Lesbók Morgunblaðsins - 06.10.1968, Blaðsíða 10

Nýjar danskar bœkur
Framhald af bls. 2.
Henrik Ibsen segir Brandes frá því, er
hann mætti skáldjöfrinum norska á götu
í Osló daginn sem Fridtjof Nansen kom
heim úr Græn'landsleiðangri sínum. Göt
ur borgarinnar voru auðar, því að all-
ir voru niðri á bryggju að fagna Nan-
sen. Þeir heilsuðust og Brandes sagði:
„Þér hér hr. doktor, og ekki við mót-
tökurnar?" Andlit Ibsens stirðnaði og
hann svaraði, allt að því reiðilega: „Nei
þetta er Indíánaafrek og því er fagnað
með Indíánadönsum. Þar á ég ekki
heima:“ Og með það kvaddi skáldið.
Gagnrýni Brandesar er alltaf mjög
lifandi og áhugaverð. Hann talar tæpi-
tungulaust og hlífist ekki við að láta
uppi skoðanir, og orð Georgs Brand-
esar, frá 1883 að bróðir hans væri
manna mest hataður í opinberu lífi,
verða skiljanleg við lesturinn. En hitt
er einnig staðreynd, að Edvard Brand-
es naut mikils álits og virðingar og
hreinskilin, skörp og heiðarleg gagn-
rýni hans var æ meira metin er frá
leið. Og greinar hans eru enn lifandi,
skemmtilegur og lærdómsríkur lestur.
KARL BJARNEHOF. DENNE SIDSTE
SOMMER. GYLDENDAL 1968.
„Síðasta sumarið“ er saga hjónabands
ástar. Söguhetjurnar, Uwe Uwesen og
kona hans Franziska búa á stórum, nið-
urníddum búgarði Uwesensættarinnar
einhversstaðar á Jótlandi, og þar ger-
ist sagan á nokkrum heitum sumarmán-
uðum. Öðru hverju er horfið á vit for-
tíðar til að varpa ljósi á einstök at-
vik og viðbrögð.
Ekki er jafnræði með þeim hjónum.
Franziska er grönn og fögur, lé<tt á
fæti og lífsglöð, en maður hennar halt-
ur og hægfara og hvergi til stórræða,
viðkvæm sál, sem bezt nýtur sín djúp-
um stól með bók í
hönd. Þessar ytri
aðstæður gefa þeg-
ar tilefni til ýmissa
efni til ýmissa
vandræða í sambúð
inni, sem brátt
leiða til örlagamik-
illa átaka. Lýsir
höfundur vel sál-
arlífi eiginmanns-
ins og vanmætti
hans, sem er dæmd
ur til að bíða ósig-
ur í öllum við-
skiptum við
Bjarnhof
konu sína, og sætta sig við að hún láti
hann hvergi nærri einhlítan. Tilraun
hans til að jafna sakirnar í sögulok er
ekki stórmannleg, enda úrslit í sam-
ræmi við það.
Sagan er þrungin spennu frá upp-
hafi til enda. Örvæntingarfullt og varn
arlaust sá'larlíf Uwesens vekur áhuga
lesandans, og viðbrögð hans eru eðlileg
og sannfærandi eins og málum er hátt-
að. Persóna Franzisku er hins vegar ó-
Ijósari, og viðbrögð hennar og eðlisfar
tæplega fullnægjandi skýrt í bókinni.
DANSK LYRIK. I UDVALG VED
TIIORKILD BJÖRNVIG. FÖRSTE DEL.
GYLDENDAL, KÖBENHAVN 1968.
Þetta bindi, sem er rúmar fjögur hundr
uð blaðsíður, hefst á safni þjóðvísna frá
miðöldum. Eru þar ýmis kunnug kvæði,
t.d. danska afbrigðið af Ólafi liljurós,
Hagbarður og Signý. Máttur hörpunn-
ar o.fl. Elzta skáld, sem kvæði á í þessu
safni er Morten Börup, er uppi var
1446-1526, en næstur honum að aldri
er Tycho Brahe,
ssm var fæddur
hundrað árum síð-
ar. Eru ljóð þess-
ara tveggja, sem
þarna eru, þýdd úr
latínu. Þegar kem-
ur fram á 17. og 18.
öld verður dönsk
ljóðagerð fjöl-
breytilegri. Thomas
Kingo, 1634-1703, á
átta ljóð í þessu
safni, Ambrosius Stub, 1705-1758, níu og
Johannes Ewald fimmtán. Af 19. ald
arskáldum má nefna Adam Oehlenschla
er, N.F.S. Grundtvig og B.S. Ingemann,
sem allir eru þarna vél kynntir. Nær
þetta bindi verksins fram yfir miðja
19. öld.
Thorkild Björnvig, skáld, ritar inn-
gang að þessu Ijóðasafni, þar sem hann
skilgreinir ljóðið og afstöðu þess til ann
arra bókmennta- og listgreina, og gerir
grein fyrir því, í hverju lífskraftur þess
er fólginn. Þá fer hann einnig nokkr-
um orðum um ýmislegan misskilning,
sem gætt hefur gagnvart ljóðum á síð-
ustu tímum, sem hann telur stafa af þvi,
að allur almenningur hafi ekki gert sér
rétta grein fyrir raunverulegu eðli ljóðs
ins. Björnvig lýsir þvi, hvað ráðið hafi
vali ljóða í þetta safn, sem hann kveðst
hafa viljað gera svo úr garði að það
væri í senn alhliða og með nokkuð nýj-
um svip.
Framhald á bls. 14.
Bjömvig
Arthur Björgvin:
Stormur
ég sem hef gengið
á sefgrænum bökkum fljótsins
og horft á daginn
spegla sig í hægum straumnum
numið staðar andartak
undir rauðu pálmatré
til að horfa á sólarlagið
teygað í draumkenndri þrá
hinn svalandi ilm næturinnar
nú glampa fyrstu geislar
morgunroðans
eins og hljóðiát skelfing
í augum mínum
og háreistar öldur
drauma minna
líða hratt með straumnum
í átt til sjávar

Sveinn Bjömsson sýndi fyrstur manna í Illiðskjálf.
\
s
\
s
s
Nýr sýningarsalur
og bœtt aðstaða til sýninga
i Jafnframt mikilli grósku í mynd
/ list og sífellt aukinni þátttöku í
J myndliistarsýningum, hefur aukizt
\ þörfin á sýningarhúsnæði. Lista-
i mannaskálinn gamli þykir óþægilega
í stór og auk þess hefur hann verið
/ í því ástandi, að hálfgerð neyð er að
1 sýna þar, ef kalt er í veðri. Sýning-
1 arsalurinn í nýbyggingu menntaskól-
t ans hefur að vísu í auknum mæli
? verið leigður út til sýninga, en ann-
7 ars má segja, að Bogasalurinn hafi
S verið einasta athvarf myndlistar-
t manna til sýninga. Af því hefur leitt,
/ að ómögulegt hefur verið að fá þar
inni fyrirvaralítið. Mörgum máluru
finnst erfitt að ákveða sýningu meir
en ár fram í tímann, því margt get-
!ur bneytzt á skemmri tíma.
Nokkrum sinnum hefur verið reynt
að samræma venjulegan verzlunar-
rekstur og sýningarhúsnæði. Þannig
!er til dæmis núna í verzluninni Pers-
íu við Laugaveginm. Eins og jafnan
áður gefst þetta ekki vel og myndir
njóta sín ekki vel innan um stafla
af gólfteppum. Húsgagnaverzlanir
hafa reynt að hafa á boðstólum
Ímyndir eftir góða málara, en það er
hreinasta h,2nding, ef þar selzt mynd.
i Oftast er fólk komið í húsgagna-
verzlun til að skoða húsgögn og
þau eru yfirleitt það dýr, að kaup-
andanum finnst hann hafa gent nóga
fjárfestingu í bili þótt hann láti mál-
verkin vera.
Sýningarsa'lur Ragnars í Smára í
Unuhúsi er prýðilegur fyrir litla
sýningu og Ragnar á lof skilið fyrir
framtakið. Nú er nýlega búið að
koma á fót öðrum sýningarsal með
svipuðu formi. Hann heitir Hliðskjálf
og er til húsa á efstu hæð í húsi
Marteins Einarssonar við Laugaveg.
Líkt og hjá Helgafell í Unuhúsi, hef
ur Bókaútgáfan Þjóðsaga, afgreiðslu
þarna, en sö'lumaðurinn, Kristján B.
Sigurðsson, sér um sýningarsalinn.
Hliðskjálf verður rekin líkt ogým-
is gallerí erlendis, sýningartíminn
verður tvær vikur og sá háttur verð
ur hafður á, að sýningarskrá verð-
ur send til boðsgesta. Sveinn
Björnsson, listmálari úr Hafnarfirði,
sýndi fyrstur manna á þessum stað,
hann átti þar rúmlega tuttugu
myndir, en það er svipaður fjöldi
mynda og hægt er að sýna í Boga-
salnum. Þessi salur hefur hinsveg-
ar þann kost framyfir Bogasalinn,
að áhorfandinn sér ekki allar mynd-
Framhald * W3. ' 1.
Úr sýningarsalnum Hliðskjálf við Laugaveg.
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
6. október 1968