Lesbók Morgunblaðsins - 31.01.1971, Page 13

Baunsgaard liefur á-
stæðu tU að vera
áhyggjufullur. Diinsk
efnaliagsmál liafa ver-
ið nijög erfið viðfangs
upp á síðkastið.
Hilmar Baunsgaard
■ 1 ' " ""1 ' .
SVIPMYND
Deila má um, hvort það var
það sem hann sagði eða hvort
það var, hvernig hann sagði
það, sem varð til þess við kosn-
ingarnar í Danmörku árið 1968,
að Hilmar Baunsgaard fékk
jafn mikið fylgi og hlaut svo al
mennar vinsældir. En árangur-
inn af traustrvekjandi fram-
'komu hans og málflutningi,
einkum og sér í lagi i sjón-
varpi, lét ekki á sér standa.
Radikaliflokkurinn vann fjór-
tán ný þingsæti út á hrukkótt
andlit hans. Danir segja iðu-
lega, að hann hafi ekki verið
kjörinn, heldur krýndur sem
nýr forsætisráðherra landsins.
Hann hefur ekki alltaf átt
sjö dagana sæla þessi ár, sem
síðan eru liðin. Danir eiga eins
og aikunng ec við unifangs*
mikla efnahagsörðugleika að
etja. Verðbólgan hefur magn-
azt, vixlhækkan’- kaup-
gjalds og verðlags \ ..ru tíðar og
halli á greiðslujöfnuði við út-
lönd stórkostlegur. Spurningin
er, hvort Hilmari Baunsgaard
og stjórn hans takist á næstu
mánuðum að gera þær ráðstaf-
anir — og framfylgja þeim —
sem ráða úrslitum. Tekst hon-
um að gera hvort tveggja í
senn kynna þjóð sinni víðtæk-
ar og óvinsælar ráðstaianir og
halda þó trausti kjósenda
sinna? Það er á þessum næstu
mánuðum, sem hann verður að
freista þess að standa við þau
fyrirheit, sem hann gaf með
framkomu sinni. Nú reynir á
að hann sýni, hvað í honum
býr, og ekkert minna.
Sæmdarhjónin Ait/art bóndi
Holm og kona hans, komu ekki
auga á það að í honum byggi
eitthvað — allténd ekki við
fyrstu sýn. Þau voru sárvon-
svikin yfir því, að dóttir þeirra
Egone, sem var hárgreiðslu-
kona, vildi giftast óbreyttum
búðarmanni, og þau drógu enga
dul á það. Sem betur fer, bæta
stuðningsmenn Baunsgaard við.
Sumir eru þeir, sem halda þvi
fram, að þær kuldalegu mót-
tökur, sem hann fékk hjá
tengdaforeldrunum hafi átt
sinn rika þátt í þvi, að ungi
maðurinn beit á jaxlinn og
ákvað að sýna að hann væri
meiri hæfileikum prýddur en
þau Holmhjón vildu vera láta.
Hann var alinn upp í Slagelse
og faðir hans Carl Chr. Bauns-
gaard, verkstjóri og Elizabeth,
kona hans voru ásátt um, að af
sonum þeirra þremur, væri sá
elzti Bernhard, bezt til þess
fallinn að ganga menntaveginn.
Hann fór í menntaskóla, en
Hilmar sem var tveimur árum
yngri, tók miðskólapróf við
gagnfræðaskólann í Slagelse
og hætti síðan allri frekari
skólagöngu — án nokkurs
saknaðar — árið 1935.
1 þrjú ár var hann verzlunar
lærlingur í Slagelse en 18 ára
varð hanin búðarmaður í
Præstö. Þair hitti iiann Egone,
þar fór hann á námislkeið í ensk-
um verzliunairbréfum og lauk
prófá í því og þar var honium
falliið hans fyrsta trúnaðarstarí
í stjórnimiáluim, sem formaður
Æskulýðsfélags Radikala-
flokksins. Æskuvinur hans hef
ur séð um að það fellur ekki í
gleymsku og dá, því að hann
hefur látið grafa á gangstétt-
arhellu í Præstö: „Hilmar var
föl i 41, nu er han större.“
Eftir að hafa unnið sem búð-
armaður í fjögur ár, hækkaði
hann í tign og varð verzlunar-
stjóri. Fyrst í Naskov og síð-
an í Assens. Þegar nasistar
létu skjóta eiganda Plum-stór-
verzl'unarimnar, þar tók hann
við starfi hans og hafði þá und
ir sér tuttugu manna starfslið.
Á árunum frá 1945—47 gafst
lítið tóm til að sinna stjórnmál-
um. En þegar hann fluttist til
Óðinsvéa árið 1947, var þráð-
urinn tekinn upp að nýju og ár
ið 1948 varð hann formaður
iandss&mtaka æskulýosfélaga
Radikalaflokksins.
Flokksfélagar, sem þekktu
hann á þessum árum minnast
hans sem prýðilegs formanns,
sem stóð vel í sinni stöðu, en
töldu hann engan veginn líkleg
an til afreka á stjórnmálasvið-
inu. Hann hlaut alls ekki skjót
an frama, heldur varð hann að
vinna sig upp og tvívegis féll
hann við þingkosningar, áður
en hann náði að lokum kjöri
árið 1957.
En þá fór að blása byrlegar.
Fjórum árum síðar varð hann
viðskiptamálaráðherra í stjórn
Viggo Kampmann og um haust-
ið 1963 vann hann sinn fyrsta
pólitíska sigur. Það var í rík-
isstjórn Jens Otto Krags. 1 sam-
bamdi við efniahagsiráðstiafainir
uim voríð haifði verið komið á
hál'fis árs kaupbimdinigu. Þegar
hún skyldi falla úr giidi
reyndu jafnaðarmenn að fram-
lengja stöðvunina, en Hilmar
Baunsgaard beitti sér af alefli
gegn því — og gekk með sigur
af hólmi. Við þetta komst hann
í ótviræða valdaaðstöðu í rikis-
stjórninni og átti þetta án efa
sinn þátt í að auka fylgi hans
í baráttunni við Karl Skytte
um forystu i Radikalaflokkn-
um. En þetta hafði einnig það
í för rneð sér, að Baunsgaard
glataði gersamlega öllu trausti
á Krag og f jandskapurinn milli
þeirra er alræmdur og svo
magnaður, aö þeiim er óljúft að
vera lengi i sama herbergi. Vin
ir Baiumsgaaird segja að hanm sé
jafn heilshugar í vináttu og
hatri. Sagt hefur verið: „Þegar
hann treystir einhverjum er
það nánast blint traust, en
finnist honum einhver bregðast
sér er tortryggni hans og von-
brigði jafn öfgakennd.“
Þegar Poul Hartling tók við
af Eri’k Eriksen árið 1965 sem
formaður Venstre, hafði Bauns-
gaard talsverðan áhuga á sam-
vinnu og fyrir milligöngu hans
voru teknar upp viðræður milli
fulltrúa þessara flokka og
beitti Baunsgaard sér óspart
og voru viðræður þessar um
margt fróðlegar og áttu eftir aS
hafa áhrif, _ .......
tíimis vegar vair það ekiki fyrr
en árið 1966, sem Baunsgaard
„sló í gegn“ fyrir alvöru. Það
var í sjónvarpi. Á sannfærandi
hátt sýndi hann sjónvarpsáhorf
endum hvernig Radikali-
flokkurinn teldi að réttlátt
skattakerfi ætti að vera upp
byggt. Upp frá þeirri stundu
fóru vinsældir hans nær því
dagvaxandi og færðust því
meir i aukana, sem hann kom
oftar fram í sjónvarpi. Hann
hefur verið nefndur „sjónvarps
stjórnmálamaður". Sjálfur er
hann ekki meira en svo dús við
þá nafngift. Hann neitar því að
sjálfsögðu harðlega að vin-
sældir sinar séu tilkomnar
vegna sjónvarpsins. En margir
eru ekki í vafa um, að sjón-
varpið hefur verið honum til
jafnmikils framdráttar og það
hefur til dæmis verið Jens Otto
Krag tvímælalaust í óhag.
Einn af meginkostum
Hilmars Baunsgaard er sá, að
velgengni hans og frami hefur
aldrei stigið honum til höfuðs.
1 samskiptum við aðra er hann
nákvæmlega eins nú og hann
hefur allar stundir verið. Höfð-
ingjasleikjuháttur hvers konar
er eitur í hans beinum og hann
hefur aldrei verið hikandi við
að viðurkenna, að hann hafði
hvorki fé né háskólamenntun í
veganesti. 1 stjórnmálaumræð-
um er hann jafnan orðvar og
kurteis, en getur verið harður
Framhaid á bls. 14.
Frá vinstri: Baunsgaard-lijónin við sumarbústaðinn, þar sem forsætisráðlierjanii
hvíHr sig helzt. Sökum sykursýki verð-ur hann að llfa regflusömu lífi. Hér málar
liann glugga og ræktar garðinn, en Egone æfir sig í golfi. Frá miðju: Með <1ens
Otto Kragli, á harðahlaupuni . . . og með Nixon.
31. jamúar 1971
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13