Lesbók Morgunblaðsins - 09.04.1972, Blaðsíða 12

Erlendur Sveinsson
Kvi kmyndir
GAGNRÝNENDUR
SPURÐIR - 2. hluti
SPURT ER UM:
1. Af hverju skrifar l>ú um kvikmyndir?
2. Er ástæða fyrir þjóðina að sækjast eftir kvikinyncia-
list?
3. Er eftirfarandi nauðsynlegt fyrir kvikmyndamenn-
ingu: I) Aðstaða á grundvelli löggjafar og kvik-
myndasjóður. II) Möguleikar á að sýna innlendar
myndir hér og að koma þeim á erlendan markað.
III) Tækifæri til að sjá það bezta, sem gert er í
kvikmyndaheiminum.
4. Hlutverk kvikmyndahiisanna og skyldur gagnvart
sýningagestum og menningu landsins.
6. Myndaval kvikmyndahúsanna. Fáum við að sjá það
bezta?
6. Mánudagssýningar Háskólabíðs. Gildi þeirra og áhrif.
Skapast sérstakur áhorfendahópur, sem dregur úr
almennri aðsókn?
7. Hvers vegna vekja kvikmyndir eftir nýja og þekkta
höfunda ekki áhuga hér? Hafa „listrænar myndir“
óorð á sér?
8. Hlutverk þeirra, sem skrifa um kvikmyndir.
9. Áhrif gagnrýni og frétta á myndaval kvikmynda-
húsanna.
10. Kröfur áhorfandans og lesandans til kvikmyndagagn-
rýnanda Hvaða skUyrði þarf hann að uppfylla?
1E Lest þú erlend kvikmyndablöð? Er þörf fyrir inn-
lent blað um kvikmyndamálefni?
1) Það er ekki sí/.t nauðsyn að
kynna fólki þetsa listKríún sem
umíram ailt er afsprenffi þeirrar
tæknialdar sem við lifum á.
2) Já, einmitt ástæða fyrir okk-
nr að notfæra okkur bókmenntirn-
ar og tónlistina og skapa þjóðleg;-
ar kvikmyndir.
3) Ég tel öll þessi lírjó atriði
mjög mikilvægr en ekkert þeirra
ræður úrslitum ef viljinn er fyrir
hendi. Tökum t.d. ltay í lndlandi
sem við frumstæðustu skilyrði bjó
til mynd eins og Apu.
4) Staða þeirra hiýtur að vera
svipuð og venjuleErar jjróðaverzl-
unar ef þau bera ekki kostnaöinn
ERNA
ARNGRÍMS-
DÓTTIR
Erna Arngrímsdóttir er
ísfirðingur að uppruna og
gekk í skóla þar. Hún vinn-
ur við skrifstofustörf.
scm hlýzt af rekstri þeirra, neyð-
ast þau til að hætta. I>au hafa
skyldur Bagrnvart áhorfendum
líkt og t.d. bókaútgrefandi sem gef-
ur út góðar bækur og lólegar, fóiki
er í sjálfsvald sett að velja og
hafna.
5) YfLrgnæfandi meirihluti er
frá Bandaríkjunum ojg Vestur-Evr-
ópu og: því miður margar kvik-
myndir sem eru lirein færiliands-
iðnaður. Oftast líða nokkur ár
þungað til liin«;að berast at-
hygflisverðar kvikmyndir, þó eru
undaiiteknlmrar, t.d. kom YVood-
stock splunkuný. Svo nýlegft dæml
sé nefnt.
6) Mánudasrssýninfrarnar hafa
sannarlega ekki valdið vonbrlgð-
um, og hafa afar mikið gildi. Við
sjáum það nýjasta sem hefur vak-
ið athygli annars staðar og mynd-
tr sem annars væri ókleift að sýna
hér vegna þess hve þröngrur áhorf-
endahópur hefur áhugra á sérstæð-
um myndum. Það er hugfsaniegrt að
sérstakur áhorfendakjarni mynd-
ist um þessar sýningar en liæpið
að það fæli almenna aðsókn frá
þeim.
7) Fyrst og fremst skortir kynn-
ingu, það þarf meira en eina grein
í dagfbiaði til þess að fóik rjúki
upp til handa og fóta út af nýjum
kvikmyndahöfundi. Þessi stað-
reynd réttiætir ekki þá skoöun
sem er viðtekin hér að ófært sé
að sýna listrænar kvikmyndir,
nægfir að benda á þá aðsókn, sem
Viridiana eftir Bunuel og mynd-
ir Bergmans hlutu á sínum tínia.
Aftur á móti er það auðskiiið að
kvikmyndahúsin eru ekki ginn-
keypt að kynna höfunda þegar
móttökurnar eru eins og: þegar
„Konan með lmndinn44 eftir Josef
Heifizt var sýnd í þrjá daga og
annan daginn voru fimm manns á
sýningu kl. níu.
8) Að fræða og upplýsa á hlut-
lausan hátt um allt það sem máli
skiptir um höfund og gerð mynd-
arinnar.
Að segja eins skilmerkilega og
mér er urnit frá hverri einstakri
kvikmynd.
9) Já, en að litlu leyti, grróða-
vonin er sterkasta aflið.
10) llann þarf að hafa þekkingu
á því, sem hann skrifar um. l»að
er algerlega útilokað að skrifa um
kvikmyndir án þess að vita deiii á
þeim mönnum, sem þar hafa lagt
hönd á plóginn. Hann þarf að vera
hiutlaus gagnvart pólitískum
myndum.
11. Nei, ekki að jafnaöi, en ég les
mikið kviiunyndabækur. Ég hcid
að hér væri markaður fyrir kvik-
myndablað á borð við Caltiers du
Cinema. I»að er geysimikill áhugi
ríkjandi á kvikmyndum, og engin
ástæða til að ætla að siíkt blað
gengi verr en t.d. táningablað.
GUNNAR
GUNNARS-
SON
Gunnar hefur skrifað inn
kvikmyndir í Vísi síðan í
júlí 1970. Hann hefur starf-
að við blaðainennsku síðan
hann lauk stúdentsprófi og
er nú 24 ára. Hefur fengizt
við blaðaútgáfu, prófarka-
lestur og verið ritstjóri
skólablaðs Kennaraskólans.
1) Ýjg hef atvinnu af því að
skrifu. Ég hef áhuga á kviltmynda-
list — og vissulega gerlr það starf-
ið skemmtilegra að skrifa um það
sem vekur áhuga manns.
2) Eiginlega er þetta svolítið und
arleg spurning. Eigum vlð kannski
að láta eina listgrein duga — t.d.
myndlist? Einbeita okkur að henni,
en ýta öllum öðrum greinum fag-
urra lista fyrir borð?
Kvikmyndin er ein grein list-
anna, og þeim mun blómlegri sem
hún er í einhverju landi, þeim
mun auöugra er mannlíf i þvl
sama landi.
3) Ég skrifa undir öll þessi þrjú
atriði, sem talin eru upp — en vil
bæta við a.m.k. einu: Menntun
þeirra sem að kvikmyndum starfa.
Mætti kannski liðka til fyrir mennt
unarmöguleika kvikmynda-
manna með einhverjum sérstökum
samningum við ákveðinn skóla eða
kvikmyndafyrirtæki.
í öðru lagi vil ég tína til fyrir-
greiðslu af liálfu hins opinbera við
að vinna kvikmynd. T.d. aðstöðu
til tæknivinnu í sjónvarpinu og
þess liáttar.
4) Auðvitað hafa Itvikmyndahús
skyldur gagnvart áhorfendum,
okkur sem tilheyrum almeimingi,
neytendum, viðskiptavinum eða
hvað viö nú erum.
Kvilcmyndahúsastjórar haía jafn
þunga ábyrgð gagnvart öðru folki
og t.d. ég og þú. Mér líðst t.d. ekki
til lengdar að skrifa aldrei orð af
viti. Blaðaútgefendum iíðst ekki
að gefa út blöð sem fara beint í
sorptuimu ólesin. Sérliver borgari
hefur skyldur gagnvart öórum.
Líka kvikmyndahúsastjórar. I»eir
geta ekki endalaust boðið okkur
rusl — enginn hefur rétt til að
græða fé eöa bara framfleyta sér
á því aö móðga náungann.
5) Kvikmyndaval kvikmyndahúsa
í lteylcjavík á yfirleitt ekki rétt á
að kallast VAL. Undantekningar
eru Háskólabíó með mánudags-
myndir — og svo virðist sem Laug-
arásbíó ætli aö fá sér aiidlitslyft-
ingu á næsta ári — hefur raunar
þegar gert með því að krækja
í „Taking Ofí“. Þegar ég kvarta
undan liandahófskenndu vali bíó-
húsa, þá er ég ekki að fara fram á
að fá að sjá „það athyglisverðasta
sem framleitt er liverju sinni“. Ég
fer aðeins fram á að fá að sjá
eitthvað athyglisvert.
Kvikmyndagerð í heiminum er
nefnilega ekki bara blómleg list-
grein á heildina, heldur líka hrað-
virkur iðnaður, og maður kemst
aldrei yfir að sjá allt, sem mann
kannski langar til að sjá, rétt eins
og maður getur ekki lesið allt sem
maður vill lesa. Við hér uppi á ís-
landi erum hlns vegar sorgiega af-
skipt á kvikmyndasviðinu — ©n
kannski ekkert afskiptari þar en
hvað snertir aðrar greinar lista,
svo sem tónlist og myndlist.
G) Þær hafa einfaldAega það
gildi, að fjöldi fóiks hér i Reykja-
vík fær að sjá höfuðverk kvik-
myndalistarinnar, sem það annars
kæmist seint eða ekki í tæri vk\
Hvort önnur bióhús feti I Í6tsp0r
Háskólabiós, efast ég um — og þó.
Sjáum til með Laugarásbió.
Hvort aðeins „menningarmafían“
sæki mánudagsmy ndirnar ? Vitan-
lega — það er regla með allt það
sem vissu fólki finnst tormelt, að
það snýr sér að léttari fæðu. Ég
veit ekki hvort það er vond eða
góð staðreynd.
7) Einhvern veginn liggur það í
landi hér. að allt það sem „ein-
hverjir spekingar“ kalla góða list,
hljóti að vera leiðinlegt.
Ég veit ekki af hv'erju svo er —
aðsókn fólks að kvikmyndahúsum
fer aðeins eftir einu: er myndin
skemmtiieg, er vel látið af lienni?
Godard hinn franski þykir einn
af höfuðsnillingum kvikmyndalist-
arinnar. Mér finnst haim hrútleið-
inlegur og á bágt með að halda
höfði undir myndum hans. Ég skil
vel að aimenningur (nú á ég við
þá sem kæra sig kollótta um kvik-
myndaiist — vilja bara fá skemmt
un annaö slagið) fari heldur að
sjá Jón væna i hrossaóperu — ég
heid ég geröi það líka. Tii þess að
svara spurningunni af viti. held
ég þyrfti að breyta svolítið merk-
ingu orðsins listrænn, a.m.k. í eyr-
um velflestra.
8) Vekja áhuga fólks á góðum
myndum. Segja frá því ef góð
mynd er einlivers staðar á l'erð-
inni — og ef um er að ræða vonda
mynd, benda þá ft livers vegna ég
segi hana vonda. Benda á hvers
vegna ég tel góða mynd góða.
9) Nei — ekki sýnist mér það.
10) Nú er erfitt að svara. Ef ég
væri ritstjóri ríkasta dagblaös í
lieimi, þá réði ég auðvitað til mín
einlivcrn pennafæran kvikmynda-
gagnrýiianda, sem hefði til að
bera einhver próf í kvikmynda-
fræöum — léti svo þennaii mann
hafa tékkhefti og segði honuin að
fara út um vlða veröld að skemmta
sér í bíóhúsum og kvikmyndaver-
um.
íslenzku blöðin eru aðeins lióg-
værari. Vísir lætur sér t.d. nægja
mig, og ég hef enga þekkingu á
kvikmyndum. Ég hef bara gaman
af að horfa, hiusta, lesa.
11) Eklú af sérlega miklu kappi.
Ég grauta mánaðarlega í „Films
and Fílming*1 2 3 4 og því sænska,
Chaplin. Hins vegar les ég meira
í bókmenntum þeim er aðeins
fjalla um kvikmyndir, ég nenni
ekkl að telja upp rit.
Nei— ég lield það sé ekki grund-
völlur fyrir þvf aö þýða eitthvert
erlent kvikmyndablað hér. A.m.k.
ekki fyrr en við förum að sjá
meira og kannski framleiða eitt-
hvað sjálfir.
Húsbúnaður
Framtaald af bls. 4.
mynd gefur einhverja taug-
mynd um innanhússbylting-
una í frönsku forsetahöllinni.
Slcarpar línur sjást hvergi,
nema hvað myndirnar eru fer
hyrndar. Loftið sveigist nið-
ur í miðju, kverkar eru ával-
ar og þægilegri, óbeinnl lýs-
ingu, sem hægt er að styrkja
og veikja eftir þörfuni, er
komið fyrir, þar sem lítið ber
á. Hér er myndlistin í liáveg-
um höi'ð, en það eru hvorki
hinir frægu frönsku impressi
, onistar né klassiskir forverar
þeirra frá Napóléonstíman-
um. Flest verkin sverja sig í
ætt við það nýjasta í mynd-
listinni, sumt málverk, annað
skúlptúr og enn annað sam-
bland af hvoru tveggja. Stól-
arnir eru líka af poppættinni
og svo djúpir og mjúkir, að
líklega verður að kalla á
þjónaliðið tii að hjálpa göml-
um og stirðum þjóðhöfðingj-
um að standa upp.
Sem sagt; samtíðin hefur
haldið innreið sína í Elysée-
höU og trúlega á frú Pompi-
dou einhvem þátt í því. En
einnig hafa Fransmenn
minnzt þess, að eitt af eftir-
lætisskáldiun Pompidous for-
seta, Arthur Rimbaud, komst
svo að orði við landa sína:
„Maðiu- verður að Itfa alger-
lega i samtimanum." En það
vnr reyndar árið 1873.
Útgefiuidl; II,f. Arvakur, Reykjavlk
Framkv.atJ.: llaraldur Sveinsson
Ritstjórar: Matthlai Johannessen
Eyjólfur KonráS Jónsson
AðstoSarrltitJ.: Styrmlr Gunnarsson
KlUtJ.fltr.: Gísll 8I(ur0«son
Auglýsinfar: Árnl GarSar Krlstlnsson
Ritstjórn: ASalstrseU «. Síml 1010«
12 1ÆSBÓK MORGUNBLAÐSINS
9. apríl 1972