Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1968, Qupperneq 7

Áríðandi að mæta
fyrstur m morgnana
og fara síðastur
á kvöldin
— segir Birgir Þorvaldsson
framkvœmdastjóri og eigandi Runtal-cfna
Eins og ýmsum mun kunnugt ,hefur
ný tegund upphitunarofna, svonefndir
,.RuntaIofnar“, rutt sér allmikið til
rúms hér á landi allra síðustu árin.
Eigandi og framkvæmdastjóri verk-
smiðjunnar, sem framleiðir ofna þessa,
er Birgir Þorvaldsson, v.élfræðingur,
ungur maður og dugmikill, sem hefur
kynnt sér rækilega notkun þessara
ofna erlendis og varð fyrstur til að
hefja framleiðslu þeirra hér á landi. —
Fyrirtækið er staðsett að Síðumúla
17 hér í borg, og þangað sný ég mér
einn daginn, til að fá upplýsingar um
þessa nýju framleiðslugrein, svo og
manninn, sem að baki henni stendur
hér á landi,- ■
Birgir tekur mér vel, þrátt fyrir mik-
ið annríki. Og kemur í ljós, að hann
er ekki einn á báti með rekstur fyrir-
tækisins. Kona hans, frú Guðrún Ein-
arsdóttir, er skrifstofustjóri þess, og
bjóða þau hjón mér af ljúfmennsku
inn á aðalkontórinn á annarri hæð
byggingarinnar. Sjálf er verksmiðjan
staðsett á fyrstu hæð. Runtalofnar hafa
verið á dagskrá í fréttum að undan-
förnu vegna þess að þeir eru taldir
hafa ýmsa kosti og ég spyr Birgi hver
sé meginkostur Runtalofna fram yfir
venjulega miðstöðvarofna.
„Ofnar þessir hafa marga kosti fram
yfir venjulega stálofna. Til dæmis eru
þeir úr stáli, sem er miklu þykkra og
endingarbetra en það stál, sem notað
er í venjulega miðstöðvarofna. Runtal-
ofnarnir eru úr kaldvölsuðu stáli, sem
kallað er. Þá eru þeir nær einvörð-
ungu rafsoðnir saman í framleiðslunni,
þar sem aðrir ofnar eru hins vegar
„punktsoðnir", sem nefnt er á tækni-
máli, en slík framleiðsluaðferð gerir
þá mun veikari. Ofnum, sem gerðir eru
úr þunnu stáli, hættir til að tærast
tiltölulega fijótt sundur af heita vatn-
inu, sem um þá leikur. Runtalofnar eru
þannig miklu endingarbetri en venju-
legir stálofnar.
Annar kostur Runtalofna er sá, hve
mikið þeir eru hólfaðir í sundur, en
það gerir það að verkum, að þeir hitna
miklu jafnar og betur en aðrir ofnar.
Venjulegir miðstöðvarofnar hitna oft
ekki nema allra efst og gefa því að
sjálfsögðu minni hita. Þá eru Runtal-
ofnar svo útbúnir að aldrei kemur loft
á þá, eins og svo algengt er með eldri
gerðir stálofna.
Enn héfi ég ekki talið þann kost
við notkun Runtalofna, sem margir
telja mikilvægastan, en það er, hve
hentugt er að koma þeim fyrir. Varla
er til svo lítill flötur eða rúm, að þar
sé ekki hægt að koma fyrir litlum
Runtalofni. Ofnarnir eru nefnilega gerð
ir úr flötum stáipípum og fást í öllum
hæðum, með 7 cm hæðarmun og í lengd-
um frá 50- 600 cm, með 10 cm lengdar-
mun. Þeir henta því jafnt rúmgóðum
sem þröngum salarkynnum. Liggur í
augum uppi, hvílíkt hagræði er að því.“
25. febrúar 1968 -----------------------
Birgir Þorvaldsson á skrifstofu sinni
„Og hvaðan fáið þið efnið í þessa
ofna?“
Efnið fáum við frá Danmörku og
Þýzkalandi en einkaleyfi til fram-
leiðslu ofnanna hér á landi fengum við
frá Sviss, en gerð ofnanna er svissn-
esk uppfinning. Það var svissneskur
hugvitsmaður, Runte að nafni, sem
fann þá upp, og við hann eru þeir
kenndir"
„Hvað er langt síðan þú hófst fram-
leiðslu á þessum ofnum hér?“
„Það eru nú ekki nema um tvö ár.
Það var í marz 1966, sem þetta komst
í ganginn svo nokkru næmi“
„Og var það af einhverjum sérstök-
um orsökum, að þú hófst handa um
þessa framleiðslu, fremur en einhverja
aðra?“
„Ætli mætti ekki helzt segja, að það
hafi stafað af einhvers konar tilviljun.
Árið 1963 sá ég þessa gerð ofna hjá
kunningja mínum Guðna Sigurjóns-
syni, vélstjóra. Hann hafði keypt þá
frá Danmörku og var að setja þá í
húsið sitt. Ég sá fljótt þá mörgu kosti,
sem þessir ofnar hafa fram fyrir þá,
sem við áttum að venjast, svo ég skrif-
aði til Danmerkur til að afla mér frek-
ari upplýsinga um þá, með væntanlega
framleiðslu hér á landi fyrir augum.
Ég fékk svar um hæl, þar sem ég
vár beðinn áð koma út, til að ræða
málið, þar eð það væri á flesían hátt
hentugara en fjalla um það með bréfa-
skriftum. Ég fór út, og svo fór að lok-
um, að ég aflaði mér einkaleyfis til
framleiðslunnar frá Sviss, eins og ég
gat um áðan. En þetta kostaði allt tals-
verðan undirbúningstíma.
„Þetta er ekki fyrsta fyrirtækið, sem
þú rekur Birgir?“
„O, nei. Árið 1958 stofnaði ég Vél-
Úr vinnusal. Runtal-ofnar í framleið slu.
Ýmsar gerffir Runtal-ofna á sýningu, sem nýlega var haldin.
smiðjuna Járn h.f., ásamt tveimur öðr-
um mönnum. 1961 keypti ég hluti fél-
aga minna og rak hana síðan einn til
1965. Fyrirtækið dafnaði prýðilega, og
ég eignaðist eigið hús yfir það að Síðu-
múla 15, en við höfðum nú bara byrj-
að í bílskúr vestur á Tómasarhaga.
En þá gerði ég það glappaskot að
fara að gera út til sjós, og tapaði ég
rúmlega tveimur milljónum á útgerð.
Ég hafði fengið bankalán til útgerð-
arinnar, og nú var mér nauðugur einn
kostur að selja fyrirtækið og eignir
þess, til að geta staðið í skilum við
bankann. Heð því móti heppnaðist mér
að standa við skuldbindingar mínar.
Það skyldi enginn maður gera að fara
út í útgerð. bætir Birgir brosandi við.“
En mér flýgur í hug, að kannski hafi
þetta útgerðartap flýtt fyrir því, að við
fengum innlenda framleiðslu á Runtal-
ofnum, en kann ekki við að hafa orð
á því.
„Þú ert Reykvíkingur, Birgir?“
„Já, ég er fæddur í gamal, góða Vest-
urbænum, nánar tiltekið að Vesturgötu
51 B. 2. nóvember 1925. Ég hefi alltaf
átt lögheimili í Vesturbænum og kunn-
að bezt við mig þar þótt fyrirtæki mitt
sé í Austurbænum. Foreldrar mínir eru
Súsanna Elíasdóttir, ættuð að Snæfells-
nesi og Þorvaldur Helgason skósmíða-
meistari. Maður lék sér ungur í fjör-
unni og í Orfirisey. Þá voru ekki
sjoppurnar, til að draga unglingana til
sín. — Já oft stóð maður þá í ströngu
að reka stráka úr Austurbænum af
höndum sér, er þeir gerðu herhlaup
vestur í bæ. Við elduðum oft grátt
silfur saman.
Ein helzta skemmtun manns á þessum
árum var knattspyrna, og vitaskuld
var ég og er enn í K.R. En ég
keppti aldrei á mótum, þetta var svona
unglingssport hjá mér. — En ég hefi
ávallt ódrepandi áhuga á knattspyrnu
og hefi tekið mikinn þátt í felagslífi
K.R. Hefi verið þar í aðalstjórn síð-
ustu árin“
„Mér er sagt, að þú hafir stundað
hnefaleika um skeið“
„Já, ég keppti annað slagið í hnefa-
leikum frá 1944- 1953. Varð þrisvar
fslandsmeistari í mínum þyngdarflokki,
en ég var í millivigt. Ég tapaði nú
ekki nema einum leik, meðan ég stund
hnefaleika og má svo sem vil við það
una“
Var það „knock out“,?
Nei ég tapaði leiknum á stigum. Og
alla hina leiki mína vann ég á stigum"
„Ég var mjög mótfallinn því, er hnefa
leikaíþróttin var bönnuð hér á landi.
Ég held, að þingið hafi samþykkt þau
bannlög af vanþekkingu. Þeir hafa
ekki greint sem skyldi á milli atvinnu-
mennsku og áhugamennsku í hnefa-
leikum. Ég er þess fullviss, að það yrði
íþróttafélögunum mikil lyftistöng, ef
hnefaleikar yrðu leyfðir á ný. Það var
ekki lengi að fyllast íþróttahúsið á Há-
logalandi í gamla daga, þegar hnefa-
leikakeppnir voru haldnar þar.“
,En getur þetta ekki verið stórhættu
leg íþróttagrein?"
„Nei, það á hún ekki að vera, ef hún
er þreytt af drengskap og sönnum í-
þróttaanda. Auðvitað má misnota hana
eins og svo margt annað Og einstakir
menn hafa því miður komið óorði á
hana, með því að nisnota þekkingu
sína, til dæmis með því að berja á mönn
um á dansleikjum og öðrum skemmt-
unum.“
„Stundaðir þú þitt vélfræðimán hér
heima eða erlendis, Birgir?“
„Hvorutveggja. Ég lauk prófi úr
Iðnskólanum hér 1945 og Vélskólanum
1954. En á þessu árabili nam ég einnig
erlendis, einkum í Kaupmannahöfn,
þeirri dásamlegu borg, og starfaði þar
einnig jafnhliða námi. Ég stundaði til
dæmis nám í Det Teknologiske Institut
um hríð og vann hjá Títan og Burmeist
er & Wein um tiíma.
Ég sérhæfði mig úti á þessum árum
í rafsuðu á kopar, áli, zinki og fleiri
málmum. Þá lærði ég þar og verkstjórn
og skipulagningu. Já maður lagði stund
á margt jafnhliða námi. Ég var til dæm
is aðstoðarvélstjóri hjá Eimskip um 6-
7 ára skéið, auk þess vélstjóri á er-
lendum skipum.
„Hvar kynntist þú svo þinni ágætu
konu og starfsfélaga?“
Framhald á bls. 13
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7