Lesbók Morgunblaðsins - 26.09.1976, Page 7

Benedikt Jóhannsson
Nútíma stangarstökk; myndin er tekin á Ólympíuleikunum f Montreal Fljótt
á iitið sýnist þetta vonlaust: Stöngin nær ekki nándar nærri upp að ránni,
sem hangir f rúmum fimm metrum. En stökkvarinn á eftir að nota fjaðurkraft
stangarinnar og slöngva sér þar að auki nálega í handstöðu. Áður voru
hendurnar hafðar þétt saman á stönginni, en með þessu lagi hefur stökkvar-
inn dágott bil milli þeirra. Fáar fþróttagreinar gera eins miklar kröfur um
hraða, kraft og samhæfingu sem stangarstökk. Að neðan: Er þetta ekki
sjálfur rússneski björninn? Enginn kemst að minnsta kosti nær þvf; hér er
Alexejev, ólympfumeistari f lyftingum og ugglaust óhætt að slá þvf föstu, að
hann sé sterkasti maður f heimi. Hinsvegar eru það augsýnilega ekki allt
beinharðir vöðvar, sem auka fyrirferð þessa fjalls í mannsmynd.
„INGOLFI
fyrir nær 100 árum
„Örðugt æ gengur þeim óláns-lýð,
í examens-bók sem ei lítur.“
Einar Hjörleifsson.
Þegar menn rifja upp minning-
ar frá skólaárum sínum og færa í
letur, fjalla þeir oftast aðeins um
kennara og próf, en miklu minna
fer fyrir frásögnum af félagslífi
nemenda utan kennslustunda.
Ber eflaust margt til. Ýmsir hafa
ugglaust verið svo hallir að
bókum að þeir hafa lítið orðið
varir við nokkurt líf kringum sig.
Aðrir líta á starf í nemendafélög-
um, skrif í skólablöð og ræður á
málfundum, sem hver önnur
bernskubrek, sem sizt sé ástæða
til að rifja upp. Stundum rita
kennarar sögu skóla ákveðin
timabil. Finnst þeim þá meiri
ástæða til þess að rekja, hvernig
kústaskápar hafi orðið kennslu-
stofur og hverjir hafi lokið próf-
um ár hvert, heldur en að kanna,
á hvern hátt nemendur hafi
sólundað tíma þeim, er ætlaður
var til þess að undirbúa sig undir
kennslustundir. Þetta finnst mér
rangt. Margan lærdóm má draga
af samstarfi og erjum i skóla. Oft
er hægt að skýra það, sem seinna
drífur á daga manna, með vináttu
eða sundurlyndi, er hefst í skóla-
félögum. Einnig hjálpar slik saga,
ef hún er til rituð, fólki til þess að
gera sér grein fyrir lundarfari og
áhugamálum þeirra, sem hún
fjallar um.
Ég hef þvi ráðizt i að skrifa
sögu félags, sem starfaði á laun í
Reykjavikur lærða skóla fyrir
nær eitthundrað árum. Félag
þetta er nefndist Ingólfur, var
bæði fámennt og skammlíft, en á
þó að minni hyggju skilinn sess
bæði í bókmenntasögu íslendinga
og sögu Menntaskólans í Reykja-
vik. Tvennt er það einkum sem
gerir félagið svo merkt. Fyrr skal
nefna að líklega hafa jafnfáir
menn aldrei ritað jafnmikið á
menntaskólaárum sínum og Ing-
ólfsmenn. Hitt er að í hópi stofn-
enda Ingólfs eru þrír Verðandi-
manna, Bertel Þorleifsson, Einar
Hjörleifsson og Hannes Hafstein.
Má fullyrða að rætur raunsæis-
stefnunnar hér á landi sé m.a. að
rekja til Ingólfs.
Það er upphaf sögu vorrar, að
nokkrir skólapiltar stofnuðu með
sér félag fyrir jólin 1877 til þess
að leika lítil leikrit sér og félögum
sínum til gamans „og ef vera
mætti, að það gæti haldið ein-
hverjum frá að fá sér i staupinu".
Sömdu þeir Bertel Þorleifsson,
Hannes Hafstein, Jónas Jónasson
og Einar Hjörleifsson leik og léku
kvöld eitt í sþólanum. Brá þá svo
við að ýmsir efribekkingar
fyrtust við að hafa ekki verið til
kvaddir. Einkum espuðust þeir
Sigurður Stefánsson og Skúli
Thoroddsen, og lá Skúli þó fót-
brotinn er leikurinn var sýndur.
Urðu nú miklar erjur i skólanum.
Sérlega háðuleg orð valdi Sig-
urður leiknum. Kvað hann Einar
hafa leikið sjálfan sig, en hann
var í hlutverki hins versta óþokka
og ónytjungs. Sárnaði Einari
þetta að vonum, og var hann stað-
ráðinn í að ná sér niðri á Sigurði,
svo að sem mest sviði undan. Sig-
urður hafði verið mest skáld i
skóla, síðan Gestur Pálsson lauk
stúdentsprófi. Naut hann tals-
verðrar virðingar skólabræðra
sinna og réð öllu þvi er hann vildi
i Bandamannafélaginu, sem þá
var allsherjarskólafélag. Sá Einar
þann kost vænstan að hrekja Sig-
urð frá völdum og virðingum i
Bandamannafélaginu. „Agitera"
Einarsmenn nú á laun sem mest
þeir mega mót Sigurði og báru
hann verstu sökum, sönnum og
lognum. Er skemmst frá þvi að
segja, að þeir komu alveg að Sig-
urðingum óvörum og unnu
mikinn sigur á aðalfundi snemma
i apríl 1878. Hlutu Einar og hans
menn 50—70 atkvæði og náðu
öllum embættum, en Sigurður
fékk aðeins 15 atkvæði. Þótti
Einari hefndin sæt, er hann var
nú skyndilega orðinn forseti, en
Sigurður embættislaus. En sem
aflað er fengpr fer.
Þegar á næsta fundi bar Skúli
Thoroddsen fram tillögu þess
efnis, að allir þeir, er hefðu
„agiterað" i félaginu, skyldu vera
brottrækir. í sigurvimunni uggðu
Einarsmenn ekki að sér, og var
tillagan samþykkt einróma. Voru
þá snarlega bornar sakir á hendur
þeirn Einari, Hannesi og Jóni Þor-
kelssyni og þeir reknir úr félag-
inu. Var Skúli því næst kosinn
forseti. Hafði nú veður skipast
skjótt í lofti.
Næstu daga var Bertel og Ólafi
Finsen vikið úr félaginu, en
nokkrir aðrir sögðu sig úr því.
Vildu menn þessir, er nú voru
félagslausir, ekki láta við svo búið
sitja. Stofnuðu þeir á sumar-
daginn fyrsta félagið Ingólf, sem
þeir nefndu svo til minningar um
landnámsmenn, er höfðu orðið að
flýja ofríki Noregskonunga.
Fyrstur var kosinn forseti Lárus
Eysteinsson. Voru stofnendur
sextán. Skyldi féiagið starfa með
leynd, en halda fundi vikulega. Á
fundum skyldi lesa rit félags-
manna og ræða önnur mál. Að
loknu hverju starfsári voru verk
félagsmanna verðlaunuð.
Fyrsta árið var mikið líf í félag-
inu. Ritfjör var svo mikið, að
menn mundu ekki annað eins.
Mest skrifuðu þeir Bertel, Einar
og Jón Þorkelsson, en allir féiags-
menn rituðu eitthvað. Voru
Hannes og Emil Schou mest skáld
aul^framantalinna.
Bandamenn höfðu, meðan
aðeins eitt félag var í skólanum
séð um dans og glimur. Kváðu
þeir nú Ingólfsmönnum óheimilt
að sækja þessar skemmtanir.
Brugðust hinir síðarnefndu hinir
verstu við og sögðust ekki vilja
dansa með Bandamönnum. Á
öðru ári Ingólfs tókust þó sættir
um þessi mál, og voru þá jafnvel
uppi raddir meðal Bandamanna
unt, að sameina skyldi félögin.
Ingólfsmenn voru hins vegar ekki
til viðræðu um slíkt, enda var
þeirra félag miklu fjörugra, þótt
það væri mun fámennara.
Miklum deilum olli i Ingólfi,
hvort félagið skyldi deyja út með
þáverandi félögum. Var það loks
ákveðið að ráði Hannesar. Á öðru
ári fannst mönnum það hins
vegsr svo mikill skaði, að jafn-
fjörugt félag dæi út, að nýir menn
fengu inngöngu.
Annað starfsár Ingólfs var
Framhald á bls. 15