Lesbók Morgunblaðsins - 01.12.1974, Page 11

David Donaldson er innfæddur
Glasgowbúi, eða Glaswegian eins og
þeir segja. Sjðlfur nam hannmyndlist
við þetta sama akademf; það var á
strlðsárunum. Þrátt fyrir herkvaðn-
ingu. lagðist kennsla aldrei niður,
þráðurinn slitnaði ekki I ógnum
striðsins. Donaldson hefur aðeins
haldið þrjðr einkasýningar um dag-
ana og getur það naumast talizt
mikið. Eftirlæti hans er að mála fólk
og uppá slðkastið kveðst hann hafa
notað Bibliuna til þess að finna sér
myndefni. En hann notar efnið á
sama hátt og góðir listamenn hafa
jafnan gert: Hann notar ekki Austur-
landaumhverfi Bibliunnar sem um-
gjörð, heidur heimahagana og ég gat
ekki betur séð. en að fólkið væri lika
venjulegir nútima Bretar.
í Ijós kom, þgar að var gáð, að
verðið á myndum Donaldsons var
nokkur annað og hærra en sjá mátti
á skozku samsýningunni. Venjuleg
meðalstór mynd kostar 1 70 þúsund
islenzkar krónur hjá Donaldson, en
taki hann að sér að mála portret, þá
er verðið ekki undir 1000 sterlings-
pundum, eða sem svarar 275 þús-
und íslenzkum krónum.
BRJÓSTBIRTA AÐ
MORGNI DAGS
Á skozku haustsýningunni i hinni .
konunglegu stofnun fagurra lista,
mátti sjá að örfáum listamönnum
hafði verið boðið sérstaklega að taka
þátt. Meðal þeirra var Ernest Hood
og við nánari eftirgrennslan kom i
Ijós að hann var einn örfárra list-
málara t Skotlandi, sem geta veitt
sér þann munað að gefa sig að list-
inni einni, án þess að hafa jafnframt
eitthvert annað brautstrit.
Ernest Hood er á fimmtugsaldri
með grásprengt hár og skegg og hin
litrikasta persóna. Varla þarf að vera
lengi i návist hans til að skynja, að
þar fer sannur „kúnstner". Ég átti
stefnumót við Ernest á heimili hans
klukkan 10 að morgni og það segir
sina sögu af siðum og venjum þar i
landi, að málarinn opnaði þegar vin-
skápinn og spurði hvað við vildum
drekka. f sveitinni í gamla daga hefði
maður liklega fengið sér skyrspón
um þetta leyti og nú uppá síðkastið
hefur maður vanizt því á Mogganum
að drekka svo sem einn kaffibolla til
þess að lyfta undir andann. Og þar
sem eftir var að sjá mikið af skozkri
myndlist þennan daginn, sagði ég
málaranum, að ég mundi liklega biða
með að fá mér einn gráan, þar til
dagur væri að kvöldi kominn.
„Alright," sagði Ernest Hood, „en
ykkur er væntanlega sama þótt ég
fái mér einn." Jú, ekki höfðum við á
móti þvi og svo fór að lokum að við
þáðum í glas, því það var svo
hallærislegt að láta manninn drekka
einan.
Eins og fjöldinn af íbúðarhúsum
Glasgowborgar, var hús málarans f rá
þvi um aldamót, eða jafnvel eldra;
byggt með þeim „grandeur" sem
heyrði til heimsveldistimanum. Það
var til dæmis mjög heimsveldislegt
að hafa svo sem fjóra metra undir
loft og vegna þess arna er varla
vinnandi vegur að kynda upp
nokkurt hús. Hjá Ernest Hood voru
rafmagnsofnar I gangi, en hálf kalt
samt og gluggarnir það litlir, að jafn-
vel á vinnustofunni var rökkurbirta.
Heimilið gat naumast talizt persónu-
legt að ráði; þó var það ugglaust
óvenjulega vel búið myndlist. En
ekki voru þau verk eftir Ernest sjálf-
an. „Konan min þolir ekki að ég sé
að selja myndir úr stofunni," sagði
hann, „og þessvegna höfum við þar
einvörðungu myndir eftir aðra."
Ernest Hood er „professional"
málari; hann gerir ekkert annað og
hefur ekki gert siðan 1969. Fram til
þess tima vann hann jafnframt að
auglýsingateikningum og námsferill
málarans byrjaði raunar með þvi að
hann fór I prentlæri, þegar hann var
ungur og óreyndur.
Það barst i tal, hversu margir
málarar þar i landi mundu hafa fulla
atvinnu af list sinni, án þess að
drýgja tekjurnar með kennslu eða á
annan hátt. Taldi Ernest, að á öllu
Bretlandi væru 50 slikir málarar á
móti rúmlega 50 milljón ibúum.
Þetta hlutfall er örlitið skárra innan
Skotlands; þar taldi Ernest að 8 mál-
arar gætu að fullu séð fyrir sér með
list sinni og þar af búa þrír i
Glasgow. Þetta verður að teljast
hörmulega litið hjá gamalgróinni
menningarþjóð og nægir að benda á,
að hér á Reykjavíkursvæðinu, þar
sem búa 100 þúsund manns, eru að
minnsta kosti 10 eða 12 málarar,
sem einvörðungu lifa á list sinni. Á
meginlandi Evrópu er áreiðanlega
miklu fleiri hlutfallslega, sem lifa af
list sinni, án þess að ég hafi tölur þar
um. En i Ijósi þessa er spurning,
hvort Bretland telst ekki dálitið van-
þróað að þesu leyti.
Ernest Hood hefur haldið samtals
fjórar einkasýningar, þar af eina i
Bandarikjunum. Hann hefur á öllum
ferli sinum málað figúratift; landslag
og sjór eru eftirlætisefni hans, samt
telst hann ekki realisti. Skotland er
honum meira en nóg myndefni og
um þessar mundir var hann nýkom-
inn úr ferðalagi austan frá Forth-firði
og kannaðist ég óðar við klettótta
ströndina þar i ýmsum myndum
hans og klettinn Bassrock frá þeim
slóðum sem islenzkir golfleikarar
hafa stundum vitjað á vori. Ernest
hefur þann háttinn á, sem og flestir
landslagsmálarar nú orðið, að hann
gerir næstum einvörðungu blýants-
skyssur á staðnum, en sjálft mál-
verkið er vinnustofuverk.
En hvernig kemst Ernest Hood i
samband við kaupendur, eða list-
neytendur, eins og þeir eru stundum
kallaðir nú orðið á dögum neyzlu-
þjóðfélagsins? Það gerist þannig, að
i fyrsta lagi eru alltaf til sölu verk
eftir hann hjá myndlistargallerii i
Glasgow og öðru i Edinborg. í öðru
lagi ber stundum við, að hinir og
þessir hringja i hann og biðja hann
um að mála eitthvað sérstakt; hann
telur að fjórðungur þess er hann
gerir, séu pöntuð verk. En mest selst
beint af vinnustofunni; fólk kemur
þangað, lítur á myndirnar og kaupir.
Meðalverð á miðlungsmynd taldi
hann að væri 400 sterlingspund, eða
108 þúsund isl. krónur.
i Skotlandi eru starfandi félög og
samtök myndlistarmanna og er eins
og gengur, að ekki verða allir spá-
menn I sinu föðurlandi. Ernest er
ekki félagi i Hinu konunglega
akademii, sem er samsvarandi Félagi
islenzkra myndlistarmanna. Hins-
vegar er hann félagi í miklu stærri
samtökum i Englandi: The United
Society of Artists og einnig i Félagi
vatnslitamálara i Skotlandi. Ernest
sagði, að einungis einn þeirra
málara, sem lifa á list sinni i Skot-
landi, væri félagi i skozka myndlist-
arfélaginu.
Ernest Hood hafði fátt gott að
segja um opinbert framtak i þá veru
að styðja við bakið á listamönnum,
eða leita til þeirra þegar gengið er
frá stórbyggingum. Hann kvaðst
ekki vita til þess að einn einasti
myndlistarmaður þar i landi hefði
fengið slikt verkefni á undanförnum
tveimur áratugum. Stofnanir eins og
bankar kaupa heldur ekki myndir og
eru eins og sjá má óskreyttir með
öllu að þessu leyti. Engin opinber
stefna er til í því skyni að koma upp
listaverkum á almannafæri. sagði
Ernest Hood að lokum.
Ernest Hood í vinnustofu sinni.
Sigrún Guöjönsdóttir
EG VILDI
Ég vildi vera jörðin,
jörðin, er þú gengur,
þá gæti ég verið mjúk og hlý undir fótum þínum.
Ég vildi vera vatnið,
vatnið, er þig þyrstir,
þá væri ég kalt og ferskt og hreint og svalaði þér vel.
Ég vildi vera nóttin,
nóttin, er þú þreytist,
þá vefði ég þig I faðm minn og gæfi Ijúfan daum.
Ég vildi vera himinninn,
himinninn, sem vakir,
þá verndaði óg spor þfn öll hvert andartak á jörð.
ÞU
Þetta var þá lífið,
þetta var hið eina,
i þvargi stóru orðanna um guði, von og trú:
að hlusta á þig anda,
að horfa á þig sofa,
að f innast allt i veröldinni fánýtt nema þú.