Lesbók Morgunblaðsins - 14.11.1971, Síða 9

„Ég höfða til
þess, sem
maðurinn hefur
fram yfir
ugluna, en ekki
þess, sem hún
hefur fram
yfir manninn66
Tímarás 1969
fyrr en þeir eru búnir að gera
ótal skissur og hafa hina end-
anlegu útikomu svo til alveg i
huga. Ert þú ein.n þeirra?
— Það eru til margar mis.mun-
andi leiðir að markinu oig hvað
mig áhrærir, tek ég enga sér-
staka fram yfir aðra. Ég legg
persónulega mikið upp úr því
að „impróvisera" jafnóð'um og
ég vinn, og þá stiundium fleiri
en eina mynd í senn. Hinsvegar
hef ég oft myndirnar nokiíurn-
veginn tilbúnar i h.uganum áð-
ur en ég byrja á þeim, en
sikissiur geri ég sjaJdan. Þær
vilja drepa fersikleika u.ppruna
liegra hugmynda, enda eru
skissur óft miklu betri loka-
myndinni, svo sem al’kunnugt
er í hópi lis.tamanna. Þó er oft
nauðsynlegt að gera frum-
myndir, einkum i sambandi við
viðamikil verkefni.
— í hinum nýrri verkum þín-
um má sjá, að þú notár jafnvel
einn lit á allan myndflötinn.
Skiptir þá málverkið orðið
minna máli en form.ið eða sjálf
lágmyndin, sem þú svo oft mót-
ar á ýmsa vagu ?
— Magn og fjöidi liita skipia
litlu í máiverki. Það er tján-
ingarhá'tturinn, og það sem
form einstakra mynda krefur,
sem máli skipta. Sumt nýt-
ur sín bezt í einum lit en ann-
að í tíu litum. Ég iæt litinn
ekki ráða ferðinni, heldur hag-
nýti ég mér hann svo sem verða
vill. Útfærsla lágmynda eða
relief-málverks krefs.t oft ein-
faldra lita, en ekki nærri alltaf.
Ég spila meira á g.rafíska dýpt
litarins en fegurðargildi hans
og þannig séð, hef ég siður en
svo misst sjónar á grafíkinni.
Litið á myndir Hembrandts,
Dúrers og Goya eftir að þeir
höfðu kynnzt og unnið í hinni
grafísku tækni. Þá breytt-
ist viðhorf þeirra til litarins.
Litirnir urðu dýpri og fyllri og
nálguðust meira sjálfan upp-
runaleikann. Hjá mér er það
formið hv.erju sinni og hughrif
mín til þess sem ráða litnum.
— Áttu erfitt með að selja og
sjá af þessum gömlu myndum,
sem þú hefur haft lengi nálægt
þér?
— Það fer eftir því hvert
imyndirnar lenda og hvern-
ig farið er með þær. Annars tel
ég málaralisit miðlun og með
það sjónarmið í huga væri
hrein sérvizka og eigingirni að
sjá eftir myndunum í góðar
hendur, þar sam þær þjóna til-
gangi sinum. Ef menn vilja
eignast. myndir minar, verða
þeir að kaupa þær af glöðu
geði og á fulJu verði. Annars
eru þær engum fala.r.
— Kenningarnar eru orðnar
margar um það, hvernig mynd-
Iistin eigi að vera, og fyrir
hvað hún eigi að standa. Sum-
ir hafa sagt, aö sú myndlist sé
hálfgert ömark, sem ek’ki gefur
að emhverjú Jeyti hugmynd
um samtimann. Finnst þér þú
gera það á einhvern hátt? Eru
til dæmis þessir líkamshlutar af
brúðum tákn fyrir eitthvað úr
s'aimtímanum?
— Þær myndir mínar, sem
þú átit við hér, eru tákn fyrir
varandi stund, þótt liðin sé.
Ég upplifi brúðurnar svipað og
börnin, sem áttu þær og reyni
að láta þær endurvarpa þess-
um horfnu tilfinminigum í vit
áhorfandans. Hvað eru annars
horfnar tilfinningar og hvað
ókomnar? Getiur þú sagt mér
hvorum megin endirinn á eilífð-
inni er? Auðvitað er allit frarn-
rás; ’til dæmis á fréttin um fæð-
inigu Krists og upprisu eftir
milljónir ljósára til ótal hnatta
í himinhvolfinu. Margir tala af
sönnum innblæstri um hvað
Guð sé og eru þar skiptar skoð-
anir, en hver getur sagt okk-
ur hvað Guð er ekki?
— Það mega aðrir svara því
og kannski erum við komnir
fuHlauigt. út í hiimingeiminn og
eiiífðina með þetta spjalil, en
svo við höldum ökkur dáliitið
meira við jörðina, þá er stund-
um um það rætt, að ein mynd
sé stofulist og önnur ekki og
þá er líklega ábt. við, hvort
myndir hafa skreytigildi eða
ekki. Hvernig litur þú á þetta;
finnst þér stofulist vera
skammaryrði?
— Ég hef oft velít þessu fy.r-
ir mér og hef rætt þetta atriði
á ýmsa vegu við þá, sem hæst
hrópa um slika list og fundið
magurt nesiti í þeirra mal. Ef
list hefur ekki þjóðféla.gsilegt
innihald er hún gjaman
stimpluð stofulist. En ég
álít það eitt stofulist þeg-
ar fólk leitar að myndum á
gulan veigg, eða að mynd-
um sam fara vel við rauðan
plusis'sófa með rósum. En það er
ekki stofulist, sem heíur í sér
neista af listrænu gildi.
Það var til heilimiikið af þjóð-
félagslieigri list um aldamótin,
en taktiu eft.ir þvi að hún hef-
ur ekki verið dregin fram af
forvígismönnum nútíma þjóðfé-
lagsliegrar listar og vertu viss
um, að þegar þeir þurfa ekki
lengur á þessari list að halda,
munu þeir varpa henni fyrir
róða.
— Nú ert þú fasitamaður á
listamannajötu hins opinbera.
En ertu ánægður með stuðning
rikisins við mynðlistina og
ertu ánægður með þann þátt,
setm arkitektar ætila mynd-
list og skreytinigum, þegar þeir
teikna meiriháttar byggingar?
—. Ég fastamaður? Nei, það
er misskilningur. Enginn er
fastamaður á þeirri j’ötu fyrr
e.n hann kems.t í efri launa-
flokkana.. Ég hef fengið laun
úr lægsta flokki í -örfá ár í röð,
en áður va.r ég nær afskiptiur í
heilan áratug. Með stuðning
hins opinbera er ég alis eikki
ánægður. Mikið er hægt að
igera með viljanum einum, en
óttinn við að það kosti pen-
inga, virðist jafnvel halda aft-
ur af viijanuim. Listin má heizt
ekki kosta neitt í þessu laudi.
Efit.ir að formenn vinstri flokk-
anna hafa árurn saman verið
igifuryrtir á Afþmigi um smán-
arpening til listamanna og haft
á stefnuskrá sinni að stórhækka
framlag 'til listastarfsemi við
hverjar Alþingis- og bæjar-
stjórnarkosningar í aldarfjórð-
un.g, þá er mér ekki kunnug.t.
'Um neinar hækkanir á fjárlög-
um þeirra, er þei.r nú hafa
komizt til vaid.a. Að minnsta
kosti er ekki hækkun á fjár-
lögum tiil myndlistar og mér er
kunnugt um, að skorin hefur
verið niður fjárveitmg til
Myndlista- og handíðaskóla Is-
Iiands í fyrsta skipti i mörg á.r.
Á sarna tírna eru stórauknar
fjárveitingar ti! ýmissa annarra
skóla í landinu.
Ég álít, að nauðsynlegt
sé að auðga lif fólks,
ekki einungis með aukinni
magafylli og þægindum;
siikt felur einungis í sér kröfu
uim ennþá meira. Eniginn er
bættari þótt hann lifi nokkrum
leiðinleigum og tilbreytinigar-
lausum dögum eða árum len,g-
ur. En listin lyftir manni
í æðra veldi og veitir lífsfyll-
ingu, svo jafnvel hversdags-
leikinn verður áhugaverður.
Ég er ekki ánægður með hlut
arkitekta í heild, en ég veit að
ýmsir í hópi þeirra hafa áhuga
á að sinna meir þessum málurn.
Sjálfur nýt ég þess í augna-
blikinu, þar sem ég vinn að
verkefni fyrir norðan. En hér
hefur þetta verið vanrækt;
líttu á alla þessa stóru og öm-
urleigu vagigi í höfuðborginni,
sem hrópa á skreytingu.
— Nú ert þú fertugur og þe.t.ta
er fyrsta yfirlitssýning þín.
Finnst þér kominn tími til að
málarar haldi yfirliitssýn.ingar
svo ungir?
— Ég er að vísu fertugur,
en þó e.r þetita eng.in jubíleum-
sýning og ekki heldur bein yf-
irlitssýning í strangri merli-
inigu. Miikliu frekar má túika
þetta sem útteikt á starfi mínu
sem málara efit.ir að ég fór að
vinna af alvöru sjálfstætt
áð loknu nær sex ára skóla-
námi. Raunar bæti ég þremur
árum við seinna. Þetta eru
rnyndir sem hafa verið í salti
Skammdegi 1955—1965
Sunnudagur í maí 1970
hjá hinum og þessum og i
vinnustofu minni. Ég dreg þær
fram i dagsijósið og spyr; Hvar
ert þú; og hvert stefnir þú? Á
þann hátt hyggst ég gera upp
við fortíðina, hreinsa til i kring
um mig og horfa fram veg-
inn. Hinsvegar mun ég láta
aðra um að s.an.ka saman mynd
um eftir mig á yfirlitssýningu i
st.rangri merkingu, þegar þar
að kemur. Hvenær það verður
og í hvaða formi það verður,
er matsatriði, sem ég hef nú
sem betur fer engar áhyggjur
af. Hinsvegar er það öllum
hol'l't að horfa yfir farinn veg
og líta í ljósi þess skarplega til
framtiðarinn.ar. Þetta er nokk-
urskonar sjálfskrufning og ég
tel að fleiri ættu að fara aö
dæmi mínu.
— Hefur þú á tilfinningunni að
fólk geri meiri kröfur til þín
vegna þess að þú ert gagnrýn-
andi og tekur aðra málara í
'gegn?
-— Ég tel mig hleypidómalaus-
an mann og hef ekki hugsað út
í slíkt. Ég má ekki vera að þvi
að eyða tímanum í slíkan
óþarfa.
— Einn málari henti þér ú’
með augnaráðinu eftir því sem
hann sagði. Hefur þér oft fund-
izt þú vera óvelkominn á sýn-
ingar, þegar þú kemur þar sern
ga.gnrýnandi?
— Eitthvað hlýt.ur að vera
bogið við það, ef listamenn ött-
ast svo gagnrýnendur, að þeir
þora naumast að hleypa þeim
in.n á sýningar sínar. Era t'l
betri meðmæli okkur til handa
þess efnis að þeir taki mark á
manni öðrum fremur? I hrein-
skilni sagt þá h.ef ég orðtð
greinilega var við það, að þeir
sem dæma aðra harðast, eru við
kvæmastir fyrir gagnrýni sjálf
ir. Það er vonlaust að gera
þessu.m mönnum til geðs. Þeir
telja, að maður skrifi aldrei
nógu vei um þá, eða nógu
illa um aðra. Það heyrir til und
an.'.ekninga, að ég hafi fundið
mig óvelkominn og nær alitaf
gefur framieiðsia viðkom-
andi ærniar ástæður til þeiss.
Gísii Sigurðsson.
14. nóvember 1971
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9