Lesbók Morgunblaðsins - 25.05.1975, Síða 15

Gamalthús
Framhald af bls. 3
Þessar minningar mínar eru
raunar aðeins bjarmi af nokkurs
konar aringlóð, sem er með mér
óskýranlegu móti vermd af rökkri
gleymsku roskins manns. Mér er
heldur ekki launung á þvi, að mér
kom í hug, að þetta gæti verið
þeirri menningu, sem við eigum
öll, styrkur, þó að ýmsir hafi gerzt
til þess að afflytja þátt Reykjavík-
ur, sumir af hagsmunum, sem
þeir þóttust hafa augastað á, fleiri
af dómhörku og hvatvisi fremur
en af illum vilja. Leitar þetta sem
betur fer jafnvægis, og fer nú
minna en áður var fyrir metingi
og hreppakryt í þjóðfélaginu. For-
Iáti þeir mér þennan útúrdúr,
sem hafa góðan vilja.
Gleymum því ekki, að sönn lifs-
nautn er hávaðalaus. Gítarinn var
ekki smíðaður til þess að hafa
hátt og mannsröddin ekki sköpuð
til að garga og góla. Yfir þessu
heimili i Ölafshúsi leikur í minni
minningu ljúf birta, þó að meir en
hálf öldin sé liðin og hafi að sumu
leyti ekki aukið á barnatrú rosk-
ins manns á framvindu og fagurt
mannlif.
Er nú mál að ljúka þessu með
því að minnast Ingibjargar sér-
staklega.
Hún var fædd 5. nóvember 1884
og andaðist á 91. aldursári 28.
nóvember i haust leið. Giftist ung
Beinteini Bjarnasyni söðlasmið.
Hún missti hann 1917. Hann var
þá aðeins 34 ára, hún ári yngri.
Börn þeirra komust öll til manns,
þau eru:
Öláfur deildarstjóri, kv. Sigur-
veigu Hjaltested. Eiga þau tvær
dætur, tvo syni og sjö barnabörn.
Sigriður, gift Ásgeiri Val
Einarssyni veggfóðrarameistara.
Eiga þau fjóra syni og ellefn
barnabörn.
Guðrún, gift Hafliða Magnús-
syni kjötiðnaðarmanni. Þau eru
barnlaus.
Þetta eru nú helztu atriðin i ævi
Ingibjargar. En bak við þessa
þurru upptalningu staðreynda
stendur óvenjulega heilsteypt
kona og drengileg. Þegar hún
missti eiginmann sinn, voru börn-
in þrjú á aldrinum 2—6 ára, og
þótt hún ætti víst skjól hjá hlýrri
og samrýndri fjölskyldu tók hún
þegar að starfa utan húss, lengst
af erfiðisvinnu. Munu það hafa
verið henni mikil viðbrigði, en
henni fjarri skapi að hlífa sér.
Ingibjörg var fremur smávaxin,
jafnan grönn, fríð kona. Hún
bauð af sér mikinn þokka, hvar
sem hún kom. Hún var ævinlega
vel klædd, oftast nær peysuföt-
um. Slík var góðvild hennar og
hjartalag, að aldrei heyrði ég
hana leggja misjafnt til nokkurs
manns þau meir en sextíu ár, sem
við þekktumst. Ileyrði ég vinkon-
ur hennar oft taka stórt til orða í
hennar áheyrn, en hún kom sér
jafnan hjá þvi að segja nokkuð,
gæti hún ekki lagt eitthvað gott
til.
Þær voru æskuvinkonur hún og
móðir mín, enda nágrannar í upp-
vexti. Þær hittust nær þvi á hverj-
um degi í hálfa öld, þar til leiðir
skildu. Eg hitti Ingibjörgu ekki
síðasta misserið, sem hún lifði, en
þó að heilsan færi dvínandi og
sjónin væri farin, var skýrleiki
hennar og frábært minni hið
sama og jafnan áður.
(x) At Háclefjáll. Minnen frán en Islands-
fárd.
(xx) Hér eru notuð þessi orð um civílisation
og kúltúr.
Raspútín
Framhald af bls. 13
við öxl þína, róleg, friðsæl, hljóð.
Kyrrðin allt f kring um okkur.
Sálin er horfin langt á braut. Þú
hefur leitt hana þangað, sem hún
þráði að komast. Þökk fyrir þessa
gleymsku. Ó, hversu ákaflega hef-
ur þessi sál mín þráð síðan. Hún
dregst að þér — okkar Mikli ...
Þú verður að hjálpa mér, þú munt
ekki yfirgefa mig. Ég er breyzk,
ég elska aðeins þig og trúi aðeins
á þig. Guð gefi mér þá gleði að sjá
þig bráðlega aftur. Ég kyssi þig
innilega. Blessa mig og fyrirgef
mér. Eg er barnið þitt. ..“ A.
Það hlaut aö koma að þvf, að svo
valdagjarn maður sem Rasputin
var mundi blanda sér inn f
stjórnmál landsins. Embættis-
menn hirðarinnar, ráðherrar og
æðstu menn kirkjunnar voru sett-
ir inn í embætti og settir af eftir
hans geðþótt. En sem stjórnmála-
maður var hann aðeins gutlari, og
lét hvern þann hafa áhrif á sig,
sem bezt kunni að smjaðra fyrir
honum. 1 fyrra heimsstríðinu,
þegar Rússland barðist við Þýzka-
land og Austurríki, var hann und-
ir áhrifum þýzksinnaðra hópa, og
þar eð það fullnægði ekki met-
orðagirnd hans að setja af og út-
nefna hershöfðingja og ráðherra
og ráðast á yfirmenn kirkjunnar,
hafði hann uppi áform um að
leysa upp Dúmuna, setja keisar-
ann af, gera Alexöndru að rfkis-
stjóra, unz ríkisarfinn yrði full-
veðja, og semja sérfrið við Þýzka-
land.
Þá sýndist dálitlum flokki
manna, að við svona löguðu væri
ekki hægt að una lengur. Árin,
sem hann hafði verið hinn eigin
legi stjórnandi Rússlands, hafði
hann grafið undan keisarafjöl-
skyldunni og skaðað álit æðri
stéttanna og þannig greitt bylt-
ingarheyfingunni leið, og nú var
hann að vinna að þvf að tortíma
sjálfri Móður Rússlands:
Ungur fursti, Yussupow, sem
var giftur náfrænku keisarans,
Hér eru tvaer hliðar á
þjóðlifinu, annarsvegar
atvinnullf og hinsvegar
kirkjusókn. Skipið á efri
teikningunni er Björgun-
arskipið Goðinn og höf-
undurinn hefur skrifað
nafn sitt upp I hornið. Á
neðri myndinni blessar
presturinn yfir söfnuðinn
og teiknarinn er Sigriður
Hafberg, 8 ára og á heima
á Akureyri.
iwrwr
ri dfé
Hí.t inró'u.-
£
Wn
kom sér f mjúkinn hjá Rasputin
og lézt vilja verða vinur hans og
náinn félagi. 1 minningabók sinni,
sem gefur góða hugmynd um þá
hjátrú, sem þreifst þá vel meðal
rússnesku hástéttanna, lýsir hann
þeim viðbjóði að vera í nærveru
þessa ruddalega Sfberíubónda.
Honum tókst samt sem áður að
sigrast á slægvizku og tortryggni
Rasputins og vinna hann til þess
að þiggja heimboð, undir því yfir-
skini, að þar mundi hann hitta
Irinu furstafrú, sem hinn kven-
sami Rasputin var áfjáður í að
hitta og kynnast.
A ákveðnu kvöldi hittust sam-
særismennirnir f höll Yussupov.
Auk hans voru mættir þar Dmitri
Pawlowitch stórfurstafrú, Suk-
hotin liðsforingi, Purichkewitch,
sem átti sæti i Dúmunni, og Lazo-
vert herlæknir.
„Klukkan ellefu var allt tilbú-
ið,“ segir Yussupov.
„Á borðinu stóð samovarinn.
Það sauð f honum. Umhverfis
hann stóðu diskar með kökum og
konfekti, sem Rasputin var sólg-
inn í. 1 stóra granítarninum skíð-
logaði, og menn fundu, að þeir
voru einangraðir frá heiminum.
Ég fann, að hvað svo sem kynni að
gerast þetta kvöld, mundi það
ávallt dyljast innan þessara
þykku múra . ..“
Við lamandi þögn sáu samsæris-
mennirnir, að Lazovert setti á sig
gúmmfhanzka og muldi nokkra
stóra mola af blásúru lútarsalti,
sem hann sáldraði sfðan á kökurn-
ar, vínglösin og tebollana. Að
sögn Lazowerts var hver skammt-
ur svo ríflegur, að hann nægði til
að drepa frfskustu menn á svip-
stundu.
Nú hélt Yussupov af stað til að
sækja Rasputin, meðan hinir,
eftir samtali, gengu fram og aft-
ur uppi á lofti og spiluðu léttar
grammófónplötur. Það var látið
heita svo, að hjá Irinu furstafrú
væru nokkrir gestir, en um leið að
þeir mundu brátt draga sig í hlé.
Lýsing Yussupovs á sjálfu
morðinu er furðuleg blanda af
hryllingi, hefndartilfinningu,
hroka, sektarkennd og óskiljan-
legri hjátrú.
Það kom í ljós, að þeim var
næstum ómögulegt að svipta Ras-
putin lfftórunni. Eftir að hann
hafði innbyrt firnamikinn
skammt af lútarsaltinu, fékk
hann óþægindi f magann, en
stakk samt sem áður upp á því við
Yussupov, að þeir skyldu heim-
sækja nokkra Zigáuna, sem hann
dvaldi oft hjá að næturlagi. I ör-
væntingu sinni gekk Yussupov að
lokum upp á loft og sótti skamm-
byssu Dmitri stórfursta. „Það fór
hrollur um lfkama minn. Hand-
leggurinn stirðnaði. Eg miðaði á
hjarta hans og hleypti af. Rasput-
in rak upp óp og valt um koll
niður á bjarnarskinnsteppið.
Vinirnir komu þjótandi, og
Lazovert lýsti því yfir, að kúlan
hefði hæft hjartað. Um ekkert var
að efast: Rasputin var dauður.
Purichkewitch varð einn eftir hjá
Yussupov, en meðan þeir sátu og
töluðu saman uppi, greip hann sú
tilfinning, að ekki væri allt með
felldu ... einhver óskiljanlegur
kraftur knúði mig til að skreppa
niður. Rasputin lá í sömu stelling-
um og þegar við hurfum frá hon-
um. Ég þreifaði á púlsinum: eng-
inn sláttur. Hann var dauður . ..
Allt í einu sá ég, að hann opnaði
vinstra augað ... Nokkrum sek-
úndum síðar fór hægra aungalok-
Framhald á bls. 16