Lesbók Morgunblaðsins - 09.04.1972, Blaðsíða 14

SKflRPHBÐIWW... H3ó TlL "HJtNB (HRdAXDS. ÖSSURflRSONHR)
ocí FÉIX IWNN Á BBJC HFTUH ... MV£UR.
FLOSI GEKK FHmflNíÐ
Htí-SUWUW 0(5 H7UVS 7KEMH.
NxMLS
áööu
"... Od IAX7NVW\. VER 'LÁTA
TAKA ELD SEK SK^dmST'
ÞEIH TdKU iTd- BLD...
KIR KflRT OO GETMUR OG HELÓI
... SHR.ÐU MJXRSA MENJM, EAT
PBIR FEOSI GATU BKKI HÐ GERT-
FLOSI 7TÆLTI:" VÉR HöPCTM.
FENOID 2AIK1WN SKAPA R
TTÖNHOM. VORtM... WO" ER
PAÐ SEÐ, AÐ VÉR OE'TVM HA
Eldl 2HBE> VOFNUT'Í SoTT

Tvenn
tímamót
Framhald af bls. 2.
ar við notkun né valda um-
hverfisspjöllum, sé rétt á hald
ið. Vér höfum því enn óvenju
mikið svigrúm til efnahags-
legra framfara og nýtingu auð
linda, áður en að fer að
kreppa og þróunin i þessum
efnum fer að rekast alvarlega
á önnur gæði, sem vér viljum
njóta og varðveita. Oss mun
þó sízt veita af tímanum til
þess að átta oss á eðli vanda-
máianna, því að hin óhjákvæmi
lega breyting þjóðfélagslegra
markmiða getur ekki átt sér
stað, nema á löngum tíma.
Mér virðast þær þjóðfélags-
legu breytingar, sem framund-
an eru, hljóti að verða á marg-
an hátt sambærilegar við það,
sem átti sér stað á 18. og 19.
öld, er hið gamla miðaldaþjóð-
félag vort breyttist í nútima-
ríki. Framundir lok 18. aldar
var ísland efnahagslega staðn-
að samfélag, þar sem lífsvið-
horf almennings og allir þjóð-
félagshættir miðuðu að því
einu að viðhalda því, sem fyrir
var. Ég hef hér áður bent á
hinn mikla hlut, er upplýs-
ingastefnan og frseðslustarf
kirkjunnar átti í því að breyta
menningarlegri og félagslegri
stöðu alþýðu landsins. Engu að
síður tók það 19. öldina alla að
sannfæra íslendinga um það,
að raunverulegar efnahagsleg-
ar framfarir væru mögulegar,
og að leggja grundvöll þeirra
lífsviðhorfa, sem eru skílyrði
slíkra framfara.
Smám samam fór þó árangur
þessara umskipta að koma í
Ijós og efnáhagslegur hagur
þjóðarinnar að batna með vax
andi hraða. Og nú er svo kom-
ið hér á landi, eins og í flest-
um löndum á svipuðu þróunar
stigi, að hagvöxtur og vaxandi
velmegun ár frá ári er ekki að-
eins talið æskilegt hnoss, held-
ur bein lífsnauðsyn. Öll þjóð-
félagsbyggingin hefur aðlagað
sig að hinum nýja vaxtar-
hraða, svo að fyrir flesta er
hagvöxturinn orðinn eini mæli
kvarðinn á raunverulegar
framfarir. Og þetta kemur
ekki aðeins fram í kröfum um
sibatnandi lifskjör, heldur eru
allir helztu þættir samfélags-
ins, atvinnuvegirnir, menntun
arkerfið og vísindin, helgaðir
þjónustu við þetta meginmark
mið nútímans.
Eigi stefnumið þjóðfélags,
sem fallið er í svo fastan far-
veg, að breytast i grundvall-
aratriðum, og í þá átt sem ég
hefi áður lýst, biður komandi
tíma djúptæk endurskoðun and
legra og efnahagslegra verð-
mæta. Og frammi fyrir slíkum
vanda megum vér ekki gleyma
þeim lærdómi og styrk, sem
vér getum sótt til forfeðra
vorra, þótt kjör þeirra og við
fangsefni hafi um flest verið
ærið ólík. Þannig stöndum vér
nú að ýmsu leyti í svipuðum
sporum og H-annes biskup
Finnsson um það bil, er bisk-
upsstóll var niður lagður í
Skálholti. Einnig hann var
tímamótamaður, er reyndi að
sameina dýrmætan menningar-
arf þörfum og vísindum nýs
tíma. Allt starf lians var gætt
skilningi á þeim þjóðfélags
breytingum, sem þá voru rétt
að hefjast, en áttu eftir að
skila Islendingum lengra fram
á v eg veraldslegs gengis en
nokkur gat séð fyrir. Og þótt
biskupssetrin fornu hafi orðið
fórnariömb þeirrar þróunar,
getum vér varia annað sagt en
hún hafi verið þjóðinni til
blessunar fram á þennan dag.
Og nú á nýjum tímamótum
bæði í þróun þjóðfélagsins og
i sögu Skálholtsstaðar, hljót-
um vér að vona, að framtíðin
eigi eftir að sýna, að endur-
reisn Skálholts á nýrri öld og
nýjum grunni marki ekki síður
spor en niðurlæging þess áður
fyrr. Því að sú er trú mín, að
í andlegri endurnýjun geti is-
lenzka þjóðin dregið mikla
næringu úr þeim djúpu rótum
sögu og menningar, er hér
standa í jörð.
Það er ekki á mínu færi að
ræða af neinu skynsamlegu
viti um það sem nú er unnið í
uppbyggingu Skálholtsstaðar.
Ég vil segja það eitt, að ég
vildi sjá veg hans sem mestan
sem höfuðstað kristinnar
kirkju á Islandi. Sérstaklega
vildi ég færa fram þá ósk, að
þau menntasetur, sem nú eru
að risa í Skálholti, megi taka
hinn siðasta biskup, er hér sa^
til fyrirmyndar um raunsæi,
víðsýni og vísindalegan áhuga,
ekki síður en um mannúð og
hófsemi.
1 4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9. apríl 1972