Lesbók Morgunblaðsins - 22.06.1969, Blaðsíða 8

ítalska farþegaskipið „Andrea Doria“ sekkur eftir að hafa rekizt á sænska farþegaskipið „Stock-
holm“ 200 sjómílur frá New York. Skipið hallaðist strax mjög mikið, og varð engum björgimar-
bátanna bakborðsmegin komið við.
Frá því skipið sökk árið 1956 hafa gengið sögur
al' fyrirætlunum um að ná því upp. Hér fer á eftir
frásögn af hættulegum köfunarferðum ítalsks
leitarfloklcs niður að flakinu og þeim niðurstöðum
sem hann hefur komizt að.
„Við vorum staddir tæpum 75
metrum undir yfirborði Atlants-
hafs. Úfinn sjórinn var ískald-
ur og kolsvartur, hendur mínar
voru dofnar af kulda. Ljósin
sem við höfðum meðferðis, lýstu
dauflega og ömurlega gegnum
myrkrið. Skyndilega urðum við
varir við hákarl, sem synti
framhjá okkur í 4—5 metra
fjarlægð. Hann horfði á okkur
forvitnislega og kom nær, en
snerist svo hugur og hvarf í
dimman sjóinn".
Bruno Vailati, ítalskur kvik-
myndaframleiðandi og sjávar-
rannsóknamaður strýkur fingr-
unum gegnum hárið og ónota-
tilfinning fer um hann. Minn-
ingin um þessar rúmlega tutt-
uigu böfunaTferðir 45 míiiur
undan ströndum Nantucket eyj-
ar gerir rólega rödd hans und-
arlega og óstyrka. „Við vorum
mitt í sterkum neðansjávar-
straumi. Fiskar og önnur sjáv-
ardýr virtust fljúga framhjá
okkur eins og gríðarlegar snjó
flygaur í sitormi. Okkur farunst
eins og við værum að synda í
ískaldri svartri súpu. Við átt-
um sífellt á hættu að vera
svipt burt með straumþungan-
um. Við togarann fyrir ofan
vorum við aðeins festir með
einni mjórri taug. Ef hún losn-
aði eða slitnaði frá skipinu, vær
um við týndir um alla eilífð í
djúpi Atlantshafsins. Allt í einu
grilltum við í heljarmikinn
skugga fyrir neðan okkur. Við
beindum ljósum okkar að þessu
ferlíki en gátum aðeins séð
nokkur fet af því í einu.
„Við gátum greint beyglað
járin og hluti gerða af maníraa-
hönduim; gínandi kýraugu og
mannlaus þilför. Allt var þak-
ið .þéttum sjávargróðri en þó
mátti þekkja að þetta var skip.
Við daufa og draugalega ljós-
skímuna réðumst við með vír-
burstum á nafnið á skutnum
og tókst að hreinsa stafina.
Fyrst kom í Ijós „A“, síðan „N“
og svo „D“. Við höfðum fund-
ið það sem við vorum að leita
að. Við vorum staddir á flak-
inu af „Andrea Doria“ sem leg-
ið hafði á hafsbotni í 12 ár“.
Þegar ítalska farþegaskipið
„Andrea Doria“ sökk þann 25.
júlí 1956 aðeins 200 sjómílur frá
New York spannst óðara um
það goðsögn í siglingaheimin-
um. Um atvikin, sem lágu að
árekstri þess við sænska skip-
ið „Stockholm" er enn allt á
huildiu. Hvers vegma höfðu tvö
risaskip, bæði búin nýjustu og
fullkomnustu radartækjum, rek
izt á lengst úti á auðu hafi?
Hvers vegrna hafði hvoTiuigt skip
ið neina aðvörun fengið, af
hverju heyrðust engin merki áð
ur en áreksturinn varð?
Veður var kyrrt að kvöldi 25.
júlí og „Andrea Doria“ sem átti
að leggjast að hafnarbakkanum
í New York daginn eftir, sigldi
lygnan sjó. Klukkan var 11 e.h.
og kvöldið heitt og mollulegt
kýraugun stóðu upp á gátt. í
sumum klefunum voru fjölskyld
ur að ganga frá farangri sín-
um; aðriir sváfu og enn aðrir
héldu hátíðlegt síðasta kvöld-
ið í hafi með gleðskap í einka-
íbúðum eða í samkomusalnum.
Skyndilega beygði ítalska skip-
ið á bakborða og farþegar á
þilfari sáu í svip risavaxinn
svartan bóg „Stockholm" gnæfa
út úr þokunni en rekast síðan
á „Andrea Doria“ á fullri ferð
og rífa tólf og hálfs metra
breiða glufu í sjö af ellefu þil-
förum skipsins. Skipið nötraði
stundarkorn en hallaðist síðan
nærri 45 gráður á stjórnborða.
Frásagnir.af skelfingaræðinu
og tortímingunni sem á eftir
fylgdi stanigast ailills isitaðar á.
Karlmenn og konur í náttklæð-
um og veizlufötum veltust hjálp
arvana um þilförin. Vegna þess
hve skipið hallaðist mikið var
ógerningur að koma bakborðs-
björgunarbátunum í sjóinn. Síð-
ar staðhæfðu farþegar það skrif
lega að engar skipanir hefðu
verið gefniar á ensiku; að ít-
alski skipstjórinn og áhöfn hans
hiefðu sýnit vaimræksiu og kæru
leysi og verið illa búnir undir
aðsteðjandi hættu.
Aðeins ein mjó taug tengdi kafarana við togarann uppi á yfir-
borðinu. Þegar veður hamlaði- köfun flýtti togarinn sér út af
siglingaleið stóru skipanna.
Skipstjórinn, sem hafði ver-
ið í brúnni, bar það fyrir rétti
að honum hefði í fyrstu ekki
verið jafn brugðið og farþeg-
unum. Skipið var smíðað á sér-
stakan hátt með 11 vatnsþétt-
um hólfum sem lokuðust sjálf-
krafa og myndu halda því á
floti. Jafnvel þótt vitað væri að
þrjú hólfanna hefðu rifnað og
fyllzt af vatni, var skipstjór-
inn sannfærður um að skipið
myndi ekki sökkva. Skyndi-
lega kastaðist skipið aftur til
og seig nú enn geigvænlegar
níðuir á sitjórniboirðia; skipstjór-
inn, sem hafði verið að senda
neyðarmerki, skynjaði nú loks
hættuna og sagði fólki að yfir-
gefa skipið. Ofboð greip um
sig. Fáir af farþegunum vissu
hvar björgunarvestin voru; enn
færri kunnu að fara í þau.
Helmingur björgunarbátanna
hékk í reiðileysi á annarri
skipshliðinni, og fólkið hljóp í
örvæntingu fram og aftur í leit
að undankomuleið.
Allt í einu létti þokunni og
björgunarskip, sem verið höfðu
á vaikki krilmgum „Amdrea Dor-
ia“, sáu lijósin á sökkvamidi skip-
inu. í batnandi skyggni barst
nú hinu nauðstadda hafskipi
óðfluga hjálp. Sjálft tók „Stock
holm“ yfir fimm hundruð far-
þegar úr „Andrea Doria“; önn-
ur skip sendu út björgunarbáta.
Árangurinn var sá að 1672
manns var bjargað. Skipstjór-
inn og áhöfnin voru kyrr um
borð þar til aðrir voru farnir,
þá yfirgáfu þau einnig skipið.
Ellefu klukkustundum eftir að
áreksturinn varð, sökk það á
34 faðma dýpi. Fimmtíu manns
týndu lífi í þessu mesta sjó-
slysi, sem orðið hefur á friðar-
tímum síðan Titanic sökk.
En „Andrea Doria“ liggur
ekki friðsöm í sinni votu gröf
heldur hefur hún komið af stað
deilum, sem ekki hefur tekizt
að útkljá enn þann dag í dag.
Strax tók að rigna ásökunum
um að „Andrea Doria“ hefði
ekki haft nægilega marga björg
uniarbáta; að mynid aif bjöngMn-
arbát, sem birtist í tímaritinu
Life væri fölsuð. Ráðgátan varð
æ flókniari þagar sikipafélögim
höfðuðu mál hvort á hendur
öðru, og hvort um sig taldi hitt
eiga alla sökina. Að endingu
höfðu yfir 20 milljónir sterl-
ingspunda verið greiddar í
tryggiinigar og sikaiðabæibuir og
þó höfðu einigiin þau trygginig-
arfélög sem í hlut áttu sent
kafaira niður til að athuga flak-
ið og skemmdirnar á því. Sigl-
ingafræðingar veltu fyrir sér
ástæðunni til árekstursins. Rat-
sjársérfræðingar athuguðu veð-
urskilyrði og tækjaútbúnað,
settu jafnvel fram tilgátu um
að eitthvert afbrigðilegt, veður
farslegt fyrirbæri hefði valdið
því að ratsjár beggja skipanna
bruigðuisit. Hvens vegma var
„Stockholm“ 20 sjómílur af
venjulegri skipaleið? Hvers-
vegna sveigði ítalska skipið allt
í einu þvert í veg fyrir hitt?
Að lokum var þetta dæmt óút-
skýranlegt sjóslys, sem orðið
hefði vegna óhagstæðra veður-
skilyrða og yrði engin lagaleg
sök fundin hjá hvorugu skip-
anna.
f augum björgunarsérfræð-
iniga og ævinitýraimiaonia er
„Andrea Doria“ sokkin gull-
kista. Þetta ítalska farþegaskip
sem var sómi skipafélags síns
hafði að geyma óbætanleg mál-
verk og höggmyndir á við með-
al listaverkasafn. Einnig voru
óhemju verðmæti fólgin í per-
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
22. júnií 1969