Lesbók Morgunblaðsins - 01.08.1976, Blaðsíða 15

Gildi, þýðing og umfang íþrótta verður um-
hugsunarefni i hvert sinn, þegar þjóðir heims
koma saman til Olympíuleika. Fram til 1936
voru Olympiuleikar næsta frumstæð hátíð mið-
að við þá milljóndollara veizlu, sem leikararnir
eru nú. Þá byggðist þátttakan á hugsjón og það
var mikill eldmóður og hetjurómantík í kring-
um kappana, sem vart hefðu sigrað á íslenzku
héraðsmóti á vorum dögum. Hlaupaafrek
Nurmis voru talin allt að því ofurmannleg; nú
dugar metárangur hans hinsvegar hvergi til að
komast í úrslit.
Menn héldu fast I hugsjónina um sanna
áhugamennsku. Öll verðlaun voru til dæmis
tekin af bandaríska indíánanum Jim Thorpe á
Olympíuleikunum í Stokkhólmi 1912, þegar
upp komst að hann hafði einhverntíma þegið
fáeina skildinga fyrir að koma fram. Ennþá
heitir svo, að Olympíuleikarnir fari fram í nafni
sannrar áhugamennsku, en falsið í því er hálf
átakanlegt. Allir vita, að þeir sem komast á blað
á nútíma Olympíuleikum eru atvinnumenn í
einni eða annarri mynd og enginn nennir leng-
ur að ragast i því, eða grafast fyrir um, hvort
viðkomandi er á launum hjá ríkinu eða öðrum
aðilum. Staðreyndin er sú, að hinir fræknu
kappar gera ekki annað en æfa og keppa og
einhver borgar brúsann.
Af einstaka vanþróuðum skæklum veraldar-
innar koma svo menn til leiks, sem hafa orðið
að vinna fyrir kaupinu sinu og aéfa í tómstund-
um, — íslendingar þar á meðal. Þarna verður
ójafn leikur og meginreglan virðist þessi: Setj-
irðu íslandsmet, þá nærðu kannski fertugasta
sæti. Annars verðurðu númer sextíu.
Samt þykir sjálfsagt að dingla með og
kannski er það sanngjarnt gagnvart þeim, sem
leggja á sig þyndarlaust púl við æfingar. Þeir
verða að hafa eitthvað til að keppa að; jafnvel
þótt það sé aðeins fertugasta sætið.
En til hvers er slikt ofurkapp lagt á iþróttir?
Frá sjónarmiði atvinnumanns, sem á afkomu
sina undir árangrinum er slik elja við æfingar
skiljanleg. Erfiðara verður hinsvegar um skiln-
ing, þegar íþróttir verða einskonar ríkistrúar-
brögð likt og gerst hefur í Austurevrópulöndun-
um og Sovétríkjunum. Þar eru fræknir íþrótta-
Baröttan
um
fertugasta
sœtiö
menn vel launuð yfirstétt og varla hafa þeir
Marx og Lenin gert ráð fyrir því.
Uppeldi og þjálfun iþróttafólks er á heldur
óhugnanlegu plani og hugsjón iþróttanna kom-
in illilega útaf sporinu, þegar efnileg börn eru
tekin af foreldrum sínum og alin upp eins og
veðhlaupahundar í sérstökum búðum.
Þannig hefur barnæska Nadiu litlu Comaneci
frá Rúmeníu verið; hún hefur verið þjálfuð á
visindalegan hátt eins og tilraunadýr og árang-
urinn er einskonar vélbrúða, sem gerir flestar
æfingar uppá tíu.
Þegar heimsmetum og olympískum metum
er hrundið í hverri grein likt og átti sér stað i
sundinu, þá er skýringin venjulega sú, að
methafarnir hafa lagt á sig grimmilegra erfiði
við æfingar en áður hefur þekkst. Likamlegt
atgerfi hefur varla breytzt til muna gegnum
tíðina og allar likur á, að Paavo Nurmi væri
alveg jafn erfiður viðfangs á hlaupabrautunum
nú og hann var 1928, þótt metin hans séu
löngu fallin. Það er tæknin sem máli skiptir og
þjálf unaraðferðirnar.
Þetta sést bezt með þvi að líta á þann
árangur, sem hér náðist i tæknigreinum eins og
köstum fyrr á öldinni. Þá var Sigurjón á Ála-
fossi landskunnur kraftamaður og að sjálf-
sögðu sigraði hann þá i kúluvarpskeppni. Þótt
ótrúlegt megi virðast, náði Sigurjón ekki fullum
9 metrum i sigurkasti sinu og var miklu fjær þvi
að brjóta 10 metra múrinn en Hreinn Stranda-
maður er að staðaldri frá 20 metrunum. Sigur
vegarinn í kúluvarpi á Olympíuleikunum 1928
kastaði 15 metra eða líkt og þeir sem sigra á
héraðsmótunum hér. Þegar Gunnar Huseby
varð Evrópumeistari eftir stríðið, kastaði hann
lengra en gildandi olympiumet. Nú þarf hins-
vegar helzt að varpa kúlunni heilum fjórum
metrum lengra til þess að hafa minnstu von um
að komast áfram á Olympiuleikum.
Einhverntíma hlýtur þó mannleg geta að
rekast á þann vegg, sem ekki leyfir ný met,
hvað sem líður bættri tækni og visindalegri
þjálfun hvern dróttinsdag. Áður en t.il þess
kemur, verður búið að reyna allt innan þess
kerfis, sem gert hefur iþróttir að rikistrúar-
brögðum; til dæmis tilhleypingar og kynbætur
til að fá fram nýjan afreksstofn likt og Hitler
reyndi.
Þá verður vonlaust fyrir oss afkomendur
Egils og Gunnars á Hliðarenda að ná fertugasta
sætinu. Við það má þó vel una á meðan
íslenzkir íþróttamenn geta verið manneskjur og
lifað eðlilegu lífi.
Gisli Sigurðsson.
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
§\ ÍS g.tJl ■ ni i c UNÚ • \UÍ>1 ■ T
p S.t.- u« 'an AL K I R HXftí. K R o A N N A
€ k: 1 'o AJ l R << £ wl K"
> 11 iPýft.e 5K-AP £ D L A N 1' ■ý'K T A N N A R
ÚU 6 Mintitt æ c; I ■ E 0UÍ6UÍ E F A R ■ N MAC.V A
U M R E N N l N Ck U K HL.frf € 1 R. Á
N A u Ð A Vím K A L d A R SHoU fl . • • R E F
'Y' D R OfP r jh' N A u T MlNíl- lO L 60' A S F A
'jl'ot) su'*5' 1 L A K R A F A Hf.lgS F A K u 'R
u í' R A ö L A A N 1 U R L A R R V/Mf Óí?
Sró V ST ol 15 R l R 'O T L If'tÓÍp 'A ■R i N AV A
Ú /V 4 AA >K - ■R L A N lléilxtf LK-t i N A ÓL 4
Á r Vipyí fJ fW Ffýfl A- 5 A 6Sh. C, u.O 1 £> 1 N ToMn F 'a A
U u P S K U R 5) UEFuí o<o n U £ F N 1 •R
5 N> 'A T r 'o D A t*-** 4 u M A 'yV.R' R b
þrÓM- USTfl SL- A P- ái/esi- LfLMF í?ÍKK- J~ IA - NJ 0 £> FtZF- i© - ífl PR- y KK' un KflO-L- NflPfvJ ;c>- 1 A5i |
1,
9-* m LU Hir i FllKuR
TIZUM- £ FU I
9? 5uík$7 U M \ pp.- B T- n'd 5~ NEN/fl Sftr"T. FLBtJN-
j mx- FÆRI BuKK AIDB 'ATA
a>£« SÚR Ruukr Lisrfí- MAÐ- U R
BþyNC.D ■ ftReiM | 'HC JoLM- Pv £. rv<fiíz. £iN5 FUCkL X>pop A k M . K
- 1 RU- KK JNN iveifi SfíUHál Fo(íS.
6SZBlF- ASMAR FAhíH- mokk
RdM ffl VcA tcv 1
SL IT^J- l FL ftFKl/- /n
■ u rA - |DAilMt Bc>rn- FfíLL- lf> HL o F) mxh- Kví?(6C- WiL
1 <5. u. Ð OfZL i TL- l £ HLU T- i a FlÝT( CtWh
FoíZ- 5oún TÍJÚUM Íb-Fl KíT' SK- - rw ©
ífrtFuf. áuÐ
1V£ i R e / Mí SK.tr. H<-T.
óBumo Í.K- C7f2T- UR.
✓ tSÆ