Lesbók Morgunblaðsins - 25.01.1976, Blaðsíða 6

BÖKIN
KEMUR
HEIM
TILÞÍN
Til vinstri: I hinni glæsilegu
sambyggingu fyrir aldraða
við Norðurbrún, hittum við
Ellert Árnason. Hann er
einn þeirra, sem leitar til
safnsins og vili helzt fá
kasettur. Hér fær hann Birt-
ing eftir Voltaire; Halldór
Laxness þýðir og les. Til
hægri: Rannveig Oddsdóttir
býr I blokk við Hjarðar-
hagann og fær talbækur á
stórum spólum. Hún á sjálf
tæki. Rannveig er búin að
lesa mjög mikið — uppá
slðkastið hefur hún lesið
Litla prinsinn eftir Saint-
Exupery, Brekkukotsannál
Halldórs Laxness, Jón Ger-
reksson eftir Jón Björns-
son, Márus á Valshamri
eftir Hagalín og Dyr standa
opnar eftir Jökul Jakobs-
son.
lega fyrst viðurkennd sem nem-
endur skólans. Þá fór í hönd sam-
tvinnaður náms- og vinnutími,
sem stóð allt til þess er ég útskrif-
aðist bókasafnsfræðingur i des-
ember 1973.
Þetta var engan veginn tekið út
með sældinni og oft kom maður
mjög þreyttur heim að kvöldi. En
sú tilhögun að stunda vinnu og fá
reynslu jafnframt náminu er
mjög ákjósanleg aðferð. Okkur
var í sjálfsvald sett, hvaða starfs-
reynslu við veldum, en lögð
áherzla á, að hún væri sem fjöl-
breyttust.
Ég vann víða. Stundum var það
í fagsölum aðalsafnsins, en líka á
sjúkrahúsum og við útsendingar-
þjónustuna, „Boken kommer".
Allt féll mér það vel, enda þótt
ólíkt væri. í fjögur ár hafði ég
einnig umsjón með Bóksaafni
Sjúkrahúss Rauða krossins. Það
er gamalt og virðulegt sjúkrahús,
garðurinn stór og trén mikil og
laufrík. Þar hafði ég sérstakt
vinnuherbergi og var afskaplega
vel tekið. Margt fólk var þar í
afturbata, vel hresst og hafði góð-
an tíma til bóklesturs. Og sömu
árin var ég einu sinni í viku við
Tómstundamiðstöð fatlaðra. Eft-
irlaunþegar áttu þar og aðgang.
Þar skynjaði ég fyrst aðstöðu fatl-
aðra í þjóðfélaginu, þar sem bygg-
ingar, samgöngutæki og hvaðeina
er sniðið fyrir þá, sem heílbrigðir
eru.
Þessi stofnun heitir Sirius og
þangað kom margt fólk. Það var-á
öllum aldri og átti við margs kon-
ar erfiðleika að striða. Margir
voru í hjólastólum, eða áttu erfitt
með gang. Á neðstu hæð voru
bílskúrar og þar komst fólkið
beint út úr bílum í lyfturnar á
báðar efri hæðirnar. Til hægðar-
auka voru lyftudyrnar fjarstýrð-
ar.
Þarna var vissulega margt til
fyrirmyndar og bæði kennsla og
ýmiskonar þjónusta boðin. Til
dæmis var hægt að fá hárgreiðslu,
komast á ýmiskonar námskeið, í
snyrtingu eða bað, og allt á lægra
verði en annars staðar. Bókasafn-
ið var alltaf opið og fólkið gat
dvalið þar við lestur, en útlánin
fóru fram tvo tíma á dag. Auk
þessa var samkomusalur, þar sem
kvöidvökur voru haldnar, kvik-
myndir sýndar og hægt var að
hlusta á fyrirlestra. Öllu var vel
fyrir komið og aðstoðarstúlkur
unnu við að hjálpa þeim sem
hjálpar þurftu.
Eitt sumar vann ég á hinu
geysistóra Karolinska-sjúkrahúsi.
Þar drógum við bókavagnana
gegnum langa neðanjarðarganga.
Og mikið var lánað út af
bókunum, ekki hvað síst á tauga-
og geðdeildinni. En við og við
gegndi ég störfum bókasafns-
fræðings hjá „Boken kommer“
sem við höfum áður minnst á. Þar
var starfsemin komin í nokkuð
fastar skorður, lánþegar á ýmsum
aldri og út um allar trissur. Sá
háttur var á hafður, að bókasafns-
fræðingur fór í fyrstu heimsókn
til lánþegans og síðan tvisvar eða
þrisvar á ári. Um tíma var ég við
Mariakliniken; það er heimili fyr-
ir drykkjumenn og eiturlyfja-
neytendur Á slíkri stofnun skilst
það bezt, hvílíkar hörmungar
fylgja ofneyzlu víns og lyfja.
1 aðalsafninu í Stokkhólmi eru
fimm svonefndir fagsalir. Þar er
erfitt að vinna, því fólk þarf
mikla hjálp, og spyr um ótrúleg-
ustu hluti. Námsmenn nota þessa
aðstöðu mjög mikið að vonum. 1
fyrsta salnum man ég að voru
lögfræði, statistik, þjóðfélags-
fræði, alþjóðleg málefni, Sam-
einuðu þjóðirnar, Alþingistíðindi
og margt fleira. Maður var ekki
alveg óttalaus að koma þar til
vinnu í fyrsta sinn, en námið létti
róðurinn smám saman. Starf
bókasafnsfræðings er á þá lund,
að hann veitir aðstoð á allan
hugsanlegan hátt, en stimplar
ekki bækur eða tekur á móti
þeim. Við þesskonar störf var ég
hinsvegar fyrstu mánuðina.
Salur númer tvö var geysistór
og það var afar þreytandi fyrir
fæturna að þeytast þar fram og
aftur allan daginn. I þessum sal
var náttúrufræði, læknisfræði,
ferðabækur, landakort, mat-
reiðsla, garðrækt. kaupsýsla,
stærðfræði og fþróttir. Ætlazt var
til að vinnudeginum væri skipt
þannig, að við værum hálfan dag-
inn „á gólfinu" og afgang tímans
við önnur störf á bak við tjöldin,
en gjarnan vildi það fara svo að
við nemendurnir vorum miklu
lengur í salnum.
Við notuðum mikið tímarita-
greinar, ekki sízt fyrir námsfólk.
Oft er hægt að finna það nýjasta,
sem fram hefur komið í einhverri
grein í tímaritum. Það er þá ekki
til í bókarformi, en auk þess eru
tímaritagreinar samþjappaðar og
færri síður að lesa. Þegar menn
eru önnum kafnir í námi, er það
vel þegið að fá efnið í sam-
þjöppuðu formi.
Verkefnum almenningsbóka-
safna er alltaf að fjölga og
viðhorfin að breytast. Til dæmis
fá menn ekki lánaðar bækur
einungis vegna þess að þeir hafi
ekki efni á að kaupa þær. Það er
úrelt hugmynd. Hins vegar vilja
menn ekki og þurfa ekki að
eignast allar þær bækur, sem þeir
lesa. Eins kemur gjarnan fyrir, að
lánþegi fer beint út í búð og
kaupir bók, sem hann hefur haft
©
Hér leiðbeinir Elfa Björk GuSrúnu Bjarnadóttur, sem var vistmaður og alveg
rúmliggjandi á hjúkrunardeild Hrafnistu. Henni gekk illa að læra ð tækið. en
hún fær að hafa það I mánuð, ef gagn er að. Hér fékk hún spólur með
tröllasögum úr Þjóðsögum Jóns Árnasonar. Stundum er hlustað með
heyrnartækjum til þess að trufla ekki sambýlisfólkið, en stundum vilja fleiri
en einn hlusta á upplesturinn.
að láni. Hann er þá buinn að
komast aö raun um að þessa bók
vill hann eiga.
Bókasafn á að vera mennta-
stofnun, þar sem maður getur á
eigin spýtur leitað að námsefni og
námið í skólunum ætti að vera
þannig, að það vekti löngun til
áframhaldandi náms. Auk þess
eru margar atvinnugreinar
þannig að nauðsynlegt er að
endurhæfa sig. Nú þykir sjálf-
sagt, að fólk hefji nám hvenær
sem er á ævinni; allt þetta veldur
því að þjónusta bókasafnanna
þarf að vera góð.
Að náminu loknu í Stokkhólmi
hugsaði ég gott til þess að vinna
þar áfram. Ég var engan veginn
með það í huga að flytjast aftur
heim til Islands. Á eigin spýtur
hafði ég farið I þetta nám og lokið
því; ég var ekki skuldbundin
neinni stofnun á Islandi og hafði
þar enga starfsskyldu.
Samt fór svo að í maíbyrjun
1974 var ég komin heim og farin
að vinna hjá Borgarbókasafni
Reykjavíkur. Svo heillandi fannst
mér að hefja bókasafnsþjónustu
fyrir fatlaða og blinda, að ég kom
heim til þess. Við brottför úr
Borgarbókasafninu sænska var
mér sagt, að ég væri velkomin
þangað aftur ef svo færi að mér
leiddist á Islandi. Það fannst mér
gott að heyra, því það varekki án
saknaðar að ég skildi við þá stofn-
un. En reynslan hér hefur orðið
sú að ég geri ekki ráð fyrir að fara
utan aftur til þess að þiggja boðið.
Það er gott að vera komin heim.“