Lesbók Morgunblaðsins - 27.01.1974, Blaðsíða 12

Rollur eða
skólamenntun
Framhald af bls. 11
Dapur nú í borg ég bý,
betri tíma ætti að muna,
er ég lifði frjáls og frí
í faðmlögum viðnáttúruna.
— Eg held ég hafi strax sem
drengur og ætíð síðan, hvergi un-
að mér betur en einn úti f náttúr-
unni. Þegar ég á mfnum upp-
vaxtarárum reikaði um heiðarnar
á vorin, þá var gaman að lifa.
Sólin kyssti hafflötinn og gullið
miðnætur geislaflóð roðaði Font-
inn. Lóa og Spói léku í lyngmó og
svanir lauguðu drifhvíta hálsa í
blikandi logntæru fjallavatni. Þá
skynjaði ég fegiirð, sem mig hef-
ur ailtaf skort orð til að lýsa, enda
þótt Einar Benediktsson segi, að
orð séu á íslenzku til „yfir allt,
sem er hugsaðá jörðu.“
Mér hefur alltaf þótt vænt um
mína sveit og finn því betur sem
iengra líður, hve fjólkið var heil-
steypt og gott, enda þótt mér
fyndist eftir að ég fór að heiman
og dvaldi f skóla, að íhaidssemi
þess ætti sér lítil takmörk. Égskil
það nú, að baráttan fyrir lífinu
hafði kennt því að vera vel á
verði, því oft þurfti lítið útaf að
bera, svo að bjargræði þryti og
það hefði Iítið í sig og á. — Þá var
hver jörð meira en fullsetin. Það
voru tveir, þrfr, fjórir og jafnvel
sex búendur á betri jörðunum. Og
1922 , sumarið sem ég kom heim
frá Iíóium, þá hefði engu máli
skipt, þótt ég hefði haft gull í vös-
unum. Ég hefði hvergi í sveitinni
fengið jarðarskika. Nú eru þessar
sömu jarðir ýmist komnar í eyði
ellegar eiga þau örlög á næstu
grösum. Um og fyrir 1920 var
þarna talsvert um að vera. Þá var
á Bakkafirði Halldór Runólfsson,
dugandi fiskkaupmaður, sem
lyfti byggðinni með starfsemi
sinni.
XXX
Þegar ég kom fyrst á Strandir
og kynntist heimahögum konu
minnar, fannst mér ég aftur kom-
inn heim. Þar fann ég snerting
þeirra náttúruanda, sem seiða til
sín sveitabarnið og vaka í vitund
þess að baki glaums og gleði-
hyggju borgarlífsins.
Tvisvar verður gamall maður
barn, og aldrei hef ég fundið eins
til þess og nú síðustu árin, að ég
hafi svikið moldina, sem brauð-
fæddi mig barn.
Leiðrétting
FURÐULKU meinloka mín olli
þeirrí villu í grein uin Búðargil í
1. tbl. Lesbökar 1974. að bernsku-
heimili Ki'istjáns Aðalsteins-
sonar, skipstjóra. Iiefði verið þar í
gilinti. Því fer vitanlega víðs
fjarri. þar sem Kristján fæddist
vestur í Dýrafirði og ólst þar upp.
Ilirísvegar áttu ýmsir nákomnir
ættingjar éiginkonu lians, Báru
Olafsdóttur. heima í Búðargili en
það réttiætir vitanlega ekki þessi
mistiik, sem ég bið Kristján og
aíla aðra. sem þetta mál snertir.
einlæglega afsiikunar á.
Þó hefur í meðfiirunum ein-
livernveginn skolazt til, hvernig
Aðalstræti og Ilafnarstræti
krækjast saman. Þar var vitan-
lega átt við norðurenda Aðal-
strætis og suðurenda Hafnar-
strætis eins og hver maður getur
séð.
Ný þjóðsagna-
útgáfa
Framhald af bls. 9
ardóttur, skrímslið og fugl-
inn, er unnin í anda naivism-
ans og næstum því eðlilega
barnaleg. Sá stíll klæðir þjóð-
sögur vel, þar sem fantasían
er allsráðandi og þar sem
myndin er góð í lit, tel ég að
Jóhanna hafi sloppið vel frá
þessari raun. Forsíðumynd
Þorbjargar Höskuldsdóttur er
kannski einna síst f útfærslu,
en hugmyndin, allskyns sæ-
kindur kringum ísland, er
góð. Aðal púðrið er samt á
baksíðunni.
En þegar blöðum er flett í
heftum þessum, fara von-
brigðin að vaxa og maður
hlýtur að spyrja þeirrar spurn-
ingar, hvað þetta fólk hafi
lært í skólunum sínum. En
einnig hér er árangurinn
mjög misjafn. Færi ókunnur
útlendingur að meta stöðu
■ slenzkra myndskreytinga eft-
ir meðaltalinu af þessum
teikningum, er hætt við að
hann fengi ekki háar hug-
myndir.
Ég tel að Guðrún Svava
Svavarsdóttir skili sínu verk-
efni með mestum sóma;
hennar teikningar eru prýði-
lega frambærilegar, auk þess
leynir sér ekki, að hún leggur
alúð í verkið og nýtir mögu-
leika pennans allvel.
Myndir Guðmundar Ár-
manns Sigurjónssonar eru
dæmigerðar skólateikningar
farvegur, sem listskólanem-
endur lenda einhverntíma í,
en flestir losna við hann með
árum og þroska. Bezt lætur
Guðmundi að fara með Ijós
og skugga, en einfaldar línu-
teikningar eru ákaflega stirð-
legar.
Gylfi Gíslason á hrós skilið
fyrir nýstárlega sjön á þessu
myndefni; t.d. er skrattinn í
sérlega vönduðum forstjóra-
stól og þrir djöflar hans eru
eins og undirkontóristar í fyr-
irtæki. Ég er sannfærður um,
að teikningar hans ná tilætl-
uðum árangri í þá veru, að
börn og unglingar skilja þær
og meta; t.d. myndasöguna
af jarðarförinni I Aðalvík.
Peysufatakerlingin, sem fór
til altaris er að mínu mati
bezt allra einstakra verka í
þessum heftum og mjög
verðug mynd af hinni sigildu
en nafnlausu kerlingu, sem
svo oft kemur fyrir í þjóðsög-
unum. En skessurnar i Búr-
felli og Næfurholtsfjalli eru
eitthvað undarlegar og minna
einna helzt á venjulegar mið-
aldra kellingar með rúllur í
hárinu. Kannski stendur
Gylfa mestur stuggur af þess-
konar skessum. Teikningar
Jóhönnu Þórðardóttur eru
sumar góðar í byggingu, en
furðulegur klaufaskapur í
meðferð pennans einkennir
þær allar. Stundum gæti
manni virzt að klaufskan i
meðferð línunnar væri gerð
af ásettu ráði, en engan veg-
inn er það þó augljóst. Erfitt
er að trúa, að Þorbjörg
Höskuldsdóttir geti ekki bet-
ur; annað vil ég helst ekki
segja um hennarhlut.
Framtak Helgafells er lofs-
vert, en því miður er dapur-
legt að bera árangurinn
saman við teikningar þeirra
Schevings og Þorvalds Skúla-
sonar fyrir sama forlag fyrr á
árum. GS.
Hugsað til
tveggja meistara
Framhald á bls. 9.
þetta féllst allt i faðma
með þeim hætti, að unun
var á að líta.
Mér finnst það vera
synd, að Hannes Péturs-
son skyldi missa af því að
sjá bæ Magnúsar
Björnssonar á Syðra-Hóli.
Auðvitað fór hann ekki er-
indisleysu. Hann sá ættar-
óðalið, sem Magnús unni
svo, að hann fórnaði því
ungur þrá sinni til mennta
og lista. En gamli bærinn
fól í sér svo mikið af
persónuleika Magnúsar,
að gesturinn hefði horfið
rikari á braut en ella.
Sá, sem átti þess kost að
koma inn i stofu til
Magnúsar, Uusta á tifið i
klukkunni hans, finna
þessa ólýsanlegu friðsæld
og ró gamla sveitarbæjar-
ins umlykja sig og líða inn
í sálina, hann gleymir því
ekki svo gjarnan. Og eftir
að hafa horft á hendur
hans, þegar hann var að
binda inn bækurnar sínar,
átti þess enginn von að sjá
neina fljótaskrift koma frá
þessum manni tæki hann
sér penna í hönd, — en
það er önnur saga.
Komi einhvern tímann
að því, að gefið verði út
heildarsafn verka Magnús-
ar Björnssonar, má það
ekki bregðast, að meðfyigi
mynd af gamla Syðra-
Hólsbænum.
Af andblænum í grein
Hannesar Péturssonar
skilst mér, að hann sé ein-
lægur aðdáandi Magnúsar
Björnssonar, og hafi
nánast komið heim undir
túngarð hans til að votta
honum látnum þökk sína
og virðingu. Að slíkur at-
burður skuli eiga sér stað,
vekur í senn hryggð og
gleði. Hryggð yfir því að
hafa sjálfur gengið svo oft
hjá garði án þess að taka
eftir þeim bjarma, er nú
dregur að sér stórmenni
yfir fjöll og dali, — gleði
vegna þess, að sagna-
meistaranum á Syðra-Hóli
skuli veitast sá verðskuld-
aði heiður, að vera sóttur
heim af svo tignum gesti.
Þórir Haukur Einarsson
Það er ákaflega þýöingarmíkið fyrir sagnhafa að fylgjast
nákvæmlega me8 afköstum andstSBÖinganna og þannig getur
hann fengiS upplýsingar um spilaskiptingu þeirra. Þegar hann
hefur fengið þessar upplýsingar getur hann hagað úrspUinu
samkvæmt því og verður það oft til þess, að hann kemst hjá þvl
að geta sér til um hvar háspil þau eru, sem hann vantar. Gott
dæmi um þetta fer hérá eftir.
NORÐUR.
S. Á-K-7-3
H. K-6-4
T. K-9-8-3
VESTUR
S. D 9-5
H. 9-7-2
T. 4
L. 10-9-8-7-5-2
AUSTUR.
S. G-10-8
H. G-8 5-3
T. D-6-5-2
L. 6-4
SUÐUR.
S. 6-4-2
H. Á-D-10
T. Á-G-10-7
L. Á-G-3
Suður opnaði á einu grandi. norður sagði 6 grönd, sem varð
lokasögnin. — Vestur lét út laufa 10, drepið var með kóngi og
nú sá sagnhafi. að til þess að vinna spilið var nauðsynlegt að
finna tiguldrottningu. Hann ákvað þvi að reyna að finna út
spilaskiptingu andstæðinganna og taka síðan ákvörðun um
hvernig tíglinum skyldi svínað.
Næst lét hann út spaða 3, andstæðingamir fengu slaginn,
lauf var látið út og drepið heima með ási. Næst var laufagosi
tekinn og þá kom i Ijós. að vestur hafði upphaflega átt 6 lauf.
Þá tók hann ás og kóng f spaða og síðan 3 slagi á hjarta og nú
hafði hann fengið vitneskju um 12 spil hjá vestri þannig að
vestur átti samkvæmt þvi aðeins einn tigul. Tígul 7 var þvi
látið út, drepið með kóngi, spaða 7 tekið, tígull látinn ut og nú
gat sagnhafi rólega svínað tígli þvi hann vissi að austur átti
tíguldrottnínguna.
Það verður aldrei of oft brýnt fytir sagnhöfum að vera
varkárir og athuga gaumgæfilega hvernig best og áhættu-
minnst er að haga úrspilinu. Eftirfarandi spil er gott dæmi um
þetta.
NORDUR.
S. 8-5-4
H. Á-8-2
T. Á-K-D-G
L. K-Ð-9
VESTUR.
S. —
H. K-D-7-4
T. 9-8-6-5 2
L. 10-4-3-2
SUÐUR.
S. Á K-G-10-9-7-2
H. 10-8
T. 10 4-3
L. 5
AUSTUB.
S. D-6-3
H. G-6-5-3
T. 7
L. Á-G-8-7-1
Spil þetta er frá bridgekeppni og var lokasögnin sú sama við
bæði borð, þ.e. 6 spaðar. Við bæði borð lét vestur út tigul 9.
Drepið var i borði spaði látinn út, drepið heima með ási og kom
þá i Ijós hvernig spaðarnir skiptust hjá andstæðingunum.
Augljóst er, að til þess að vinna spilið þarf að svína spaða og
þess vegna þarf að komast aftur inn i borðið. Annar spilaranna
var kærulaus, hefur ef til vill haft i huga að reyna að fá alla
slagina. og lét því út tigui.
Þetta varð til þess, að austur trompaði, tók siðan laufa ásog
spilið tapaðist. Hinn spilarinn var varkár og gerði sér grein
fyrir, að verið gætí, að annar andstæðinganna hefði i upphafi
átt einspil i tigli og lét þvl út hjarta, drap i borði með ási,
svínaði spaða og þar með fékk hann 1 2 slagi og vann spilið.
Sverrir Pálsson.