Lesbók Morgunblaðsins - 13.10.1974, Blaðsíða 13

Nú heitir það frjáls menning að skrifa undir
lista og bera fram tillögur á Alþingi ís-
lendinga, þar sem bandarísk hermálayfirvöld
eru náðarsamlegast beðin að opna sjónvarps-
stöð fyrir þann helming þjóðarinnar, er býr á
suðvesturhorni landsins. Það er stórt orð
frelsi, og hver vill leggja fjötra á frjálsa menn-
ingu? Og hvað er frjáls menning? Einhverju
sinni var þjóðernistilfinning talin ríkur þáttur i
menningu hverrar þjóðar. í sumra augum
a.m.k. er það því vottur um fremur frjálslega
þjóðernistilfinningu að fara bónbjargarveg til
annarra þjóða í því skyni að fá þær til að
starfrækja fjölmiðil og menningartæki eins og
sjónvarp i okkar eigin landi.
Við erum fullvalda þjóð og það getur verið
varasamt að fara um of frjálslega með þjóð-
ernistilfinningar fólksins í landinu, vitundina
um, að við erum ein þjóð og höfum skyldum
að gegna gagnvart sjálfum okkur og öðrum
þjóðum. Sigurður Nordal segir frá því á einum
stað, að nokkrir landar hafi setið á lítilli
veitingastofu i Weimar. Gamall þjónn, sem
þar gekk um beina, hafi boðið útlendingum að
tala við þá ýmsar Norðurálfutungur. „En
þegar við fórum að tala islenzku saman,"
segir Sigurður, „gat hann ekki stillt sig um að
spyrja, hvar í veröldinni þetta ókennilega mál
væri talað. Á fslandi. Þess lands hafði hann
aldrei heyrt getið. Við sögðum honum, að það
væri eyland mikið nyrzt i Atlantshafi, miðja
vegu milli Evrópu og Ameríku. Hann hlustaði
með undirgefni á þennan nýstárlega fróðleik,
varp öndinni mæðulega og sagði, um leið og
hann gekk burt: „Ach ja! Uberall gibt es
Menschen" (Æi jæja! Alls staðar eru mann-
eskjur)."
Sannarlega erum við bara manneskjur. En
við erum líka þjóð. Við höfum tryggt öryggi og
varnir landsins með sérstökum samningi við
Bandarikjamenn. Aðstæður allar eru með
þeim hætti, að hjá því verður ekki komist. Af
þeim sökum dvelst hér bandariskt varnarlið,
sem jafnframt gegnir ákveðnu hlutverki i
varnarviðbúnaði Vestur-Evrópuþjóðanna.
Vitaskuld kysu íslendingar fremur, aðaðstæð-
ur væru með þeim hætti, að við þyrftum ekki
að tryggja öryggi okkar með þessum hætti.
Varnarliðið er því hér af illri nauðsyn.
Einmitt fyrir þær sakir, að varnarliðið er hér
í flestra augum af illri nauðsyn, verðum við að
gæta þess, að við verðum ekki háðir því á
öðrum sviðum, hvorki efnahagslegum né
menningarlegum. Með því móti stöndum við
best vörð um frjálsa menningu í landinu.
Manneskjur, em vilja vera þjóð, verða að hafa
vilja til þess, þess vegna eru því takmörk sett,
hversu frjálslega má fara með þjóðernistilfinn-
inguna.
Alþingi leyfði aldrei sjónvarpssendingar frá-
varnarliðinu á Keflavíkurflugvelli, er næðu út
fyrir vallarsvæðið. Um það mátti að sjálfsögðu
deila, hvort rétt hafi verið að fyrirskipa tak-
mörkun á útsendingum stöðvarinnar. Hitt
ættu flestir að geta fallist á, að með öllu er
ótækt og raunar fyrir neðan virðingu þjóð-
arinnar að biðja Bandarikjamenn að reka hér
sjónvarp fyrir hluta þjóðarinnar, þó að þeir
hafi hér enn um sinn sérstöku hlutverki að
gegna á öðru sviði.
Jafn varhugavert er fyrir okkur að flétta um
of saman íslenskum efnahags- og atvinnumál-
um við starfsemi varnarliðsins. Þessa hefur
verið gætt hingað til og verður vonandi áfram,
meðan nauðsynlegt er að tryggja varnir lands-
ins með þessum hætti. Vitaskuld er ekki unnt
að komast hjá því, að nokkur hópur ís-
lendinga vinni þjónustustörf vegna varnar-
starfseminnar, er falla utan hins hernaðarlega
þáttar. Ástæða er þó til þess að gjalda varhug
við, að íslendingar taki að sér í ríkum mæli
störf, er lúta reglum um heraga. Atriði af
þessu tagi virðast e.t.v. Iftilfjörleg og léttvæg,
en þau skipta eigi að síður máli og geta haft
þýðingu um stöðu okkar sem frjáls menn-
ingarþjóð.
Þorsteinn Pálsson.
i-x * Vi • k —— LTÓS- 11 O Cl Si u (L pý'P- HUÐ-^^mFHUL $Ttc> - RN/1 fí um- OÆMI mm ö«ð| ftST
' r\ /n rK 1-
\ a l*9 serap >t j- L/tf-an H <-k$> 'ffiLd
r-l \/ Ma'lh ua r*-
'1? FT- oDUA
wm ftT- aR sri l KK6M M AFN r H e f UPP 'fí
'/ÞP- tjTTA' mam/J 1
■Rim- —i n- w /N H lA 6 l eim 1
V/ESVC 1 L L MÆC- IR.
HA'tlÐ
NAU.- / N N F o F. TTiiil
T11- .. ÚTL^ fLUC-
£NP- / N &, c- KNUM AJ V VCIKA ei ó k- ítafik H M - HPP- (A R. -
fUCxL
WTTfl VÉflVC- FK. £ l T SK. sr. f.UU ALDI|< upp
L'l K - flWrí \JetBKSf. a- To’mm
IþfKkT y fcri yeZK PÆBI SkoLI
E.N0- l^k TZ' -/LtT 5t-
l-Ð | PúK- AKN
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
AL ■fó 61101 íf'VftlO ■ t9 4"' “ IAUS > ;■ .* MB
A. —» p U R R K A R 4 t Á L K A
/T ( ’JoTp IVÍÍ A N A R A’ T T A FtvT- IHUM U
ruu- U M 0* R N U M r.-.L A 5 A’ r T A R
n 4 /V-K iKftH i M 0 F U N D A R Sfc-J R H R A U 5 A
A AiT A R <Á L <zó»» ’/ÚT l V wea SPIK R Á N
4- F ö N 1 L L A 523,- TTTtr- o F H A
KW- ETTI 3 0 L T R L /t (in- VBTh i £ r 1 N u B5T CNU
TU £ F S T u TT kk.; Þ R E K 1 1 T Æ M R
FpuM g FHI N A 3/3 Á T 8 [ 1 íein 7 A U M VIP KV- N
J> R o' 5 0 KuLU /‘ 5 T R U $it* U N D
1 AF Art £ r A’ L oV F«c,l VERA A R A & PrtNi K.M*. R Æ L
R Á K /. U a U íí;ví Ca Ð U M M 1
U Á -> S r M A N N i R L 5 U T
|Kul- 1 01 F R O s T VCRK p/t«l T A N L R fí R 1