Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1968, Blaðsíða 14

HÚN GERÐI
Fram!hald aif bls. 6.
aðra með fósturdóttur sinni,
Ólöfu, út á Mýrarbæi, til að
hitta frænku sína og vinkonu,
Þuríði Jónsdóttur í Efri—Holt
um, hina austur að Berjanes-
koti. Þar bjó vinafólk hennar,
hjónin Andrés Pálsson og Kat-
rín Magnúsdóttir og börn
þeirra. í Berjaneskoti dvaldi
hún oft um hálfan mánuð við
tóvinnu og framar öllu skemmt
un góðvina.
Það var jafnan viðburður,
þegar sást til Andrésar á
Skjóna, með tvo til reiðar, til
að sækja Laugu, og þó sýnu
meir, þegar hyllti undir þau
austur í Móa á útleið: baðstof-
an var svo undarlega auð, þegar
Lauga var ekki heima. Þó fór
ekki mikið fyrir henni, þar sem
hún sat á rúminu sínu, en hún
var svo einstaklega lundgóð og
glaðlynd, að öllum leið vel í
návist hennar. Oft heyrði ég
hana raula vísu, sem hún hafði
lært í blaði eða bók:
Láttu ekki leiðast þér,
lífið til þess ofstutt er.
Leitaðu uppi ljós og yl,
svo lífið verði geislaspil.
Þetta var alveg í samræmi við
dagfar hinnar góðu, gömlu
konu.
Engan hef ég þekkt, sem
gerði minni kröfur til lífsins
en Lauga. Hún var neyzlu-
grönn með ólíkindum, og skrúð
klæði átti hún aldrei. Hvers-
dagslega bar hún pils, dag-
treyju og prjónaða hyrnu. Á
fótunum bar hún ýmist sauð-
svarta eða mórauða ullarsokka
og innan undir þeim hvíta há-
leista. Sauðskinnskó hafði hún
á fótum, heima og Ihehnan.
SkottJhúfuna með silfurskúf-
hólkinu.m setti 'hún sjaldan
upp, en vel skartaði hún á
diökka, fagra ‘hárinu 'hennar,
sem bar svip æsku fram um
áttrætt.
A helgum dögum bjöst Lauga
betri fötum. Aldrei var þá lát-
ið niður falla að lesa húslest-
urinn í Péturspostillu. Einstaka
sinnum labbaði Lauga til góð-
vina sinna í Ormskoti, Holti
og á Grundarbæjum, þegar
bezt og blíðast var. Hún var
alltaf sjálfrar sín, sem kallað
var, og hafði alltaf nóg fyrir
sig að leggja. Stundum minntist
hún í gamni og alvöru draums,
sem hana dreymdi, þegar for-
eldrar hennar voru horfin úr
vinahópnum. Hún sá þau búin
til flugs heiman frá Vallnatúni
og spurði, hvert för þeirra
væri heitið. Út til Vest-
mannaeyja svöruðu þau.
Lauga sárbað um að fá að
fylgjast með og minnti á, að
hún hefði þolað með þeim blítt
og strítt. Foreldrar hennar
svöruðu ákveðið: „Nei, þú verð
ur að bíða, þangað til þinn
tími kemur, en við skulum sjá
til þess, að þig vanti aldrei
soðningu". Skildu svo leiðir, en
fiskheitið var efnt, Laugu
brast aldrei soðningu í sjálfs-
mennsku sinni.
Kaffi drakk Lauga í hófi en
kunni vel að meta það. Vin-
konur hennar, Elín Bárðar-
dóttir í Steinum og fleiri, sáu
því borgið, að hún átti jafn-
an nægan forða kaffibauna.
Hitaði hún margan aukasopa
og renndi á gömlu eirkönnuna
sína, sem Jón á Lambafelli hafði
smíðað. Er mér hugstæður hýru
svipurinn á Laugu, er hún
deildi kaffinu og settist svo
með bollann sinn með gullnu
rósunum og saup hinn blessaða
drykk. Á köldum vetrardögum
var báðum höndum haldið utan
um bóllann, svo allur ylur hans
kæmi til skila.
Framan af ævi hélt Lauga
alltaf afmælisdaginn sinn að
fornum hætti, eftir vikudegin-
um, er afmæíið bar upp ó, en
á seinni árum hélt hún afmæl-
ið 15. ágúst. Var þá öllum heim-
ilismönnum vís góður glaðning-
UT.
Bezta skemnitun Laugu, næzt
bókarlestri, var að spó í spil.
Undum við systkinin því oft
vel að sitja með Laugu og spila
kasínu, marías eða önnur spil,
sem þá voru iðkuð.
Lauga lagði öllu líkn með
orðum og eftirdæmi. Ég veit
með vissu, að hún gerði aldrei
flugu mein, og þykir þá langt
til jafnað. Aldrei hafði henni
verið kennt að skrifa, en í
góðveðursmóðuna á glugganum
skrifaði hún oft fangamark sitt
og gerði það vel. Lauga mundi
langt aftur og kunni frá mörgu
að segja. Lagði ég snemmaeyru
við sögnum hennar, og hefur
sú eftirtekja orðið mér meira
en bókarefni.
Fram um áttrætt átti Lauga
að fagna góðri heilsu. Tvisvar
á ævinni fékk hún náristil. í
fyrra skiptið batnaði hann, er
nágrannakona Laugu, Elín í
Ormskoti, rispaði hörundið til
blóðs, þrisvar sinnum, sitt við
hvorn enda útbrotanna. í síð-
ara skiptið lét Lauga mig
skrifa Jesúnafn jafnoft við
sömu staði. Finnst mér nú, að
þá hafi mér hlotnazt heiður,
og náristillinn batnaði einnig
í þetta skipti, e.t.v. fyrir á-
hrif trúar, sem hugsar í ein-
lægni barns.
Á útmánuðum 1944 varð
Lauga fyrir áfalli og reis ekki
eftir það úr rekkju. Kraftar
hennar þverruðu smátt og
smátt, en skýrri hugsun og jafn
vægi hugans hélt hún til hinztu
stundar að kalla. Nokkrum dög
um, áður en hún dó, kom frú
Sigríður Kjartansdóttir frá
Holti í heimsókn. Þá sagði
Lauga með sömu rósemi oghún
væri að leggja af stað til næsta
bæjar: „Nú er ég að berja
nestið". Hún dó 12. júlí 1944,
tæplega 84 ára að aldri.
(Lauga hét fullu nafni Arn-
laug Tómasdóttir, fædd á Mið—
Skála 15. ágúst 1860)
NÚTÍMALIST
Framhald af bls. 5.
og njóta þess, hvað söngurinn
er fallegur“.
En einmitt þetta hefur stað-
ið abstrakt myndlist mest fyrir
þrifum: menn eru sífellt að
braska við að skilja í stað þess
að njóta. Að vísu heyrist stund
um það sjónarmið, að ekki sé
hægt að njóta, ef skilninginn
vantar, en þá vísa ég enn til
fuglanna. Auðvitað eru þessar
tvær megingreinar myndlistar-
innar, sú hlutlæga og sú ab-
strakta, jafngóðar og jafn rétt-
háar. Að minni hyggju er mun
erfiðara viðfangsefni að gera
góða abstrakt mynd en fígúra-
tífa, gagnstætt því sem almennt
er haldið. Sannleikurinn er sá,
að fígúratífur málari skýlirsér
oft á bak við mótífið, en ab-
strakt myndlist byggist í raun-
inni á sjálfri sér og hefur ekk-
ert slíkt skálkaskjól. Menn
sem eitthvað að ráði umgangast
myndlist, eru vel flestir komn-
ir yfir það að taka aðra stefn-
una fram yfir hina: munurinn
á abstraktmálurunum er þar að
auki ekki minni en á hinum.
Hitt er svo annað mál, að ýms-
ar orsakir hafa legið til þess,
að fígúratíf myndlist hefur
heldur verið að vinna á aftur
uppá síðkastið, en um það og
ýmislegt annað verður fjallað í
næstu grein.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
25. febrúar 1968