Lesbók Morgunblaðsins - 02.06.1974, Blaðsíða 4
ALDA
ALDAIIA
Fundna barnið, 1940.
Myndin til vinstri: Alda aldanna, 1894—1905.
Fæðina sálarinnar, 1915—1918.
Deiglan, 1913—1914.
Steinöldin. 1945—1948.
EIIVAR
fDffliH
húsið komst upp meðfram vegna
þess, að margir Reykvíkingar
lögðu úr eigin vasa myndarlegt
framlag til að fullgera bygging-
una. Eftir fyrirsögn iistamanns-
ins teiknaði Guðjón Samúelsson
húsið. Safnið var opnað almenn-
ingi á Jónsmessudag árið 1923.
Einar Jónsson færðist í aukana
eftir að heim var komið, listaverk-
in urðu til, stór og smá, hvert af
öðru. Nýjar áimur voru byggðar
við safnhúsið, og við lá, að Einar
Jónsson dæi með leirinn í hönd-
um sínum. Hann var enn að móta
fáum dögum fyrr en hann and-
aðist áttræður að aldri.
Heim kominn eftir nálega 30
ára dvöl i öðrum löndum sat hann
að mestu um kyrrt í sínum Hnit-
björgum og vann sleitulaust. Eins
og hann skildi við safnið, verður
það látið standa á komandi árum.
Degi áður en haldið var vestur
um haf 1917 gekk Einar í hjóna-
band með unnustu sinni, Önnu
Marie Jörgensen. Þá fyrst sá
hann hilla undir möguleika á að
geta boðið henni heimili, en f 16
ár hafði hún setið í festum, unnið
fyrir sér í Kaupmannahöfn og
beðið þessa dags án þess að hika
eða efa eitt augnablik. Og nú situr
hún nálega níræð f sjúkrastofu
sinni og unir við minningarnar
um margbreytta sögu þeirra
Einars, sögu, sem er nálega jafn-
gömul þessari öid. Frá þeirri sögu
kann frú Anna Jónsson margt að
segja um listamannslif, baráttu,
sorgir og sigra.
Síðustu árin varð að vonum
hljóðara um Einar Jónsson. Fram
að ævilokum hans birtust þó öðru
hvoru lofsamlegar greinar er-
lendis frá, þeirra manna, sem sótt
höfðu heim safn hans og fundizt
meira til um það en annað, sem
fyrir augu bar á Islandi. 1 íslenzk-
um blöðum var öðru hvoru sagt
frá nýjum verkum hans.
Listamaðurinn var orðinn
gamall maður. Upp höfðu komið
nýjar listastefnur, sem hann gat
stundum fellt um ómilda dóma,
því að skoðunum sínum og skaps-
munum var hann trúr. Vinir frá
fyrri árum voru að hverfa af þess-
um heimi, og sjaidnar og sjaldnar
sást Einar Jónsson á almanna-
færi. Sumir þeir, sem þekktu
hann ekki, sögðu hann sérvitran
mann. En hvar eru mörk milli
þess að vera sérvitur og hins að
halda fast á rækilega yfirveguðu
máli? Aðrir, sem ekki höfðu af
honum persónuleg kynni, héldu
hann einrænan og ómannblend-
inn. Hann var þvert á móti manna
elskulegastur í vinakynnum og
hafði nautn af því að blanda geði
við aðra menn.
A fyrri árum var oft mikil gleði
í hinu fagra listamannaheimili
frú Önnu og Einars. Hún var hús-
©