Lesbók Morgunblaðsins - 28.05.1978, Síða 10
Á bernskuslóðum Ursúlu: Flensborg, rétt við landamæri Danmerkur og Þýzkalands.
varð
bóndí
/
1
Aðar
dal
Þess verður oft vart að íslendingum er
mikil eftirsjá að þeim þjóðfélagsþegnum,
sem yfirgefa landið og taka sér endanlega
bólfestu meö öðrum þjóðum. Af nokkru
þjóðarstolti er þó fyigst meö þessum
brottflytjendum, einkum ef þeir sýna
dugnað og manndóm í nýjum heimkynn-
um. Á hinn bóginn er oftast minni gaumur
gefinn að ávinningi fyrir okkar fámennu
þjóð af innflytjendum frá öðrum þjóðum,
sem hafa numið hér land og reynst hinir
traustustu þjóðfélagsþegnar. Margir
þeirra hafa fest hér rætur og heyja sína
lífsbaráttu í landinu án þess aö sögur fari
af.
Þótt líf þessara nýju þorgara sé nú falliö
í sama farveg og landsbúa almennt,
geyma þeir minningar frá ættlandinu enn
í fersku minni. Ein þeirra er Úrsúla
Pétursdóttir húsfreyja og nú einnig bóndi
á Tjörn í Aðaldal. Hún lýsir hér í stuttu
máli æskuárum sínum í Þýskalandi á
stríðsárunum og þeirri lífsreynslu, sem
beið hennar á íslandi.
Uppvaxtarár í Kiel
09 síðar í Flensborg
Ursúla minntist áhyggjulausra bernsku-
ára í Þýskalandi á áratugnum fyrir síöari
heimsstyrjöld. Foreldrar hennar, Emmá
og Peter Nissen bjuggu þá í Kiel. Úrsúla
var elst fjögurra barna þeirra. Faðir
íbúðarhúsiö á Tjörn.
Rœtt viö Úrsulu
Pétursdöttur, bönda
ö Tjörn í Aöaldal sem
fluttist tillslands
í atvinnuleit eftir stríöiö,
giftist bönda |fyrir
noröan, missti hann,
en heldur búskapnum
öfram og er oröin
rötgröin í Aðaldal.
Eftir Þuriði J. Arnadöttur
hennar var bakarameistari og bjó fjöl-
skyldan við góð lífskjör. Ekkert raskaði
hag heimilisins þar til hið örlagaríka ár,
1939 rann upp og kollvarpaði öryggi og
framtíðarhorfum ungs fólks víða um heim.
Faðir Úrsúlu var kvaddur í herinn rétt fyrir
jól það ár. Tæpum tveimur árum síöar, í
nóv. 1941 féll hann í Rússlandi. En þá
skömmu áður haföi heimili fjölskyldunnar
gjöreyðst í loftárás,
Þeir sem eru svo lánsamir að hafa
aðeins reynt forsmekkinn af loftárásum,
geta vart nema að litlu leyti rennt grun í
þá skelfingaratPurði:
— Við bjuggum í fjölbýlishúsi í Kiel,
segir Úrsúla. Eftir aö loftárásir hófust á
borgina urðum við að hafast við í
loftvarnarbirgi í rökum kjallara á hverri
nóttu. Húsið brann þegar það varð fyrir
fosfórsprengju. Þetta var hlaðiö múr-
steinshús og allir gangar hrundu saman,
en við komumst út um neyöarútgang.
Loginn af fosfórsprengjunum var svo
blóðrauður og neistaflugið svo skelfilegt,
að ég hef aldrei getað losnaö við
eldhræðsluna síðan, jafnvel sinubruni
veldur mér vanlíðan.
Móðir hennar stóð nú ein oy heimilis-
laus með fjögur börn, Úrsúlu 11 ára, tvo
yngri syni og dóttur 4ra ára:
— Ég hef oft hugleitt það síðan,
hvernig móður minni tókst að veita okkur
gott heimili og glaða æsku, þrátt fyrir allt
á þessum árum, segir Úrsúla. Um þaö leyti
sem viö misstum heimili okkar í Kiel voru
öll börn og konur flutt burt úr borginni
vegna loftárása. Móðir mín fór þá með
okkur til Flensborgar, en foreldrar mínir
voru bæði ættuð þaðan úr nágrenninu.
Næstu ár bjuggum við á bændabýli
skammt frá borginni. Þar var stórt hús.
Þannig var tilhagað, að bóndinn bjó í
stórri íbúð á meðan hann haföi búiö á
sínum vegum en flutti í aðra minni, þegar
yngri bóndi og hans fjölskylda tóku við
búinu. Með þessu skapaðist fjölmennt
heimili og eldri og yngri fjölskylda gátu
unnið að búskapnum og notið heimilisins
lengur en ella.
— Þetta umhverfi varö á margan hátt
til að vega upp á móti öryggisleysi og
umróti í lífi okkar systkinanna á þessu
tímabili. Þaðan á ég margar glaðar
bernskuminningar og ef til vill litríkari en
þó við hefðum alltaf búið í borg. Ég gat
fljótt tekið þátt í þeim störfum á búinu,
sem voru viö barna hæfi, svo sem að reita
arfa af línökrunum o.fl. Ég lærði að
umgangast skepnur en þeim var ég óvön.
Mér er t.d. minnisstætt hvað hrædd ég
var viö stóran St. Bernharðshund á næsta