eymdarkjör, er einnig
rétt að spyrja, hvort lýðræði geti
blómstrað í fátækt“.
Það er víst of mikið að segja að
lýðræðið blómstri í Brasilíu, en sagt
er, að landsbúar megi hrósa happi
yfir að það skuli þó vera enn við lýði.
Fulltrúar Brasilíuhers halda því
fram, að þeir hafi bjargað lýðræðinu
á síðustu stundu árið 1964, er þeir
steyptu vinstrisinnaða forsetanum,
Joao Goulart, sem virtist á góðri
leið með að stofna kommúnískt ein-
veldi, en gerðu hershöfðingjann Hum-
berto Castello Branco að forseta í hans
stað. Costa e Silva var síðan kjörinn
eftirmaður Castellos Brancos. Þjóð-
þingið í Brasilíu kaus hann forseta,
en það var undir áhrifavaldi hersins
og stjórnarflokksins, Arena-flokksins.
Costa e Silva hefur lofazt til að lægja
þá byltingu sem brauzt fram undir
óþýðri og harðýðgislegri stjórn fyrir-
rennara hans og hann hefur einnig
lofazt til að fylgja fram til fullnaðar-
afgreiðslu mörgum grundvallarbreyt-
ingum á stjórn landsins, sem fyrir-
rennari hans hófst handa um. Costa
e Silva var svo snortinn af þeim
verkefnum, sem biðu hans, að á
fyrsta ráðuneytisfundinum klökknaði
hann og sagði: „Ég bið til guðs, að
mér takist að standa í stöðu minni,
svo að ég valdi ekki landi mínu og
þjóð vonbrigðum“.
S agt er, að Costa e Silva til-
heyri frjálslyndari og umbótasinn-
aðri armi hersins, en hann hefur átt
þátt í mörgum byltingum um dagana.
Hann var einn af níu börnum kaup-
manns í Taquari í Rio Grande do Sul
State. Barn að aldri fór hann í her-
skóla og frá fyrstu tíð var hann efst-
ur í sínum bekk. Þegar Costa var á
liðsforingjaskólanum var næsti yfir-
maður hans nágranni hans úr norð-
austurhéruðunum, þrekvaxinn og
svipdökkur mað"” =em hét Hum-
Framhald á bls. 13
Arthur de Costa e Silva .... .... ásamt Castello Branco.
21. maí 1967
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 3