Lesbók Morgunblaðsins - 01.10.1972, Blaðsíða 3

Það var ekki lengur vafi í huga Freuds,
að taugaveiklun væri alvarlegur sjúkdómur,
sem gæti gert manneskjuna sjónlausa,
heyrnarlausa eða mállausa,
gæti jafnvel drepið eins og svartidauði.
tskilin sjálf; amnað sýnir hún en
hitt íeflur hún. Nú er ég bú-
inn að virða frúna fyrir mér í
þessum veikindum sinum í sex
vikur og nú hefi ég fasta hug-
mynd um hið sednna sjáHf
hennar. Ég hefi skyiggnzt inn í
óþekkta og ökannaða heima
sem er afar áríðandi fyrir
rannsóknir visindanna. Josef,
hversu margir vesalinigar held
nrðu að séu hliekkjaðir við
veggi vitLausraspítalans, af því
að verra sjálfið í hugarhe’imi
þeitrra hefur tekið við stjóm-
inni? Hversu margir sjúkiinig-
anna í geðveikrahælinu i Suð-
ur-Austurriki heldurðu að hafi
fengið tilfinninigatruflanir og
að lokum orðið geðveikir, ein-
göngu vegna þess, að þeir
höfðu ekki aðeins eitt sjálf
heidur tvö, sem störfuðu sjálf-
stætt, en hið verra náði smátt
og smátt tanganhaldi á þvi
betra? Ég veit að frú Emmy er
manneskja sem hefur arfgenga
taugasjúkdóma: en hins vegar
vitum við báðir að lund og arf-
gengi geta ekki verið eina
ástæðan fyrir móðursýki. >að
verða að vera aðrar ástæður
sem koma fram í liifimu, og í
þessu tilviki lát mannsins
hennar, sem korna þessum erfð-
arskemmdum á stað.“
Josef Breuer hristi höfuðið
með undrun og örvæntingu.
„Sig, þú ert læknir frú Emmy
og getur ekki gert tilraunir i
þá átt að hún giftist aftur. Þess
vegna verðurðu að hreinsa
heila hennar af þeim hugmynd
um, sem hún 'gerir sig vei'ka að
hugsa um. Ég ráðtegg þér að
ieyfa henni að fara heim úr
sjúkrahúsinu þamgað til að hún
sjállf fær yfirgnæfandi löngun
ti:l að fara að lifa sínu 15fi á
eðhlegan hátt.“
Erú Emmy fór fram. Dáieið-
arinn, Dr. Freud, hélt áfram að
vekja þá huigmynd hjá henni
að hún væri alltof sterk kona
tiíl að láta yfirbuga sig af göml-
um myndum. Hann hvatti hana
afdráttariaust að rífa þær og
henda þeim.
Einn góðan veðurdag, þegar
hann kom í heimsókn til henn-
ar var hún komin á fætur og
sat hún á stól við rúmið. Hár-
ið var faguriega greitt og hún
brosti við þegar hún sá hann.
„Herra læknir," sagði hún,
„ég er við mjög góða heiilsu.
Ég á heiimili úti í sveit og þessi
timi árs er mjog fallegur. Mig
lanigar til að fara þangað með
dætrum mimum. Ég hefi áhuga
á að sjá vimi mina aftur og
stiunda viðskipti fjölskyidunn-
ar. Ég er mjög þakkflát fyrir
aMt sem þér hafið gjört fyrir
mig."
Hann var svefntaus þá nótt
og kona hans, Martha, steinsvaf
við hiið hans og andaði djúpt
og hægt. Á þessum tima nætur-
innar tókst honum að hugsa
sem bezt og hann byrjaði að
tala við sjállfan sig.
„1 hverju var ég eiginlega
hjálplegur við írú Emmy?“
spurði hann sjátfan sig. Að
minnsta kosti hafði honum tek-
izt að iækna likamlegar þján-
ingar hennar í augnabiikinu,
reka á flótta þá hugmynd að
hún væri lömuð eða að hún
væri að dauða komin. Hann
hafði gefið henni að borða, gef-
ið henni nudd, notað rafmagns-
læknismeðferðir og heit böð,
og tekizt að hrinda úr huga
hennar alils konar andstyggi-
leg'um myndum. En hafði hon-
um tekizt í raun og veru að
komast að undirrót kvilla henn
ar? Allir læknar urðu að
spyrja sjálfa sig þessarar end-
aniegu spurningar. Nú var
hanm reiðubúinn að rannsaka
ástæðuna, sem lá á bak við, að
hmgur margs fóO'ks var hertek-
inn hugmyndum sem gjöreyði-
legðu það. Hvaðan komu þess-
ar hugmyndir og hver var und
irrót styrkleika þeirra? Hvaða
aðferð var notuð til þess að
þær réðu aligjörlega manmeskj-
unni sem þær tóku á vald sitt?
Hinn skyndilegi dauði manns-
ins hennar var ekki einasta
ástæðan fyrir þvi að frú Emmy
varð svona mikið veik á sál og
l'iikama. Þúsundir umgra
kvenna urðu ekkjur og giftust
aftur eða ekki, og samt unnu
þær það sem eftir var og ólu
upp börnin sín.
Voru 'þetta ekki sömu spurn-
imgarnar sem læknar hugsuðu
um viðvi'kjandi öfflum öðr-
um vei'kinduim? Fólk dó úr tær-
ingu í þúsund ár áður en próf-
essor Kock spurði: — „Hvaðan
kemur þessi sjúkdómur og hvað
veldur honum?" Hann fann
svarið við þessari spurningu:
Sýkifflinn, og læknar voru nú
að leifa að lyfjum til að upp-
ræta þenman sjúkdóm. í mörg
hundruð ár dóu konur af
bamsfarasótt. Semmelweis
hafði spurt: „Hvers vegna?
Hvaðan kemur hitinn?" Hann
fann svar við þessum spuming-
um og batt enda á eyðiieggimgu
þessarar sóttar.
Það vair ekki lemgur vafi í
huga Freuds, að taugaveiklun
væri alvarflegur sjúkdómur —
sjúkdómur sem gæti gert mann
eskjuna sjónlausa, heymar-
lausa eða máliausa, lamað út-
iimina, gefið henni köst og gæti
gjört hana svo gjörómögulega,
að hún gæti hvorki etið
né drukkið og gæti drepið fóílk
alveg eins og svarti
daiuði. Fiestir lœknar voru
mjög vel menntaðir og sam-
vizkusamir; þeir vildu hjálpa
sjúkiingum sinum af öfflu
hjarta og bjarga þeim. En hvað
um þau tiQfeffli, þegar þeim mis-
tókst sjúkdómslýsingin og
sjú'kilingarnir voru sendir i
ranga deffld á spítalanum eða
sjúkrahúsinu og urðu fyrir
ramgri læknismeðferð, innilok-
aðir eða iátnir fara heim af
röngum ástæðum og látnir
deyja of snemma á ævinni?
„Hversu mörg hóif eru í
þessu sérkenniiega landi sem
hugur manneskjunnar býr?“
spurði hann sig sjállfan. „Og
hversu mörg ár munu liða þang
að til ég get gert kort yfir
þetta land og unnið mér rétt til
að heita iandkortagjörðarmað-
ur?“
Seinna hætti Freud alveg að
vinna með dáleiðsluaðferðinni,
þar sem hann komst að þvi, að
hún gat einungis hjálpað að
visisu marki. Honum var Ijóst,
að sjúklingarnir, sem hrönnuð-
ust inn á biðstofu hans í leit
sdnni að hjálp við tfflfinniniga-
legum og andlegum truflunum,
urðu að tala í vöku um hug-
myndir þær, sem þrifust 1 und-
irmeðvitund þeirra. Undir
handleiðslu Freud’s tókst
þesisu fólki að sikilja, hvað það
hafði grafið i undirmeðvitund
sina ómeðvitað og þannig tókst
þvi einni'g að skilja, af hverju
angistin og kvíðinn höfðu upp-
runalega tekið sér bólfestiu í
huga þeirra. Þessi læknisaðferð
hans varð þekkt undir nafn-
inii sál?reininig.
Þannig sköp Sirmund Freud
nýtt þekkimgarsvið. eðii undir-
meðvitundarinnar, eftir að hafa
rannsakað hundruð sjúkliniga
og sikóp kennisetnimgar með
frjóu ímyndunaraíli sínu. Og
kom þannig fram með hug-
myndir sinar að alifflr skffldu
þær. Xætta var ein af djörfustu
rannsóknum mannkynsins.
Þýð. Valgerður Þóra.
Vicente Huidobro
Skáldskapar
mál
Smíðaðu úr ljóðinu lykil,
sem gengur að þúsund dyrum.
Lauf fellur, eitthvað flýgur framhjá;
verði allt, sem augun sjá að sköpun
og sál hlustandans skjálfi.
Finndu ný lönd og vandaðu mál þitt.
Lýsingarorðið myrðir kveiki það ekki líf.
Við lifum á öld tauganna.
Vöðvarnir hanga líkt og minjagripir
í söfnum.
En kraftar okkar eru ekki minni af þeim sökum;
raunverulegt afl
býr í höfðinu.
Hvers vegna lofsyngið þið rósina, skáld!
Leyfið henni að blómstra í ljóðinu.
Aðeins í okkur
lifir allt undir sólinni.
Skáldið er dálítill Guð.
Jóhann Hjálniarsson þýddi.
1. óktóbei 1972
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3