Lesbók Morgunblaðsins - 01.10.1972, Blaðsíða 8

land undan fjöldamorðununi á Armeníumönn-
um. Árið 1928 gerðist hann milligöngumaður
fyrir írakska olíufélagið, en það varð upphafið
Afinn, Hadji Avedik Gulbenkian, ríki
teppakaupmaðurinn, sem hýddi þjónana
sína.
að hinum gífurlegu auðæfum ættarinnar.
STÖNDUGIR
FEÐGAR
FRÁ
ARMENlU
Iöngu, hal'i alls ekki verið
„Herra. Fimmprósent" og ekki
einu sinni „Herra Eittprósent“.
Faðir hans, hinn furðulegi
Calouste Gulbenkian, liafði
ekki Iátið honuni eftir nema ör-
litla öffn eigna sinna, sem
hlupu á liundriiðtim milljarða
með ítamla g-eng'inu. Nubar
hafði ekki erft nema 5 milljón-
ir nýfranka og svo lífeyri, sem
nam 6.700.000 nýfranka á ári.
Rétt er að taka fram,
að liann reyndi aldrei að af-
sanna þessa þjóðsögu um olíu-
kónginn. Faðir hans hinn
raunveruleg'i „Herra Fimm-
prósent“ — var alla ævi hlé-
drægrur, en Nubar eyddi allri
sinni ævi í að vera eftir föng-
um á miðju sviðinu. Og hann
var líka sannarle'ra áherandi,
með flaksandi skeegið,
augnabrúnir eins og á Kölska,
skrautlegan klæðaburð, ein-
glyrni, hrönugras í hnappagat-
inu, giv'nsæien Rolis — allt
y;,.,y..í ■■ f-. \<-?-:A höfuð-
einkennin á áherandi lifnaðar-
háttum, sem furðulegiistu
tröllasögur gengu af.
Hann hlístraði á bjónana sína:
einu sinni á brytann, sex sinn-
um á bílstjörann, og hann fékk
send jarðarber á öllum timum
árs, frá Kenya eða Kaliforniu.
— Ég hef meiri ánægju af að
setja saman góðan matseðil, en
hlusta á heztu sinfóníu
Beetbovens.
Og stundum átti liann það til
að segja "'“ð kaldraiialegri til-
gerð:
— Afi minn hafði þjón, S“m
hafði l að eitt starf með hönd-
um að færa honum nýtt kaffi á
tuttugu minútna fresti. Kinn
dag kom hann að honum sof-
andi og skipaði þjónum sínum
að hýða liann. En þeir gerðu
það svo rækilega, að maðurinn
dó.
— Ég sagði ykkur að hýða
hann. en ekki að drepa hann,
sagði afi minn.
Og Gulbenkian bætt.i við: —
Siðan er jietta orðið að orðtaki
li.já ættinni, þegar einhver fer
með ýkjur.
Hvað snertir Gulhenkian-
auðæfin, liin raunverulegii 5%,
jiá er jieim stjórnað af Gul-
Hér fer á eftir hin
sérstæöa saga Nubar
Gulbenkians. Hann
átti aö vísu ekki auð
föður síns, sem fræg-
ur varö undir nafninu
,,Herra Fimmpró-
sent,“ en honum
tókst samt aö lifa því
lífi, sem hinn haföi
dreymt um og veröa
aö minnsta kosti
næst auðugasti mað-
ur heimsins á eftir
Paul Getty.
Kannski hefur hann ekki átt
annað sameiginlegt með föður
sínum en þjóðsagnaviðurnefn-
ið „Herra Fimmprósent".
Sönnu nær er að Nubar Gul-
benkian, sem lézt í Cannes af
hjartasjúkdómi, ekki alls fyrir
henkianstofmininni, sem hefur
aðsetur í Eissabon.
Ef til vill er persónuleiki
Nubars nokkuð flöktandi og
jmkukenndur, en Calouste, fað
ir lians var aftur á móti maður
með sterkar ástríður og sauð-
jirár. Og jiessi frægu og þjóð-
sagnakenndu 5% koniu heldur
ekki fyrir neina slembilukku,
eins og sagan segir jian hafa
gert. Hann var sonur r;ks arm-
ensk teppakaupmanns, og
kallaði sig verkfræðing er
hann kom á Parisársýninguna
árið 1889. Steinolía vakti jiá
engan áhuga almennings,
nema ef vera skyldi lampa-
kaupmanna. En hann var með
allan hugann við olíuna. Hon-
um jiótti vænt um Frakkland
og vildi bjóða því Jiennan töfra
vökva að gjöf, en hitti ekki
fyrir annað en almennt áliuga-
leysi.
Það verður að fara fljótt yf-
ir þrjátíu ára sögu óslitinna til-
rauna, þar sem peningar, jióli-
tík og liroki koinu við sögu.
Þessu lauk með samningnum
31. júlí 1928, en hann gerði
loks Gulbenkian að „Herra
Nubar kunni að láta þjóna sér. Hann lilístraði einu sinni á
herbergisþjóninn, en sex sinnum á bílstjórann.
Sonurinn, Niiliar, í einkennishúningi sendiráðs
írans, en jiar hafði hann fengið ríkisborgararétt
í útlegð sinni.
8 r.ESBÓK MORGUNBLAÐSINS
1. október 1972