Lesbók Morgunblaðsins - 01.12.1974, Page 10

MYND-
LIST
MEÐAL
SKOTA
þætti ekki óiíklegt að yrði ein-
hverntíma talið meðal öndvegis-
verka íslenzkrar myndlistar. En
sé litið yfir sýningar hjá okkur
dágóðan spöl aftur í tímann, er
þessi listgrein haria fyrir-
ferðalítil.
Nokkurn veginn sama má segja
um vatnslitamyndir. Þær hafa af
einhverjum dularfullum ástæð-
um þótt einhverskonar annars
flokks myndlist og er það þeim
mun furðulegra sem einn af
brautryðjendum íslenzkrar mynd-
listar, Ásgrímur Jónsson, var
framúrskarandi í þessari grein.
Ekki veit ég hvprnig sú hugmynd
hefur fæðzt og læðst inn, að ein-
ungis olíulitir á léreft séu for-
senda góðrar listar. Verðlagning-
in ein segir þar sína sögu. Oliu-
mynd gæti verið þrefalt dýrari en
jafn stór vatnslitamynd. Og teikn-
ingar og grafík hafa átt erfitt upp-
dráttar.
A samsýningu Skota var greini-
lega miklu meiri jöfnuður milli
tæknilega aðferða; olíumyndir
voru að vísu í meirihluta, en þar
voru auk þess tugir af vatnslita-
myndum; einnig teikningar og
litógrafíur.
Verðlagningu var þannig hátt-
að, að meðalverðið virtist vera
nálægt 100 sterlingspund, sem
samsvarar 27.500 íslenzkum krón-
um. Ekki þætti það hátt hér, en
þess ber að gæta að verólag i
Skotlandi er mun lægra en hér og
talsvert algengt að sjá hluti í búð-
um, sem kosta helmingi minna en
i búðum hér. En jafnvel þótt við
settum myndarlega vísitöluhækk-
un á verðið og lækkuðum það um
100% væri það enn lágt á íslenzk-
an mælikvarða. Verðmunurinn á
oliumyndum og vatnslitamyndum
var hvergi nærri eins mikill og
hér tiðkast hefur.
En hvað mála Skotar einkum?
Ef dæma má eftir þeim 425 verk-
um, sem voru á samsýningunni,
þá mála þeir framar öðru eitt og
annað sem fyrir augun ber úr
umhverfinu. Landslag er vinsælt
viðfangsefni og þá ekki síður
landslag úr borgum, uppstillingar
og portret. i einum sal var fram-
úrstefnulist, poplist og upplim-
ingar. En abstrakt flatarmálverk
sást ekki eins og áður var fram
tekið og lítið um nýstárlega af-
stöðu eða djarfar tilraunir. Skozk-
ir myndlistarmenn virðast feta
troðnar slóðir og í heild báru þess-
ar myndir sterkan keim af aka-
demískum áhrifum, þar sem allt
er slétt og fellt. Ekki fannst mér,
að hinn vinnandi maður væri tal-
inn freistandi viðfangsefni, sem
nefnt hefur verið pólitísk list,
sem ekki var þarna. Skotar
virðast eftir þessari sýningu að
dæma ekki líta á listina sem
tæki í þjóðfélagsbarátt-
unni. Verkföllin, sem allt eru
að drepa hjá þeim, og Bretum
yfirleitt, voru ekki á dagskrá í
myndlistinni. Þeir líta á myndir
sem þægilegt stofuskraut og ég
Framhald á bls. 16
EINN
AF
MILLJÓN
lifir einvörðungu
af myndlist. Rætt
við tvo skozka málara,
DAVID DONALDSON og
ERNEST HOOD
- 0G ISLENZK
SÆNSK H0NNUN
Myndin hér til hægri birtist I Lesbók-
inni 17. nóv. með viðtali við Hörð
Agústsson, en húsgögnin á henni voru
rangfeðruð. Þau eru ekki eftir Gunnar
Magnússon húsgagnaarkitekt, heldur
eru þau sænsk. en framleidd hér
samkvæmt leyfi. Gunnar kveðst
hinsvegar hafa teiknað hús-
gögn, sem væru miklu þjóðlegri —
sjá myndina hér að ofan — og
lýsti hann sig mjög ósammála
þeim skoðunum Harðar Ágústssonar
sem fram komu i viðtalinu. Gunn-
ar heldur þvi fram, að vissuiega
sé til þjóðlegur, íslenzkur still og
að við ættum að leggja áherzlu á
hann í okkar hönnun. Frá þessum skoð-
unum Gunnars verður væntanlega sagt
nánar i Lesbókinni siðar. Myndin að
ofan sýnir rúm, sem sniðið er eftir því
lagi, sem tiðkaðist að hafa á rúmum I
baðstofum og áklæðið er líka islenzk
hönnun: Salonáklæði frá Álafossi.
David Donaldson er prófessor við
myndlistarakademíið í Glasgow og
raunar sá æðsti i þeirri stofnun.
Hann er auk þess með kunnustu
myndlistarmönnum Skota og þótt
hann sé ekki nema 58 ára gamall,
skildist mér að hann væri einskonar
Grand old man meðal starfsfræðra
sinna. Það álit, sem Donaldson nýt-
ur, sést bezt af þvi að fyrir fáeinum
árum var honum falið að mála
portret af Elisabetu drottingu og var
þvi ætlaður staður i Hollyrood, sem
er sumarhöll drottningar við Edin-
borg.
Þetta var feikilega stór mynd, þvi
þarna t höllinni er hátt til lofts og vitt
til veggja og þýðingarlaust að hengja
upp einhverjar titlur. Það þótti við
hæfi, að skozkur málari ynni þetta
verk, sem ætlað var staður i skozkri
höll, en Donaldson vann myndina að
mestu i sjálfri Buckingham-höll i
London. Elísabet sat fyrir hjá honum,
samtals 13 sinnum i fullum drottn-
ingarskrúða og Ijósmynd, sem
Donaldson á af verkinu, ber vott um
að það hefur verið hið glæsilegasta.
Ekki þarf lengi um að litast í
vinnustofu Donaldsons á efstu hæð i
Akademiinu, til þess að sjá, að þar er
vel sjóaður málari á ferðinni. Færni
hans kemur ekki sizt i Ijós i portrett-
um hans, semmér virðist að séu með
þvi sterkasta í skozkri samtimalist.
Auðvelt væri að gera sér þá hug-
mynd fyrirfram, að æðsti prófessor
við akademiska stofnun á Bretlands-
eyjum væri heldur i stifara lagi og
þætti fátt um að blanda geði við
ókunna aðkomufugla norðan af ís-
landi. En þvert á móti var Donaldson
eins og islenzkur bóndi heim að
sækja og við að tala. Hann er elsku-
legur maður, en umfram allt óhátið-
legur og bráðskemmtilegur. Það
kom i Ijós, að kennsluskylda hans
við akademíið var mjög litil og hann
virtist geta haft það frelsi, sem hann
kærði sig um. Auk vinnustofunnar
þarna hefur hann aðra uppi við Loch
Lommond-vatn, þar býr hann lika.
Portret eftir David Donaldson.