Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.1971, Síða 1

A
Mymlin að neðan: Gunnar snýr
al'tur. Málverk ÁsgTÍnis Jóns-
sonar.
Halldór Laxness kemst svo
að orði í grein sinni Hernað-
urinn gegn landinu, sem birtist
í Morgunblaðinu 31. desember
8.1.:
„Mart bendir til þess að
íólk er hér settist að hafi litið
á náttúru Islands einsog bráð
sem þarna væri búið að
hremma. Skynbragð á fegurð
lands var ekki til í þessu fólki.
Slíkt kom ekki til skjalanna
fyren þúsund árum eftir að
hingað barst íólk. Á
þrettándu öld skrifar Snorri
Sturluson bók um eitt fegursta
land heimsins, Noreg, rúmt
reiknað þúsund blaðsiður, án
þess séð verði að höfundi hafi
verið kunn, aukin heidur meir,
sú hugmynd að fallegt sé í
Noregi. Orðið fagur á íslenzku
þýddi reyndar bjartur áður
fyrri. Sú hugmynd að náttúr-
an sé fögur er ekki runnin frá
sveitamönnum, heldur fólki úr
stórborgum seinni tima, og náði
þá loks til okkar íslendinga úr
Þýzkalandi gegnum Danmörku
í tíð afa okkar. Náttúra verð-
ur auðvitað ekki falleg nema í
samanburði við eittihvað annað.
Ef ekki er til nema sveit er
náttúran ekki falieg."
Mjög er hætt við að mörgum
hafi brugðið í brún við sumt
í þessum kenningum, og litizt
annan veg en hinu mikla
skáldi.
Víða höfðu fornmenn farið,
séð staði, borgir og ólík lönd;
en jafnvel þeir sem heima sátu
hlotið að gera samanburð á
margs konar náttúru, flat-
neskjulegri og stórfenglegri,
þröngum dölum og miklu út-
sýni. Og þó að fornmenn ekki
gerðu náttúrufegurð að skáld-
sikaparefni með svipuðum hætti
og seinna tiðkaðist, nema ör-
sjaldan, þá er það engin sönn-
un þess að þeir hafi verið með
öllu ósnortnir af slikum töfr-
um. Enda næg sönnun þess í
fornum bókmenntum, að svo
var ekki.
Það má ekki villa okkur að
skáld fyrri tíma létu sér oft
nægja fá orð til að tjá tilfinn-
ingu, sem nútiðarmaður myndi
gerast fjölorðari um. Land-
náma getur um bóndason að
nafni Hallstein, eignar honum
stuttan kviðling sem svo end-
ar:
Hlæja hlíðar
við Hallsteini.
Þetta finnst fornmanninum
nægja; og okkur liika, til að
skilja að honum hefur hlýnað
um hjartarætur.