Lesbók Morgunblaðsins - 28.05.1978, Side 15

Vr ,
hugskoti
%Voody
/llcn
- Rœlt við Ursúlu
Framhald af bls. 11.
ef vel á að vera og kunna aö notfæra sér
þær. Ég hafði aldrei lært að aka bíl fyrr
en ég tók bílpróf 1972. Það var
óhjákvæmilegt til þess að verða betur
sjálfbjarga og frjáls ferða minna.
Fer sjaldan út fyrir
Aðaldalinn
Úrsúla hefur ekki gert víðreist síöan hún
settist aö á Tjörn. Eina feröareisu hefur
hún gert til höfuðborgarinnar. Það var
1962 en þá fór hún með syni sína í
heimsókn til móður sinnar í þýskalandi og
dvaldi þar í tvo mánuði. Fyrir þrem árum
kom svo móðir hennar að heimsækja þau
á Tjörn.
— Ég fór með hana og sýndi henni
landið eins og við varð komið. En
eftirminnilegast fannst henni aö sjá
Grjótagjá við Mývatn. Bróðir minn hefur
oft komiö til íslands og dvalist hér og
kann mjög vel viö sig. Þegar ég fluttist til
íslands fannst fjölskyldu minni ég vera
farin á heimsenda. En nokkru síðar settist
systir mín að í Höfðaborg í Suður-Afríku.
Munurinn er sá aö hún getur valið 27 stafa
símanúmer og hringt beint til móður
okkar í Flensborg, en það get .ég ekki
ennþá, segir Úrsúla.
Hún segist ekki hafa í huga aö fara til
Þýskalands á næstunni, enda yrði hún þá
að taka kýrnar með sér.
Kvíðir mest snjó-
stormum og
vetrarmyrkri
í vetur var Úrsúla í fyrsta skipti ein á
Tjörn. Eldri sonurinn var á Bændaskólan-
um á Hvanneyri en hinn á Laugaskóla.
— Ég finn mest fyrir einveru þegar
norðanstormur geysar meö myrkri og
snjókomu. En ég hef alltaf nóg að gera,
bæði viö fjósverkin og hirðingu á
mjólkinni en það er mun auöveldarásíðan
viö fengum mjólkurtank og ekki þarf að
setja dráttarvél í gang á hverjum morgni
til að fara með mjólkina niður á veg. Svo
hef ég heimilisstörfin og handavinnu inni
við. Eg á góða nágranna hér í sveitinni.
Ég er í kvenfélagi Nes-sóknar, veiöifélagi
Laxár og Búnaöarfélagi Aðaldæla. Þar hef
ég þó ekki sótt fundi eins og ég þyrfti og
vildi gera.
Þess má geta að Úrsúla er nú að kynna
sér handbækur um blóma- og trjárækt og
stefnir að því, að endurskipuleggja
garðinn í kringum húsið á Tjörn.
Er orðin rótföst
í Aðaldalnum
Þaö er eftirtektarvert aö Úrsúla talar
íslensku svo, að til fordæmis mætti vera
mörgum íslendingum. Á þaö ekki aöeins
við um framburð en einnig oröaval og
málbeitingu. Aðspurð segist hún eingöngu
hafa lært íslensku af mæltu máli.
— Ég kunni auðvitaö ekki stakt orð í
íslensku þegar ég kom til íslands og hafði
af því nokkrar áhyggjur. Þegar ég ræddi
þaö við Niels Dungal, aö ég vildi sækja
kennslutíma í málinu, sagöi hann að þab
væri óþarfi, ég gæti lært að tala um leið
og sonur þeirra hjóna, sem var á öðru ári
þegar ég kom þangað. Annað heilræði viö
tungumálanám haföi ég frá kennara
mínum í menntaskóla, en hann sagði
nemendum sínum aö þeir skyldu ekki
reyna aö tala nýtt tungumál fyrr en þeir
hefðu vanist hljómi málsins. Þessi heilræöi
lét ég mér að kenningu verða eftir bestu
getu, segir Úrsúla. Hún hefur nú dvalist
um aldarfjóröung á íslandi og gerðist
íslenskur ríkisborgari 1963.
Að lokum: Hvernig er að líta yfir þessa
liönu tíð, frá fyrstu kynnum hennar af
landinu?
— Fyrst þegar ég kom til íslands varö
ég svo bergnumin af norðurljósunum aö
ég horföi meira upp í loftið en niöur fyrir
fæturna á mér. Sú hrifning hefur haldist,
ég hef þau yfir mér hérna í Aöaldalnum.
Ég gæti ekki slitiö mig upp héöan af
íslandi, ég er orðin of rótföst til þess. Hér
hafa liðið öll mín manndómsár; nei, ég
gæti ekki fest rætur aftur í Þýskalandi.
Það sem heillaði mig mest þegar ég kom
hingaö í Aðaldalinn, var víðsýnið og hin
ósnortna náttúra, fjöllin á þrjá vegu svo
nálæg, næstum áþreifanleg. Þetta hef ég
enn fyrir augum og gæti ekki og vildi ekki
afsala mér því, þótt ég ætti tækifæri að
velja upp á nýtt, segir Ursúla Pétursdóttir
á Tjörn.
Þörir Baldvinsson
H El LBRIGÐISSKÝRSLAN
FRÁ 1938
í tveimur Lesbókum Morgunblaðsins
hefur birst grein eftir Pál Líndal lögmann
um aldarfar ársins 1938. Síöari hluti
greinarinnar byggist að mestu á skýrsl-
um héraðslækna í Heilbrigðisskýrslum
ársíns 1938.
Mér finnst notkun þessara heimilda
burfi nokkru nánari skýringa við en fram
koma í grein Páls lögmanns, ef þessi
aldarfarsmynd á ekki að valda misskiln-
ingi hjá öllum þorra yngra fólks. Þótt
tekið sé fram af greinarhöfundi og
skýrslugeröarmönnum, aö lýsingar séu
af einstökum tilfellum og ágöllum
fremur en því almenna, orkar einhliða
upptalning slíkra ágalla svo sterkt á hug
lesandans, aö pær verða að einskonar
svipmynd af heildarástandi. Séra Árni
Þórarinsson, sá orðhagi maður, sagöi
eitt sinn að mikil skelfing væri hægt aö
Ijúga meö því að pegja. Með pví að telja
aðeíns upp ágalla, en láta vera að telja
upp pað, sem vel er gert, getur verkaö
ákaflega villandi. Heilbrigðisskýrslur eru
aðeins skýrslur með ákveðna og tak-
markaða hluti og tilgangur peirra allt
annar en að vera aldarfarsmynd, pótt
rétt sé skýrt frá eins langt og pað nær.
Ef við ætlum aö telja upp ágalla og
takmarkanir liðins tíma til samanburðar
viö okkar tíma, pyrftum við einnig aö
hafa tiltækilega einhverja samantekt um
hliðstæður í dag, sem og einnig að hafa
í huga pann pekkingarlega og efnahags-
lega aðstöðumun sem oft er til staöar
milli tveggja tímabila. Árið 1938 er okkur
miklu fjær heldur en pau ár, sem síðan
erú iiöin. Þaö er nálægt pví að vera
lokaár tímabils. Það tilheyrir „veröld
sem var“, veröld sem leið undir lok með
heimstyrjöldinni síðari. Til pess tíma bjó
allur porri fólks í smábæjum, porpum og
sveitum viö ótrúlega fátækt og tekju-
skort og dró pví margt dám af pví
ástandi. Þó má ekki gleyma pví, aö
margt var vel gert af miklum myndar-
skap og athyglisverðri snyrtimennsku,
pótt við fátækt væri aö etja. Þessu mega
nútímamenn ekki gleyma.